Teoria praw własności - gdyby wszystko było sprywatyzowane, nie byłoby problemów w stylu, że jeden drugiemu wyrządza krzywdę z powodu własności (wszelkie spory rozwiązywane przez sądy). Nierównoprawne stosunki - są podmioty bardzo mocne ekonomicznie oraz są podmioty ekonomicznie słabe. Jak można źle użyć prawa własności? Wycinka lasów sosnowych w Polsce na początku lat 90. na sprzedaż do Niemiec. Pieniądze finalnie trafiły do miast, natomiast na wsi powstał problem. Istotne czynniki nieefektywności rynku:
asymetria informacji
koszty transakcyjne
niepewność
Oba wszechobecne, szczególnie w sektorze publicznym. Rodzaje usług:
o cechach sprawdzalnych. Potencjalny kupujący może, oprócz ceny, w sposób prosty określić jakość usługi przed jej nabyciem, a w związku z tym takie usługi muszą mieć takie cechy jak: kolor, smak, twardość, przyjazność w dotyku, o cechach doświadczalnych. Kupujący może sprawdzić jakość albo po zakupie usługi, albo podczas użytkowania lub konsumpcji usługi. Cechy: smak, satysfakcja z zakupu, komfort, bezpieczeństwo. Należą do nich urządzenia o wysokim wkładzie technologicznym, utylizacja odpadów, oczyszczanie miasta. o cechach zawierzonych. Mają bardzo mało atrybutów widocznych. Są to usługi z dużym wkładem profesjonalizmu, wiedzy, technologii. Nawet po zakupie i konsumpcji nie jesteśmy w stanie ocenić jakości tej usługi. Przykłady: wizyta u lekarza, wykład, zamówiona ekspertyza. Usługi nierozerwalnie związane z procesem produkcji, np. energia elektryczna. Usługi rozerwalnie związane z produkcją (często spowodowane możliwością magazynowania), np. woda w stacjach uzdatniania. Cechy usług:
zanikalność usług - powiązanie między produkcją a konsumpcją. Wielka trudność magazynowania. zmienność i różnorodność - odniesiona do wytwórcy usług, dostawcy usług, czasu i miejsc. Przykłady: komunikacja miejska. Hazard moralny - są to trwałe bodźcie do tego, aby producenci i sprzedawcy mniej się wysilali w procesie produkcji i świadczenia dóbr i usług w porównaniu z tym, czym ma być kompletny i jakościowo odpowiedni produkt. Dwa rodzaje zachowań
oportunistyczne - chytry sposób poszukiwania własnego interesu przez stronę producentów
strategiczne - obciążanie ryzykiem partnerów transakcji
Producent i sprzedawca ma znacznie więcej wiedzy na temat, w jaki sposób się produkuje, jakich materiałów się do produkcji wykorzystuje, jakie są faktyczne koszty wytworzenia, jaka jest jakość produktu. Zjawisko bardzo powszechne.
(…)
… bardzo powszechne. Z nierówności informacji wynika problem negatywnych wyborów, czyli wybory produktu o niskiej jakości albo przepłacenie za produkt. Asymetria informacji ma to do siebie, że wszędzie występuje, nie można jej zlikwidować.
Jak wyeliminować hazard moralny:
odpowiednie zapisy w umowach (gwarancje, rękojmie) obowiązek przedkładania zaświadczeń, atestów
monitoring przez zewnętrze jednostki
Niepewność nie pozwala przewidywać skutecznie przewidywać przyszłości. Zawodność rynku w infrastrukturze:
Wynika z nieefektywności związanej:
głównie z monopolem naturalnym
w części z niepełną informacją, niepewnością i efektami zewnętrznymi
nie mają znaczenia dobra publiczne i zawodność praw własności
Na charakter rynków komunalnych wpływają też:
bariery wejścia
mechanizm kosztów
charakter usług
Zróżnicowana sytuacja przedsiębiorstw narodowych i komunalnych:
część ma atrybuty monopolu naturalnego
część nie ma wyraźnych atrybutów a rynki są sporne
Ekonomia skali w produkcji (1 producent produkuje po niższych kosztach)
źródło - wysoki udział kosztów stałych
niepodważalna w elektroenergetyce, wodociągach i kanalizacji, ciepłownictwie, telekomach stacjonarnych, kolejnictwie, komunikacji miejskiej
nierozstrzygająca, bo występuje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)