Fragment notatki:
Uczeń i nauczyciel – uczestnicy procesu dydaktycznego:
Uczeń: „niezwyczajni uczniowie”, zbieranie i wykorzystywanie informacji
o uczniu i klasie, nauczanie uwzględniające zróżnicowane zdolności,
uwarunkowania powodzeń i niepowodzeń szkolnych, wspieranie i
stymulacja rozwoju, trudności w procesie uczenia się; Nauczyciel:
osobowość, rozwój zawodowy (logika rozwoju, wspomaganie rozwoju,
kompetencje praktyczno – moralne, techniczne, zawodowe);
„Liderem jest człowiek, który w określonej grupie ludzi stymuluje proces wytaczania i osiągania celów,
wyzwalając w sobie i innych entuzjazm oraz zdolność i najlepsze cechy charakteru”
Funkcje:
- umiejętność łączenia własnych celów z celami uczniów
- wydobywanie z nich tego, co najlepsze
- wzbudzanie w nich entuzjazmu i wewnętrznej motywacji do osiągania celów
Wszystkie te działania mogą zostać osiągnięte gdzy nauczyciele- liderzy będą mieli odpowiednie umiejętności i
świadomość.
Ponadto musza odznaczać się cechami, które wyróżniają ich z pośród innych ludzi. Do tych
cech należą:
- poczucie własnej wartości
- proaktywność
- samodzielność
- pozytywne myślenie
- współzależność
- spójność wewnętrzna
- poczucie obfitości
- umiejętność tworzenia wizji
- zdolność i wola ciągłego uczenia się
- intuicja
Zatem dopiero wyżej wymienione właściwości wraz z predyspozycjami kierowniczymi tworzą
postać lidera.
POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI- to świadomość samego siebie, swoich talentów, zdolności,
poczucie wyjątkowości, mimo posiadanych wad. Dobry lider, a tym samym nauczyciel znając
swoja wartość dostrzega ją też u innych i traktuje ich z godnością.
PROAKTYWNOŚĆ- to pełne przejęcie odpowiedzialności za swoje własne życie, za
podejmowane w nim decyzje. Zatem mając poczucie odpowiedzialności za siebie, lider ma
możliwość wzbudzenia go też u innych, przez co interakcje między nimi a grupą, osobą,
która kieruje są o wiele prostsze, bardziej skuteczne.
SAMODZIELNOŚĆ- to „świadomość własnej zdolności do niezależności”. Jeśli nauczyciel
posiada ta cechę wówczas będąc autorytetem dla swoich uczniów może również w nich ją
kształtować, wzbudzać w nich chęć do samodzielnego myślenia, radzenia sobie z
problemami.
POZYTYWNE MYŚLENIE- to umiejętność spojrzenia na wszystko co nas otacza w sposób
pomyślny, pomaga też dostrzec to co jest korzystne w sytuacji, życiu. Dobry lider musi
umieć wykrzesać u ludzi entuzjazm, przekonywać ich, że bez względu na wszystko, warto
próbować. Nie da się tego osiągnąć bez pozytywnego myślenia.
WSPÓŁZALEŻNOŚĆ- to etap rozwoju społecznego człowieka, w którym zdaje on sobie
sprawę, iż lepsze efekty osiąga się pracując z innymi ludźmi, w grupie, zbiorowo. Nauczyciel
z tą cechą myśli o swoich uczniach, jak o partnerach w osiąganiu wspólnych celów, daje z
siebie to co najlepsze, jednocześnie czerpiąc też niektóre umiejętności od nich. W ten sposób
tworzy się związek oparty na wzajemnym poszanowaniu i współpracy.
SPÓJNOŚĆ WEWNĘTRZNA- to „ rodzaj uczciwości” polegającej na zgodności słów z myślami i
czynami. Lider , który mówi prawdę-nie manipuluje ludźmi, dotrzymuj obietnic, liczy się z
innymi, zyskuje ich zaufanie. Jeśli ufamy nauczycielowi, chętnie powierzamy mu swoje
problemy i proce kształcenia.
POCZUCIE OBFITOŚCI- to wiara, że dla każdego człowieka wystarczy tego, co może dać mu
świat (dobra), także , że człowiek nie musi walczyć o przetrwanie kosztem swojej uczciwości.
Poczucie to wzbudza w liderze przekonanie, iż nie ma rzeczy niemożliwych do spełnienia,
realizacji. Nie musi on także martwić się o swoją pozycję, bowiem jest w nim wówczas
pewność siebie, która wzmacnia jego wiarygodność wśród ludzi, którymi kieruje.
UMIEJĘTNOSĆ TWORZENIA WIZJI- to wytwór wyobraźni, istniejący jako zamysł człowieka,
projekt, wyobrażenie czegoś. Lider powinien mieć wizję samego siebie, jak i wizję rozwoju
tych, którymi kieruje. Istotne by myślał „przyszłościowo”, tworząc nowe pomysły,
jednocześnie zwracając uwagę na zdanie innych- tylko wtedy uda mu się wspólnie z grupą
osiągnąć cel.
