Tło reform do 1764 roku. 1501 (1572) Polska i Litwa Rzeczpospolita szlachecka. Nastąpiło połączenie prawa zwyczajowego i prawa stanowionego.
1573 - Artykuły Henrykowskie. Określały one władzę królewską oraz uprawnienia króla do sejmów i sejmików (ogólnie ograniczenia władzy królewskiej). Król nie mógł podjąć ważnej decyzji bez zgody sejmu (zbieranego co 2 lata na okres 6 tygodni, czasem je prolongowano).
1697 - unia Rzeczypospolitej z Saksonią (do 1764 roku, z przerwą w latach 1733-35, gdyż była wtedy wojna domowa, inaczej wojna o sukcesję polską)
August II Mocny i jego syn - August III, wbrew powszechnym mniemaniom, nie byli władcami absolutnymi w Saksonii. Za Augusta II Mocnego, RP nieustannie toczyła wojny (do 1717 roku), zaś za Augusta III panował ogólny spokój , jego panowanie określa się nieraz „czasem szczęśliwości”. Przyniosło to państwu korzyści gospodarcze, lecz osłabła znacznie jej pozycja międzynarodowa.
RP i Saksonia były państwami niepasującymi do siebie w wielu kwestiach :
RP - 800 tys. Km2 i ok.7 mln mieszkańców
Saksonia - 40 tys. Km2 i ok. 2 mln mieszkańców
Obrazuje to, iż w Saksonii była o wiele większa gęstość zaludnienia. Przemysł i źródło dochodu RP - rolnictwo, zaś Saksonii rozwijający się przemysł manufakturowy (Lipsk, Drezno, manufaktury porcelany w Miśni).
Religia - w Rzeczypospolitej panował Katolicyzm, zaś w Saksonii Luteranizm. Zarówno August III jak i jego syn zmuszeni byli się nawrócić.
Brak bezpośredniego połączenia między państwami (pomiędzy Śląsk).
Połowa XVII w. - początek „choroby sejmowej”, czyli Liberum Veto (prawo polityczne posła do odmowy, czyli braku zgody z uchwałami sejmu - zerwanie - wersja obiegowa). W tamtych czasach obowiązywała zasada zgody - „ nemine contradicente ” (braku sprzeciwu), jednak źle ona funkcjonuje przy silnej polaryzacji sceny politycznej. Wszystkie uchwały, jakie podjęto w tym czasie, uchwalane były na zasadzie negocjacji i kompromisów między posłami. Słabość sejmu RP doskonale obrazują lata 1733-63, podczas których było 16 sejmów, z czego tylko 2 doszły do skutku (pacyfikacyjny i koronacyjny - pod „opieką” Rosji). Znajdywano jednak sposoby na radzenie sobie z tą słabością, np. :
Zawiązywano konfederacje, w których obowiązywała zasada wzajemnej wierności, zaś „zgody” nie - wymagana była zwykła większość głosów . Filarem struktury organizacyjnej takiej konfederacji była „walna rada”, w której zasiadali najważniejsi uczestnicy konfederacji. Jej uchwalone ustawy były równoznaczne z sejmowymi.
Limita (limitacja) obrad (sejmów i sejmików) - zawieszenie obrad i ponowne zebranie się (np. za pół roku) w tym samym składzie.
Podczas sejmu niemego
(…)
… sejmiku ziemskiego Historia administracji. Wykład I (zastępstwo - Przemysław Gawron)
III (3)
2.10.2009
Za czasów saskiego panowania w Rzeczypospolitej, to sascy urzędnicy prowadzili politykę zagraniczną Saksonii i RP. Gdy królem został Stanisław August Poniatowski, musiał stworzyć od nowa całą polską służbę dyplomatyczną, a że miał mało czasu, robiono to bardzo szybko i powoływano ludzi bardzo niekompetentnych, co miało znaczny wpływ na politykę zagraniczną RP od 1764 roku do rozbiorów.
Podsumowanie :
RP za Sasów jest przedmiotem polityki międzynarodowej (a nie podmiotem). Ma bardzo słabą liczebnie i technicznie armię. Ma bardzo słabo rozbudowany aparat administracyjny. Ma bardzo słabą infrastrukturę. Celem polskich polityków była aukcja wojska (dla bezpieczeństwa), jeśli chodzi o politykę zagraniczną…
… w. sejmiki ziemskie zyskują wiele nowych kompetencji. Sejmiki zaczęły współfinansować edukację, opiekę medyczną i wojsko (chorągwie powiatowe). Wprowadzono również sejmiki gospodarcze, zajmujące się m.in. sprawami podatkowymi. Postępowała decentralizacja państwa. Po 1717 roku dopiero rola tychże sejmików maleje, znikają również chorągwie powiatowe.
Historia administracji. Wykład I (zastępstwo - Przemysław Gawron)
II (2)
2.10.2009
Organy władzy królewskiej : urzędy w RP miały charakter dożywotni. Nawet król nie mógł usunąć urzędników, mógł ich awansować (w nagrodę na bardzo wpływowe stanowiska, za karę na bardzo prestiżowe, ale bez żadnego wpływu na władzę - np. Kasztelan Krakowski). RP nie posiadała rozbudowanego aparatu administracyjnego (w przeciwieństwie do krajów zachodnich). Urzędy RP :
Marszałek…
… oświecony. Istnieje pewien rodzaj umowy społecznej - społeczeństwo oddaje się pod władzę króla (rezygnuje z życia politycznego), gdyż uważa iż on wie lepiej, co dla nich lepsze. W zamian istnieje swoboda działalności gospodarczej, urzędy zarezerwowane dla szlachty, król zaś nie ingeruje w stosunki między panem a chłopami (pan musiał jedynie dać rekruta do armii w razie wojny). Istniały prawa natury…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)