Teorie usiłujące wyjaśnić istotę prawa podmiotowego: Uczeni spierają się, czy prawo podmiotowe było już znane w starożytnym Rzymie. Był tam podział na ius i lex ( prawo podmiotowe i prawo pisane ). Jednak Rzymianie tego tak nie traktowali. Centralnym pojęciem było actio ( roszczenie )- Rzymianie nie koncentrowali się na tym, jakie prawo? tylko czy przysługuje im ochrona procesowa ( actio ). Nadal takie ujęcie jest charakterystyczne dla common law. Zaczęło pojęcie prawa podmiotowego pojawiać się u glosatorów. Poszukiwano materialnej podstawy dla powództwa. Niemiecki prof. Jan Schap stwierdził, że poszukiwanie katalogu praw podmiotowych jest bezcelowe- są one wymienione w Dekalogu - nie kradnij- prawa majątkowe, - nie cudzołóż- prawa związane z rodziną, - nie zabijaj- prawo do życia, zdrowia, - nie mów fałszywego świadectwo- godność ludzka. 1) KIERUNEK NATURALISTYCZNY- , wiąże się z rozwojem koncepcji praw naturalnych. Istnieją pewne przyrodzone prawa podmiotowe, stanowiące prius w stosunku do prawa w znaczeniu przedmiotowym i których ochrona jest najważniejszym zadaniem norm prawnych ( Locke, Rousseau ). Źródłem praw może być Bóg. Państwo ma obowiązek poszanowania tych praw. Prawo podmiotowe ma charakter pierwotny, przedpaństwowy, a prawo przedmiotowe pełni funkcję służebną. Teoria ta znalazła normatywny wyraz w aktach prawnych z okresu rewolucji francuskiej, a zwłaszcza Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. W tej deklaracji- prawa niezbywalne, niezaprzeczalne, których nie można człowieka pozbawić, zadaniem każdej organizacji jest ochrona tych praw. Są to: - wolność, - własność, - prawo oporu. Takie sformułowanie pojawiło się w ABGB- §16: Każdy człowiek ma prawa wrodzone, które już rozumem poznać można i dlatego należy uważać go za osobę. 2) TEORIA WOLI- Windscheida ( prawnik niemiecki, kierunek wywodzi się od szkoły historycznej Savigney'ego )- prawo podmiotowe to moc woli, użyczona przez porządek prawny jednostce, skierowana na własne zachowania jak i zachowania innych osób- kryło się za tym przeciwstawienie dwóch typów praw podmiotowych: - właściciel może zrobić wszystko ze swoją rzeczą, - wierzyciel może wyegzekwować swoje świadczenie ( swoboda decyzji uprawnionego ). Przypisuje się mu złamanie rzymskiego pojęcia- - czym innym jest skarga ( Klage ) - czym innym prawo stanowiące podstawę skargi ( Anspruch ). Dało to podstawę do rozróżnienia prawa cywilnego materialnego i formalnego. Koncepcji tej stawiano zarzut, że trudno mówić o mocy woli, skoro prawa podmiotowe przysługują podmiotom, które swojej woli nie są w stanie wyrazić. Odpowiedź jest taka, że porządek prawny przewiduje, żeby takie osoby miały swego przedstawiciela, który wykonuje wolę reprezentowanego.
(…)
… podmiotowe wynika ze stosunku cywilnoprawnego.
2) opierające się na teorii interesu
a) Prof. Szpunar- opowiadał się za teorią interesu ( rozprawa habilitacyjna z 1947 "Nadużycie prawa podmiotowego" ). Podtrzymał te przekonania w monografii o ochronie dóbr osobistych. Jako jedyny unikał rozdrabniania prawa podmiotowego na uprawnienia. Rację ma Szpunar, gdy twierdzi, że ochrona praw podmiotowych to decyzja…
… Windscheida i Iheringa- prawo podmiotowe to moc woli przyznana uprawnionemu w celu realizacji jego interesów.
4) POZYTYWIZM I NORMATYWIZM- prawo podmiotowe wynika z prawa w znaczeniu przedmiotowym, jest czymś wtórnym.
a) Leon Duguit- teoria socjologiczna- zastąpił pojęcia prawa podmiotowego funkcją społeczną- każdy ma określoną sytuację w społeczeństwie, prawa i obowiązki, co determinuje naszą pozycję, prawa podmiotowe nie są nam dane.
b) Hans Kelsen- pojęcie podmiotu jest oderwane od zjawisk społecznych, a twierdzenie, że człowiek ma prawa i obowiązki, oznacza tylko tyle, że postępowanie tego człowieka jest treścią normy prawnej, podmiot, przede wszystkim człowiek, jest tylko punktem powiązania dla kompleksu norm prawnych. Prawo podmiotowe to norma prawna w stosunku do tej osoby, od której decyzji uzależniona…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)