ZDOLNOŚĆ I WOLA CIĄGŁEGO UCZENIA SIĘ- to chęć poszerzania wiedzy, kompetencji,
zdobywanie nowych uprawnień, rozwijanie intelektu, sfery emocjonalnej, duchowej. Im
więcej wiedzy posiada lider, tym więcej może jej przekazać. Wraz ze zmieniającym się
światem, zmienia się wiedza o nim. Nauczyciel zatem powinien nieustannie się dokształcać,
by wiadomości, które przekazuje były, jak najbardziej adekwatne do aktualnych realiów
życia.
INTUICJA- to „dochodzenie do prawdy bez pomocy logicznego myślenia”. Lider kierując się
intuicją, może inaczej spojrzeć na środki, metody służące do osiągnięcia celu, co da lepsze
efekty.
Na podstawie wyżej opisanych cech i predyspozycji, można stwierdzić, że dobrym liderem, a
zarazem nauczycielem jest ten, kto posiada pewność siebie podpartą wiedzą. Powinna go tez
cechować charyzma, która odróżnia go od inny. Nowe pomysły, chęć współpracy, to kolejne
wyróżniki niezbędne, by zasłużyć na to miano. Ponadto lider/ nauczyciel musi dbać nie
tylko o intelekt własny, ale i tych, którymi kieruje.
Rodzaje stylów nauczania (wg. Benneta):
-Formalny: autokratywny, liberalny
-Nieformalny: demokratyczny, podmiotowy
Zachowania autokratywne:
-stopniowo informujemy uczniów o każdym kroku jaki mają wykonać
-nie toleruje projektów, pomysłów zgłaszanych przez uczniów
-wydaje polecenia wymagające natychmiastowego wykonania i całkowite posłuszeństwa, nie
przewiduje wyjątków
-przerywa dyskusje uczniowskie
-nie uczestniczy w pracach uczniów
Zachowania demokratyczne:
-wskazuje uczniom sposób postępowania, nie wymagając, aby koniecznie tak czynili
-wymienia poglądy z uczniami
-ośmiela uczniów do wyrażania własnej opinii
-zachęca uczniów do podejmowania decyzji
-włącza się do działań podejmowanych przez zespół, nie dominując
4 rodzaje nauczycieli (wg. Galtona):
1)”Nadzorcy indywidualnej pracy”- zadają mało pytań, często nadzorują indywidualną pracę
uczniów.
2)”Badacze zjawisk wspólnie z klasą”- kładą nacisk na pytania, zwłaszcza na te związane z
realizacją zadania.
3)”Instruktorzy pracy grupowej”- nacisk na pracę grupową, mniej na indywidualną ucznia,
dużo pytań otwartych
4) Nauczyciele o zmiennym stylu
STRATEGIE NAUCZYCIELI
Strategia (Woods)- twierdzi, że pojęcie to „coraz częściej zaczyna być traktowane jako
sposoby osiągnięcia celu”. Brak jest jednak uporządkowanej liczby celów i
podporządkowanym im strategii postępowania.
Cele wychowania i nauczania są bardzo złożone, strategie więc muszą być takie same.
Trudności sprecyzowania celów wynikają z wielości ról wg Jacksona nauczyciel musi łączyć:
1) funkcja dyrygująca przepływem porozumienia się w klasie (decyduje kto i kiedy ma
mówić)
2) kwatermistrz (pilnuje jakie są używane pomoce naukowe)
3) rozdawacz przywilejów (np. kto może przynieść mapę)
4) strażnik czasu (narzuca rytm i tempo pracy)
wraz z tymi zadaniami nauczyciel zajmuje się mobilizowaniem uczniów do uczenia się.
Wg Woods’a nauczyciele przystosowują się do sytuacji i zadań jakie przed nimi stają przez
stworzenie i stosowanie strategii przetrwania. Zależą one od sytuacji, zachowania uczniów
oraz okoliczności, w których się znajdują.
