WYKŁAD 13 Teoria altruizmu wzajemnego, R. Trivers, 1971r.: • Też reprezentuje podejście ewolucjonistyczne; zakłada że pomaganie innym osobnikom tego samego gatunku jest korzystne dla pomagającego o ile jest odwzajemniane; dzięki temu osobnik dysponuje zwiększonymi zasobami „pożyczonymi” od innych; tak działa kapitalistyczne przedsiębiorstwo nagradzając pracowników za zwiększony wysiłek • Ogólna wizja człowieka: egoista maksymalizujący swoje zyski (może poza modelem interwencji w sytuacji kryzysowej) Dwa spojrzenia na pomaganie – nowe badania: • Spojrzenie na problem w makro-skali (societal lub community psychology); np. Kaniasty, 1999r., 2005r. • Spojrzenie z punktu widzenia relacji między jednostkami (klasyczna psychologia społeczna) Pomaganie w skali makro: • Co dzieje się ze społecznością, której ktoś z zewnątrz udziela pomocy (np. po klęsce żywiołowej); model K. Kaniastego (1999r.): istnieją dwie ścieżki doświadczania klęski żywiołowej (epidemii ale także ataku terrorystycznego czy wojny): Bezpośrednia – w wyniku doznanych strat materialnych i psychicznych Pośrednia – deterioracja (spadek) wsparcia społecznego, rozbicie więzi społecznych Deterioracja wsparcia społecznego: • Zależy od tego, jak udzielana jest pomoc, ile jej jest oraz czy jest adekwatna do potrzeb ofiar • Pominięcie w pomaganiu jakiejś grupy osób ma zdecydowanie negatywny wpływ na prawdopodobieństwo przezwyciężenia stresu i na dobrostan psychiczny osób • Pomoc adekwatna do potrzeb zmniejsza deteriorację wsparcia i mniej zaburza relacje społeczne Podstawowy problem: osłabienie wsparcia społecznego: • Postkatastrofalna pomoc nie jest rozdzielana egalitarnie; zwykle pomijane są podobne grupy osób: starszych, uboższych, z mniejszości etnicznych • Osoby i grupy o mniejszych zasobach są szczególnie narażone w sytuacji klęski i katastrofy; w związku z tym są bardziej narażone na stres Stres – jako utrata zasobów: koncepcja Stevena Hobfolla, 1998r.: • Założenie: głównym celem aktywności człowieka jest zachowanie i pomnażanie zasobów a unikanie ich strat • Zasobami mogą być: cenione przedmioty, okoliczności (praca, małżeństwo, znajomi) oraz energia (czas, pieniądze) • Posiadanie zasobów przez jednostkę uodparnia na stres, bowiem zasoby mają znaczenie instrumentalne (pomagają osiągać cele) oraz symboliczne (pomagają w podtrzymywaniu samooceny) • Osoby posiadające duże zasoby są mniej wrażliwe na ich utratę oraz mają większe
(…)
… z natychmiastowych nagród na rzecz odroczonych w czasie (ale
większych); preferowanie nagród odroczonych; preferowanie programów TV
serwowanych w odcinkach, z pewnym odroczeniem kolejnych informacji
Przecenianie prawdopodobieństwa sukcesu; oczekiwanie, że będzie się lepszym niż
przeciętny w grupie; dlaczego? Czy jest to myślenie życzeniowe (rola nadziei) czy
doświadczenia z przeszłości?
Subiektywne…
…) czy własne
potrzeby (np. polepszenia nastroju czy pokazania przewagi, władzy)
Jak zachęcać do udzielania pomocy? Rola typu narracji:
•
•
•
Więcej deklaracji pomocy uzyskujemy w sytuacji, gdy badani otrzymują opis historii chorego
na białaczkę konkretnego człowieka niż opis choroby, jej przebiegu (Trzebiński, Zamorski,
2003r.)
Możemy wzmacniać gotowość do narracyjnego rozumienia informacji o chorobie poprzez…
…
W ostatniej części eksperymentu prezentowano osobom badanym działalność organizacji
studenckiej oraz jako przykład jej aktywności: próba pomocy dziewczynie chorej na białaczkę;
pomoc polegała na zdobywaniu pieniędzy przez telefoniczne namawianie potencjalnych
sponsorów; zmienna zależna: deklaracja pomocy – ile godzin osoba badana chce spędzić przy
takim telefonie? Wynik: większa gotowość do pomocy w sytuacji torowania narracyjnego
Dlaczego narracja pomaga?
•
•
•
•
Bo akcentowane są w niej indywidualne motywy i uczucia; sprzyja przez to identyfikacji z
osobą, o której mowa i empatii
Bo zmniejsza się rola treści stereotypowych w wizerunku osoby, której ma się pomagać
Sytuacja osoby chorej staje się bardziej wyrazista, tworzy zintegrowaną całość, zrozumiałą
psychologicznie
Bo przyciąga uwagę, koncentruje…
… na zadania, autokratyczny (2001r., metaanaliza, 162 badania)
Styl transformacyjny: związany z wizją lepszego porządku, wyjątkowością,
przyciąganiem uwagi, dużymi zdolnościami interpersonalnymi, umiejętnością
przewidywania reakcji i wywierania wrażenia na innych
Styl transakcyjny: wprowadzający zmiany w relacjach z podwładnymi, monitorujący
ich pracę, objaśniający, korygujący błędy i nagradzający
Styl…
… intrapersonalne (wyższa samoocena, silne zmiany u kobiet po 4 latach)
Władza zmienia, badanie E. Mandal (2006r.):
•
•
•
Porównywała cechy psychiczne kobiet i mężczyzn w tej samej organizacji ale pełniących
różne funkcje
Większe różnice daje zróżnicowanie pozycji władzy niż płci
Najwięcej różnic – wśród kobiet o odmiennym zakresie władzy; te z władzą stają się bardziej
męskie: mają silniejsze poczucie kontroli…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)