TOWARZYSTWO FILOMATÓW Towarzystwo Filomatów założone w Wilnie jesienią 1817 r. przez kilku studentów, wśród nich Adam Mickiewicz, stało się ośrodkiem i inicjatorem dość szerokiego ruchu patriotycznego i kulturalnego wśród ówczesnej młodzieży w Wilnie i na Litwie. Towarzystwo przechodziło w swych dążeniach ewolucję.
USTAWY TOWARZYSTWA FILOMATÓW Tytuł I. CEL I ZASADY TOWARZYSTWA :
Ćwiczenia naukowe, mianowicie sztuka pisania, udzielanie wzajemnej w naukach pomocy, są celem Towarzystwa Filomatów.
Skromność, otwartość, szczera chęć pożytku, przyjacielska poufałość członków, tajemnica wszystkich czynności są zasadą, na której byt i trwałość Towarzystwa polega. Ani wiek, ni urzędy, ni zaszczyty, ni bogactwa, ni talenty, równości w Towarzystwie znosić nie mają.
USTAWY TOWARZYSTWA FILOMATYCZNEGO WILEŃSKIEGO
Tytuł I. USTAWY OGÓLNE 1. Doskonalenie się własne, przykładanie się według własnej możności do wzmagania powszechnego oświecenia, udzielanie wszelkiej wzajemnej pomocy.
2. Gdy zaś doskonalenie się, albo ukształcenie rozumu i serca przez nauki, na osobistym każdego ćwiczeniu się należy, a nie na roztrząsaniu mniemań, niektórym wyłącznie osobom, stanom lub krajom właściwych, przeto religijne i polityczne materie Towarzystwo z prac swoich na zawsze wyłącza.
3. Towarzystwo każdego roku periodycznie rocznik prac swoich drukiem ogłaszać będzie.
5. Szczerość przyjacielska, otwartość, zgoda, rzetelna chęć pożytku, poświęcenie się zupełne dobru ogólnemu są zasadą, na której byt i trwałość Towarzystwo opiera.
8. towarzystwo dzieli się na wydziały, z których każdy ma swojego Naczelnika i Sekretarza, a wszystkie razem podległe są Rządowi, złożonemu z Prezydenta i Rady.
USTAWY TOWARZYSTWA FILOMATYCZNEGO WILEŃSKIEGO
(przyjęte na posiedzeniu powszechnym nadzwyczajnym 25 marca 1819)
zaszczepiać między polska młodzież uczucia moralności, utrzymyswac w niej zamiłowanie rzeczy ojczystych, obudzać chęć do nauk, wspierać w trudnym doskonaleniu się umysłowego zawodzie przez udzielanie wszelkiej wzajemnej pomocy, silniej wzmacniać zbawienny związek, jednostajnością wieku i wychowania poczęty, wzmagać w miarę sił narodową oświatę, i tym sposobem pracować na dobro i pomyślność kraju.
członkowie byt i wszelkie czynności towarzystwa w tajemnicy utrzymywać mają.
gdy osiągnięcie celu Towarzystwa nie zawsze łatwe być może bez zażycia zewnętrznej pomocy, przeto ku ich opatrzeniu zakładane będą różne doczesne związki, którymi Towarzystwo za pośrednictwem Rządu będzie kierowało. JOZEF JEŻOWSKI DO TOWARZYSTWA WNIESIENIE (W SPRAWIE KSIĄG ELEMENTARNYCH ) - nadajemy nowemu pokoleniu dobre wychowanie i gruntowne zasady oświecenia, a powstaną z niego gorliwi zi zgodni obywatele, miłośnicy narodowości, krzewiciele sztuk, rzemiosł, handlu, czyli dobra i pomyślności krajowej. Gdy więc Towarzystwo ma zwrócić usiłowania swoje ku zaradzeniu potrzebom i cierpieniom krajowym, nie inaczej usiłowania te rozpoczynać może, jak tylko układając plan ulepszenia edukacji krajowej, zrozumiewając ten plan dokładnie między sobą, dzieląc go pomiędzy siebie i połączonymi silami przywodząc do skutku. Musi każdy w Towarzystwie usposobić się do działań Towarzystwu właściwych, poznając zasady instrukcji narodów gruntownie oświeconych, tudzież naprawiając, ile możności, przyzwoitym porządkiem własne przeszłe wychowanie.
(…)
…. Na uniwersytecie aż do zaaresztowania zyskał wielkie zaufanie, tak na uniwersytecie, jak i wśród uczniów. Liczni obywatele powierzali jego opiece swoje dzieci. W Wilnie w pensjonacie żeńskim dawał lekcje historii i innych nauk. Filareci wybierali go zawsze swoim prezydentem, jakkolwiek według ich ustaw trzeba było co pół roku wybierać nowego prezydenta.
Kilku studentów założyło Towarzystwo Filomatów. Pod tą…
… winy:
Pierwsza wina mieści się już w samym utworzeniu tajnych towarzystw.
Druga wina polega na bezprawnym przywłaszczeniu sobie, bez woli i wiedzy swojej zwierzchności, a chytrymi i ukrytymi środkami, samowolnego wpływu na kształcenie młodzieży, w zamiarze zmienienia sposobu nauczania, jego celu i kierunku umysłów
Trzecia wina to czytanie na zebraniach Filaretów wierszy zuchwałych i pełnych przeciw…
…, wyjaśnianie znaczenia dobra powszechnego i zwracania ku niemu chęci, myśli i spraw po wszystkich związkach tutejszych, po powiatach, prowincjach i po całym kraju. KSIĄŻE ADAM CZARTORYSKI ZALECENIE SEKRETNE KSIĘCIA KURATORA,
dane rektorowi wileńskiego Uniwersytetu p. Malewskiemu
-cieszę się ja ta nadzieją, że zacna młodzież całego wileńskiego wydziału, a tym bardziej w uniwersytecie i wyższych szkołach…
… patriotyzmu. Nie wynika to z czynności i celu Towarzystwa, lecz jest rezultatem sposobu myślenia niektórych członków, bez wpływu Towarzystwa na to i pomimo wszystkiego nie stały się rzeczywistym Towarzystwa celem.
Tomasz Zan - założyciel Towarzystwa Filomatów, syn ubogich rodziców, szlacheckie pochodzenie. Ukończył kurs nauk szkolnych w Młodecznie, w mińskiej guberni i przybył w 1815 na Uniwersytet wileński…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)