Rodzaje:
-
-
-
socjalizacja – zabieg zmierzający do tego, aby uczniowie zaakceptowali wzory lansowane
przez szkołę, służą temu tzw. „techniki uśmiercania”, które polegają na tym, aby
ostentacyjnie nie zwracać uwagi na te aspekty osobowości młodego człowieka, które są
niezgodne z rolą dobrego ucznia, a to z kolei ma doprowadzić do tego, aby szczególnie
zajaśniały cechy pasujące do roli dobrego ucznia
dominacja – polega na robieniu użytku z faktu, że nauczyciele są zwykle od uczniów
więksi, silniejsi i mądrzejsi; w ramach tej strategii jedną z technik może być
"„wyeksponowanie ucznia ze złośliwym komentarzem, tak by doprowadzić go do
zmieszania w celu podkreślenia swej nauczycielskiej władzy, albo z przekonania, że
zawstydzenie ma walory wychowawcze i zwiększy motywację do pracy bądź też ze
względu na chęć wzięcia odwetu na uczniu”
negocjacje – opierają się na idei wymiany, używania apeli, próśb, obietnic, pochlebstw,
przekupstw, gróźb; nauczyciel w zamian za dobre zachowanie i wykonanie pracy przez
uczniów oferuje im np.: chwilowe „przymknięcie oka” na jakieś reguły bądź też daje
obietnice takich działań, które rozłamałyby monotonię życia szkolnego
-
-
-
-
-
fraternizacja – opiera się na przekonaniu, że stanie się mniej dorosłym i wejście w świat
ucznia jest sposobem na uniknięcie kłopotów z nim, np. młody nauczyciel może
fraternizować się poprzez wygląd, sposób ubierania, zachowania itp., starszy zaś poprzez
lekkie dystansowanie się do wymagań dyrekcji oraz od tego, co robią inni nauczyciele; do
innych form fraternizacji należą: opowiadanie kawałów, dowcipkowanie (zniżanie się do
poziomu uczniów)
nieobecność i wycofanie – usuwanie się z pola konfliktu; w przypadku nauczyciela mamy
tu do czynienia z wycofywaniem się cząstkowym, np. rozpoczynanie i kończenie zajęć
przed czasem, tzw. Kradzież paru minut, bycie nauczycielem od godziny X do godziny Y,
ale także nieobecność duchowa nauczyciela na lekcji
rytuał i rutynę – mają na celu zwiększenie posłuchu wobec idei porządku i poczucia
bezpieczeństwa, przykładem szkolnej rutyny jest rozkład godzin, sprawdzanie listy
obecności, semestry itp. Rutynę często wiąże się z tradycją, etosem szkolnym, często
jednak wypacza ich istotę czy też tzw. Zbijaniem czasu – dyktowanie notatek uczniom
terapia zajęciowa – polega na wykonywaniu czegoś, bez względu na to, czy ma to jakiś
sens czy też nie ma; w ramach tej strategii przetrwania nauczyciel wymyśla coś, aby
uczniów czymś zająć, np. rysowaniem map, obrazków, robotami ręcznymi, sprzątaniem
moralizowanie – uzasadnienie i usprawiedliwienie wszystkich wyróżnionych powyżej
nauczycielskich strategii przetrwania, np. terapią zajęciową nauczyciel usprawiedliwia
koniecznością wychowania przez pracę.
Problemy strategii nauczycieli:
a)
b)
c)
d)
rola humoru: broń, kontrola, wzajemnie akceptowany, odreagowani
indywidualizacja i wyrównanie (nie można faworyzować
hałas w klasie (brak kompetencji nauczyciela)
podejmowanie decyzji (szczególnie przez młodego nauczyciela często podejmowane
intuicyjne)
Indyferencja- obojętność wobec czegoś, bierna postawa (odbieranie nauczycieli przez
uczniów)
STRATEGIE UCZNIÓW
Również postępowanie uczniów w pewien sposób nastawione jest na przetrwanie, posiadają
więc też oni swoje strategie postępowanie.
Wg Halta uczniowie nastawienie są na „odwalanie: zadania – pozbycie się go przy
najmniejszym wysiłku.
Rodzaje:
• „odwalenie” zadania zleconego przez nauczyciela
• strategia dobrego wojaka Szwejka (zwana szwejkizmem; najczęściej spotykana wg Holta) –
strategia tych ludzi, nad którymi ciąży władza, z którą z jednej strony nie mogą dać sobie
rady, z drugiej zaś strony nie są w stanie jej obalić, w przypadku uczniów – wychowanków
chodzi o ich umiejętność dawania sobie rady ze znacznie silniejszą władzą nauczycielską,
wyróżnić tu można (Jackson wyróżnia tu 3 pod strategie):
- strategię poszukiwania specjalnych względów poprzez przybliżanie się jak najbardziej
do nauczycieli i zachowywanie się tak, by spowodować przychylne ustosunkowanie
się nauczycieli, ta strategia może przejawiać się w postaci płaszczenia się, prawienia
fałszywych komplementów nauczycielom, lizusostwo
- strategię określaną jako „ starać się nie podpaść” nauczycielom; będziemy mieli z nią
do czynienia wówczas, gdy uczeń pokazuje nauczycielowi taką twarz, słowa, gesty,
czyny, jakie on lubi, tym samym ukrywając te słowa, gesty i czyny, których ów
nauczyciel nie lubi
-
strategię wycofywania, polegającą na umiejętności życia w szkole, na cierpliwości,
rezygnacji, byciu biernym i przystosowanym do reguł, regulaminów, rutyny,
akceptowaniu planów zwierzchników, bez względu na to, czy się je rozumie, czy też
nie rozumie;
• wyspecjalizowane strategie udzielania odpowiedzi na pytania nauczycieli – polegają na
tym, że pytany nie interesuje się treścią pytania, ale sposobem znalezienia „czegoś”, co
pozwoliłoby w miarę szybko zorientować się jakiej odpowiedzi nauczyciel oczekuje, wyróżnia
się tu:
- zgadywanie, które może być ułatwione w sytuacji, gdy możliwe jest obserwowanie twarzy i
zachowania nauczyciela
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)