Ukryte teorie osobowo ś ci Je ś li wiemy, i ż kto ś jest grzeczny, stosujemy wa ż ny typ schematu, nazywany ukryt ą teori ą osobowo ś ci , by okre ś li ć , jaka jest dana osoba. Teorie te sk ł adaj ą si ę z naszych w ł asnych przekona ń o zasadach wspó ł wyst ę powania cech osobowo ś ci (Andersen, Sedikides, 1990; Schneider, 1973). Je ż eli kto ś jest uprzejmy, to nasza ukryta teoria osobowo ś ci podpowiada nam, ż e jest on równie ż wspania ł omy ś lny; je ż eli jest zgry ź liwy, to s ą dzimy, i ż jest prawdopodobnie równie ż irytuj ą cy. Ukryte teorie osobowo ś ci pe ł ni ą te same funkcje co wszelkie inne schematy: jako oszcz ę dni poznawczo potrafimy ekstrapolowa ć od ma ł ej do wielkiej ilo ś ci informacji (Markus, Zajonc, 1985; Fiske, Taylor, 1991). Za punkt wyj ś cia wystarczy nam zaledwie kilka obserwacji odnosz ą cych si ę do danej osoby, by stosuj ą c swe schematy, stworzy ć znacznie bogatszy jej obraz (Kim, Rosenberg, 1980). W ten sposób mo ż emy tworzy ć wyobra ż enia szybko, niekoniecznie sp ę dzaj ą c tygodnie z osobami, które chcemy pozna ć . Ukryte teorie osobowo ś ci budz ą zainteresowanie, poniewa ż posiadaj ą wspólne komponenty — wielu z nas ma podobne teorie — oraz dlatego, i ż bardzo si ę ró ż ni ą od naszych w ł asnych (Hamilton, 1970; Kuusinen1969; Pedersen, 1965). Teorie te s ą rozbudowywane wraz z up ł ywem czasu i wzbogacaniem do ś wiadczenia. Nie jest wi ę c dziwne, ż e zawieraj ą silny komponent kulturowy, co oznacza, i ż w danej spo ł eczno ś ci wi ę kszo ść jej cz ł onków podziela pewne ukryte teorie osobowo ś ci, poniewa ż stanowi ą one przekonania kulturowe funkcjonuj ą ce w jej obr ę bie. Rosenberg, Nelson i Vivekananthan (1968) poprosili studentów college'u, aby pomy ś leli o kilku osobach, które znaj ą , a które ró ż ni ą si ę mi ę dzy sob ą . Poproszono ich nast ę pnie, by posortowali zestaw sze ść dziesi ę ciu cech osobowo ś ci w osobne zbiory tak, aby ka ż dy z nich tworzy ł opis osobowo ś ci ró ż nych osób. Cho ć wszyscy badani mieli do dyspozycji te same sze ść dziesi ą t cech, to ka ż dy z nich mia ł na my ś li i opisywa ł ró ż nych ludzi. Czy pogrupowaliby wi ę c te cechy osobowo ś ci w podobne zestawy? ukryta teoria osobowo ś ci : schematy, które ludzie stosuj ą , by pogrupowa ć ró ż ne rodzaje cech osobowo ś ci, na przyk ł ad wielu ludzi jest przekonanych, ż e je ż eli kto ś jest uprzejmy, to jest równie ż hojny Istniej ą teorie, w my ś l których u danej osoby pewne cechy osobowo
(…)
… nam, że jest on również wspaniałomyślny; jeżeli jest zgryźliwy, to sądzimy, iż jest prawdopodobnie również irytujący.
Ukryte teorie osobowości pełnią te same funkcje co wszelkie inne schematy: jako
oszczędni poznawczo potrafimy ekstrapolować od małej do wielkiej ilości informacji (Markus,
Zajonc, 1985; Fiske, Taylor, 1991). Za punkt wyjścia wystarczy nam zaledwie kilka obserwacji
odnoszących się do danej osoby, by stosując swe schematy…
… właściwości ludzi, jak słowo „twórczy", natomiast nie ma określeń
takich, jak typ artystyczny lub członek bohemy, które by określały cały zbiór cech w taki
sposób, jak w języku angielskim. Natomiast w języku chińskim występują kategorie
osobowości, które nie istnieją w kulturach Zachodu. Na przykład shi gu to osoba, która jest
światowa, poświęca się dla rodziny, umie się znaleźć w towarzystwie i zachowuje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)