To tylko jedna z 14 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
TERMINY TEORETYCZNE A TERMINY OBSERWACYJNE
Terminy OBSERWACYJNE -- odnoszą się do własności obserwowalnych (np. „X jest wysoki”)
Terminy TEORETYCZNE - odnoszą się do tego co nieobserwowalne (np. „X ma silne ego”).
Terminy obserwacyjne służą do przedstawiania wyników badań. Budowanie teorii wymaga terminów teoretycznych. Dziś uważa się jednak, że terminy obserwacyjne są obciążone teorią (język obserwacyjny jest „uteoretyzowany”). Znaczenie pojęć obserwacyjnych zależy od znajomość teorii. Na przykład, znaczenie wyniku pomiaru dokonanego testem psychologicznym zależy od znajomości teorii testów i teorii mierzonej cechy. Podział pojęć naukowych na terminy teoretyczne i obserwacyjne, choć pożyteczny, jest więc nieostry. Mamy tu raczej do czynienia z różnym stopniem nasycenia terminów obserwacyjnych teorią.
Terminy teoretyczne mogą mieć różną formę.
terminy dyspozycyjne - mają bardzo ubogą treść. „x ma cechę dyspozycyjną (ukrytą) D” jeśli w określonych warunkach x ujawnia pewną cechę obserwowalną O. Przykład: rozpuszczalny, cecha lęku w koncepcji lęku Charlesa D. Spielbergera (State-Trait Anxiety Inventory). konstrukty teoretyczne -- pojęcia teoretyczne których treść wykracza poza zaobserwowane fakty. Mówi się, że konstrukt teoretyczny ma tzw. nadwyżkę znaczenia (surplus meaning)
JAK POWSTAJĄ KONSTRUKTY TEORETYCZNE?
Przykład (fikcyjny i bardzo uproszczony)
Zaobserwowano, że osoby które lepiej wykonują zadanie (1) wykonują też lepiej zadania (2), (3) i (4). (1) 12 + 27 = (2) 1, 4, 7, 10, ...
(3) , , , , , ..... b) a) c) (4) Co to jest sztaluga? ..............
Konstrukt: inteligencja
Definicja (teoretyczna) inteligencji: „zdolność adaptacji do nowych warunków i do wykonywania nowych zadań” (Stern) Z tak zdefiniowanej inteligencji można wydedukować wiele nowych cech, zarówno obserwowalnych jak i (wcześniej) nieobserwowalnych, np. osoby o wyższej inteligencji - mają większe sukcesy zawodowe;
- szybciej się uczą; - łatwiej rozwiązują problemy. Postulowane przez teorię własności osób inteligentnych, które nie zostały jeszcze zweryfikowane empirycznie (a niektóre z nich, być może, nigdy nie zostaną zweryfikowane), stanowią nadwyżkę znaczenia (surplus meaning) pojęcia „inteligencja”. Definiowanie terminów teoretycznych za pomocą terminów obserwacyjnych Terminy obserwacyjne są zasadniczo przyjmowane bez definicji (jako zrozumiałe same przez się). Mogą być też definiowane ostensywnie.
(…)
… definiowaniem pojęć
1) Reguły korespondencji mogą przyporządkowywać temu samemu pojęciu teoretycznemu wiele pojęć obserwacyjnych. Przykładowo, fizyka zna wiele metod pomiaru długości a w psychologii istnieje wiele testów inteligencji, wiele procedur manipulacji poziomem motywacji, itp. Przyjęcie sztywnego, wąsko rozumianego stanowiska operacjonalistycznego prowadzi do konkluzji: „ile operacji tyle pojęć” (zwłaszcza gdy wyniki różnych operacji nie są zgodne ze sobą).
2) Pojęcia definiowane operacyjnie mają sens tylko w tych warunkach w których operacje są wykonalne. Pojęcie „1 metr” definiowane jako cecha przedmiotów przystających do wzorca (sztaby) metra, jest pozbawione znaczenia w przypadku wielkich odległości kosmicznych. Iloraz inteligencji II = 100, zdefiniowany za pomocą pomiaru skalą Wechslera…
…, wyznaczających równie wiele implikacji testowych tych pojęć (Hempel).
W psychologii unika się definicji operacyjnych. Terminy teoretyczne operacjonalizuje się zwykle za pomocą różnych, mniej lub bardziej złożonych procedur (przykład: operacjonalizacja pojęcia huśtawki emocjonalnej w eksperymentach Dolińskiego). Ważną rolę wśród tych procedur odgrywają tzw. wskaźniki.
2. WSKAŹNIKI
W jest wskaźnikiem zjawiska…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)