Prof. Janusz Świerkocki
Teorie Handlu Międzynarodowego
Wykład XII – Teorie neotechnologiczne
A) Teoria Posnera
B) Teoria Vernona (teoria cyklu życia produktu);
C) Teoria Krugmana;
D) Teoria Lindera (teoria podobieństwa (preferencji) popytu).
Ad A) Teoria luki technologicznej (Posnera) opiera się na hipotezie opóźnienia technologicznego.
Powstała w l. 60. XX w.. Od teorii HO różni się tym, że zakłada, iż ta sama technologia wytwarzania
danego dobra nie jest dostępna wszędzie. Trzon teorii stanowi założenie, że rozprzestrzenienie się
technologii w skali międzynarodowej wymaga czasu. Czas ten jest różny dla różnych krajów, co
wynika z różnic występujących w poziomie kwalifikacji oraz doświadczeniu siły roboczej, a także z
różnych kierunków badań, różnych systemów ochrony własności intelektualnej124, różnych co do
wielkości i struktury zasobów kapitału, w poszczególnych krajach.
Istota teorii luki technologicznej: Są dwa kraje: A i B. Kraj A jest bardziej zaawansowany
technologicznie niż kraj B125, ponieważ przeznacza większe środki na B+R. W związku z tym, nowy
produkt najpierw pojawia się w kraju A, a następnie, z opóźnieniem, w kraju B. Rzeczone opóźnienie
wynika z istnienia luki naśladowczej (opóźnienia naśladowczego). Na potrzeby opisu teorii
przyjmiemy, że opóźnienie to wynosi 15 mies., co oznacza, że nowopowstały produkt pojawi się w kraju
B 15 mies. po pojawieniu się w kraju A.
Powody istnienia luki technologicznej:
1) Nim firmy z kraju B zaczną produkować nowinkę, musza się upewnić, że znajdzie ona akceptację u
nabywców. W tym celu mogą prowadzić np. badania marketingowe, co trwa czas jakiś.
2) Przedsiębiorstwa z kraju B, muszą pozyskać nową technologię, opracować i dostosować ją, a
następnie wprowadzić do procesu produkcji, by w końcu umieścić produkt na rynku. I to wymaga
czasu.
W związku z powyższym luka naśladowcza składa się dwóch elementów:
Opóźnienie (luka) popytu – popyt na nowinkę w kraju B pojawia się później, niż popyt w kraju A. Dla
przykładu przyjmujemy, że opóźnienie popytu wynosi 4 mies.. Opóźnienie popytu występuje,
ponieważ: Konsumenci w kraju B mogą (przynajmniej przez chwilę) nie wiedzieć, że nowy produkt
jest już dostępny.
Konsumenci w kraju B mogą być nieufni w stosunku do nowinki.
Konsumenci mogą przejawiać silną lojalność wobec starych produktów, które próbuje zastąpić
nowy produkt.
Kiedy nowy produkt zostanie już zaakceptowany przez konsumentów z kraju B rozpoczyna się jego
import z kraju A. Zatem nowinka jest eksportowana przez kraj wysoko rozwinięty (wyżej rozwinięty) i
importowana przez kraj rozwijający się (słabiej rozwinięty).
Na tym tle ujawnia się luka podażowa. Wynika ona z faktu, że kraj B konsumuje już nowy produkt,
ale jeszcze sam go nie wytwarza. Przedsiębiorstwa z kraju B przygotowują się do rozpoczęcia
produkcji. Załóżmy, że przygotowania te trwają 11 miesięcy. W tym okresie konieczne jest kupowanie
nowinki za granicą. Po upływie tego czasu luka podażowa zostaje zniwelowana i import nowinki z
kraju A wygasa, bo rozpoczyna się wytwarzanie nowego dobra w kraju B. W związku z tym HMN w
zakresie innowacji zamiera.
Wniosek z teorii luki technologicznej: innowacje są podstawą rozwoju eksportu.
Prof. Janusz Świerkocki
Teorie Handlu Międzynarodowego
Wykład XII – Teorie neotechnologiczne
Teoria luki technologicznej znajduje potwierdzenie w rzeczywistości tylko w przypadku tych państw
naśladowców, które podążają ścieżką rozwojową innowatora.
