TEORIE TYPÓW I TEORIE CECH
Klasyfikacja ludzi do pewnej ograniczonej liczby odrębnych typów i szacowanie stopnia w jakim mogą oni być opisani przez różne cechy.
PODZIAŁ WEDŁUG TYPÓW
Kategoryzujemy ludzi według wyróżniających ich cech np. płeć, kolor skóry.
Grupowanie ludzi według odrębnych kategorii - typy osobowości - mają charakter „wszystko albo nic”
- nie są stopniowalne
V w. p.n.e. - Hipokrates - ciało zawiera cztery podstawowe płyny (humory), każdy wiąże się z szczególnym temperamentem, wzorem zachowań i emocji.
II w. n.e. - Galen - osobowość zależy od przewagi danego humoru w organizmie
Krew - temperament sangwiniczny: wesoły, aktywny
Flegma - temperament flegmatyczny: apatyczny, ospały
Czarna żółć - temperament melancholiczny: smutny, zadumany
Żółć - temperament choleryczny: łatwo wpadający w złość, pobudliwy.
1942r. - William Shelldon - teoria typów powiązana z budową ciała i temperamentem
Endomorficzny (gruby, męski, okrągły) zrelaksowany, lubi jeść, towarzyski
Mezomorficzny (muskularny, kanciasty, silny) silny fizycznie, pełny energii, odważny, asertywny
Ektomorficzny (chudy, wysoki, kruchy) bystry introwertyk, o upodobaniach artystycznych, skłonny do rozmyślań o życiu, a nie korzystanie z niego i działanie.
1996r. - Frank Sulloway - współczesna teoria typów oparta na kolejności urodzin (jedynak? Pierwsze lub kolejne dziecko?) - oparta na podstawie koncepcji Darwina (organizmy różnicują się w celu odnalezienia niszy, w której mogłyby przeżyć)
Pierwotne dzieci - mają gotową nisze (za przykład - rodzice) - status quo (stały stan rzeczy)
Dzieci urodzone później („urodzonych buntowników”) - otwartość na doświadczenie - postawa innowacyjności.
OPISANIE OSOBOWOŚCI ZA POMOCĄ CECH
Istnienie wymiarów ciągłych to jest inteligencja, życzliwość.
Cechy - trwałe właściwości, atrybuty, predysponujące ludzi do zachowania się w spójny sposób w różnych sytuacjach
- predyspozycje powodujące określone działania
- teoretycy - cechy jako wymiar opisowy - podsumowanie obserwowanego zachowania
Sytuacja bodźcowa (wygłaszanie przemówienia, randka) cecha - zmienna pośrednicząca (nieśmiałość) Reakcja (unikanie, wycofanie, czerwienienie się, milczenie, niezręczne gesty)
Cechy w ujęciu Allporta
- elementy tworzące osobowość, podstawa indywidualności
- odpowiedzialne za spójność zachowania
- działają jako zmienne pośredniczące, wiążące ze sobą zbiory bodźców i reakcji.
Rodzaje cech:
(…)
… przez Galena
Dwa wymiary: ekstrawersja i neurotyczność - kolisty wykres
Dopuszcza indywidualna zmienność w ramach tych kategorii
Model Wielkiej Piątki:
Z 18 tys. Przymiotników zredukowano do 200 synonimów, które posłużyły do utworzenia dwubiegunowych wymiarów cech (wymiar: pozytywny lub negatywny np. odpowiedzialny lub nieodpowiedzialny)
Pięć wymiarów podstawowych - model pięcioczynnikowy
Pozwala na opisanie znanych Ci ludzi w sposób umożliwiający uchwycenie ważnych, różniących wymiarów.
CZYNNIK CHARAKTERYSTYKI DWUBIEGUNOWE
Ekstrawersja rozmowny, energiczny, asertywny / cichy, powściągliwy, nieśmiały
Ugodowość życzliwy, uprzejmy, czuły / zimny, kłótliwy, okrutny
Sumienność skłonny do porządku, odpowiedzialny, rozważny / niedbały, niepoważny, nieodpowiedzialny
Neurotyczność zrównoważony, spokojny, pogodny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)