Konceptualizacja i operacjonalizacja zmiennych

Konceptualizacja i operacjonalizacja zmiennych Konceptualizacja to wybór definicji teoretycznej zmiennej. Badacz porusza się w 2 światach: w świecie teorii i świecie empirii. Świat teorii to teksty naukowe, w których centralną pozycję zajmują pojęcia. Pojęcia te mają definicje, które przypisują im określone znaczenia. Świat empirii to fakty, czyli „zjawiska” obserwowalne, a więc to, co dzieje się w życiu niemal „na naszych oczach”. Np. jeśli chcemy badać agresywność uczniów, to zaczynamy od świata teorii. Musimy bowiem oprzeć się na jakimś rozumieniu pojęcia agresywność. Gdy dokonamy już takiego wyboru musimy przenieść to pojęcie do świata empirii, czyli przetworzyć je na język zmiennych obserwowalnych. Większość naszych zmiennych takich jak: agresywność, inteligencja, frustracja istnieje w świecie teorii w postaci pojęć i ma charakter zmiennych nieobserwowalnych. Nie możemy tych zjawisk „zobaczyć” w życiu codziennym. Aby je zbadać musimy przejść do świata empirii, czyli przełożyć te zmienne z języka teorii na język codziennych doświadczeń. Taka procedura w metodologii nazywa się operacjonalizacją zmiennej. Operacjonalizacja zmiennych to procedura przekładania teoretycznych definicji zmiennych na język badania poprzez dobieranie do nich wskaźników. Wskaźnik to ważne pojęcie w metodologii. Jest zjawiskiem obserwowalnym i służy identyfikowaniu zmiennych nieobserwowalnych. Istnieje warunek, który powinien spełniać wskaźnik, abyśmy mieli do niego zaufanie . Jest on następujący: związek pomiędzy wskaźnikiem i zjawiskiem wskazywanym musi mieć charakter bezwyjątkowy lub przynajmniej zachodzić z prawdopodobieństwem większym od przeciętnego, czyli większym niż 50%. To ustalenie prowadzi nas do definicji wskaźnika : jeśli N będzie zjawiskiem nieobserwowalnym, a W zjawiskiem obserwowalnym, to wskaźnikiem zjawiska nieobserwowalnego N nazwiemy takie zjawisko obserwowalne W , którego wystąpienie pozwoli nam w sposób bezwyjątkowy ( zawsze, gdy N to W) i/lub z większym od przeciętnego prawdopodobieństwem stwierdzić, że zaszło zjawisko N .
W rzeczywistości społecznej, psychicznej czy edukacyjnej nie zawsze możliwe jest zachowanie warunku bezwyjątkowości zachodzenia związku między wskaźnikiem a zjawiskiem wskazywanym albo przynajmniej nie zawsze możliwe jest, aby taki związek dowieść. Musimy wtedy zadowolić się warunkiem drugim, czyli uzyskaniem prawdopodobieństwa większego od przeciętnego, że związek między wskaźnikiem i zjawiskiem wskazywanym może zachodzić. Problem związku między wskaźnikiem i zjawiskiem wskazywanym jest kluczowy dla wyodrębnienia rodzajów wskaźników . Wskaźnik nazwiemy definicyjnym , gdy informacja o możliwości zaobserwowania zjawiska wskazywanego znajduje się w definicji zmiennej. ... zobacz całą notatkę