Np. żyletki. W PRL stanowiły one podstawowe (obok brzytw) narzędzie do golenia. Problem polegał na
tym, że żyletka w swej prostocie była urządzeniem okrutnym – kaleczyła twarz niemiłosiernie. Sytuacja
uległa zmianie, gdy firma Gillette stworzyła żyletki pokryte teflonem, którymi również można było się
zaciąć, ale było trudniej, niż w przypadku zwykłych żyletek. Gillette nie było obecne w PRL ale niedługo
po dokonaniu przez francuzów epokowego odkrycia pewna firma spod Rawy Mazowieckiej (zdaje się,
że Polsilver126) rozpoczęła produkcję żyletek pokrytych teflonem w Polsce.
Dziś jednak obserwujemy, że kraje rozwijające się nie podążają drogą rozwoju nakreśloną przez kraje
rozwinięte – np. pominęły etap telefonów stacjonarnych, od razu przyjmując w użytkowanie telefony
bezprzewodowe. Polska pominęła w rozwoju technologii płatniczych czeki – przechodząc od płatności
gotówkowych do płatności kartami.
Ad B) Teoria cyklu życia produktu (teoria Vernona). Teoria ta opiera się na założeniu o
nierównoczesności postępu technicznego w różnych krajach. Obserwując losy wielu innowacji
produktowych Vernon doszedł do wniosku, że istnieją trzy fazy życia produktu:
1) Faza nowości;
2) Faza dojrzałości (faza produktu dojrzałego);
3) Faza standaryzacji (faza produktu powszechnego).
Zarówno w teorii luki technologicznej jak i teorii cyklu życia produktu istotną rolę odgrywają korzyści
skali produkcji. Możliwość ich realizowania przez producentów stanowi bodziec do rozpoczęcia
wytwarzania danego dobra.
Ad C) Teoria Krugmana. Ta teoria rozpatruje w jaki sposób przebiega HMN w warunkach konkurencji
monopolistycznej.
Założenia teorii Krugmana:
1) Na rynku panuje konkurencja monopolistyczna.
2) Firmy działające na rynku są symetryczne (są takie same), czyli posiadają jednakowe funkcje popytu
i funkcje kosztów.
3) Symetria firm sprawia, że sytuacja gałęzi jest opisywana przez liczbę firm oraz cenę typowej firmy.
4) Każda firma wytwarza tylko jeden produkt.
Ad D) Teoria Lindera. Została ona sformułowana również w l. 60. XX w. przez Stefana Lindera –
szwedzkiego ekonomistę. Wykazał się on oryginalnością, ponieważ stworzony przez niego model
handlu zagranicznego jest zupełnie odmienny od dotychczas omawianych. Linder koncentruje się
bowiem na stronie popytowej a nie podażowej HMN. Zatem tutaj to popyt stanowi czynnik indukujący
wymianę międzynarodową. Jednocześnie Linder ignoruje niemal zupełnie podażową stronę HMN
Założenia teorii:
1) Rozpatruje się jedynie HMN produktami przemysłu przetwórczego.
2) Preferencje konsumentów (popytowe) zależą od dochodów kraju w przeliczeniu na mieszkańca,
mierzonych PKB per capita lub PNB per capita.
3) Preferencje konsumentów są determinantą struktury produkcji danego kraju.
Prof. Janusz Świerkocki
Teorie Handlu Międzynarodowego
Wykład XII – Teorie neotechnologiczne
Istota teorii: Jeśli producent rozpoczyna produkcję danego dobra, to czyni to z myślą o zaspokojeniu
popytu na lokalnym rynku. Z tego powodu, aby realizować KSP musi stworzyć produkt zaspokajający
potrzeby jak największej grupy konsumentów, żeby zdobyć jak najwięcej nabywców. W związku z tym
producent z kraju wysokorozwiniętego, w poszukiwaniu zbytu dla swojego towaru, wytworzy produkt
przeznaczony dla zamożnych i wymagających klientów, dlatego też produkt ten będzie drogi134. Po
pewnym czasie, gdy produkt przedsiębiorstwa przyjmie się na lokalnym rynku, jego producent w
poszukiwaniu dalszych korzyści skali będzie szukał dla niego zbytu za granicą. Rozpocznie zatem
eksport do państw, w których preferencje nabywców są zbliżone do preferencji krajowych nabywców
produktu. Np. z tego powodu Szwecja handluje z Francją, Danią, RFN i innymi krajami o podobnym
poziomie rozwoju gospodarczego.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)