Fragment notatki:
Modele uczenia się i nauczania, metody i strategie;
ustalenie definicyjne: model – metoda – strategia – technika;
Uporządkowanie terminologii- metoda, technika, strategia
Metoda daje odpowiedź na pytanie „jak”?
Zasada odpowiada na pytanie „ dlaczego”?
Metoda kształcenia- to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności
nauczycieli i uczniów realizowany świadomie w celu spowodowania założonych zmian w
osobowościach uczniów.
Każde uczenie się musi być nastawione na zmianę i musi mieć tez cel.
Nauczyciel powinien dobierać sposoby nauczania w zależności od:
- wieku ucznia
- charakterystycznych właściwości poszczególnych nauczania
- celów i zadań dydaktycznych, które mamy zrealizować
Obowiązkiem nauczyciela jest stałe rozszerzenie repertuaru metod nauczania i
dostosowywanie ich odpowiednio do potrzeb uczniów.
Strategia jest pojęciem szerszym niż metoda.
Technika
I
Metoda
I
Strategia
Jaka jest podstawowa różnica między metodą, a strategią?
Strategia zawiera również odpowiedź na pytanie „ dlaczego?”, gdy metoda odpowiada tylko
na pytanie „ jak?”
Strategia wymaga namysłu nauczyciela, w tle jest pewna norma
Rozwój metod w zarysie historycznym.
Metody słowne, werbalne – są one najstarsze.
Metody słowne
Metody erotematyczne
Katechetyczne
Akronatyczne
Heurystyczne
Metody katechetyczne –
posługiwanie się słowem.
nauki
seminaryjne,
ale
nie
Metody Heurystyczne(poszukujące) – aktywizacja ucznia.
tylko,
interpretacje
tekstów,
Przełom dziewiętnastego i dwudziestego wieku przyniósł zwrócenie uwagi na jednostkę,
wiązano nadzieje na przemianę metod słownych tak zwane heurezy.
Heureza zapewniała samodzielne dochodzenie do wiedzy i trwałe operatywne wiadomości.
W dziewiętnastym wieku pojawiła się też tak zwana „nauka o rzeczach”, zaowocowała ona
metodami poglądowymi (rzeczowymi).
Na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku pojawia się również progresywizm, jego
główny przedstawiciel to Dewey. Propagują uczenie przez działanie i rozwiązywanie
problemów. Zaowocowało to metodą problemową.
W Polskiej dydaktyce zwrot nastąpił wraz z koncepcją Okonia.
Droga dochodzenia do wiedzy.
Strategie uczenia się odpowiadające metodom i wynikające z nich określone czynności
nauczyciela i ucznia.
Strategia, metoda
Droga uczenia
Czynności
nauczyciela
Czynności
ucznia
Przykłady
konkretnych metod
Uczenie
się Podawanie lub Przyswajanie
poprzez
udostępnianie gotowej wiedzy.
A
przyswajanie
gotowej wiedzy.
Asymilacji
wiedzy(asocjacyjna),
Podająca.
Aktywność
poznawcza
o
charakterze
reproduktywnym
P
Problemowa
Metoda
samodzielne
go
dochodzenia
do wiedzy.
Metoda
oparta
na
twórczej
aktywności
Uczenie
się
przez
odkrywanie,
rozwiązywanie
problemów.
Kieruje
procesem
rozwiązywania
zagadnień.
Rozwiązywanie
zagadnień,
dokonywanie
odkryć,
zdobywanie
wiedzy.
Czynności
uczniów
pojawiają
się
na 3 poziomach
poznania:
konkretów
–
dane
empiryczne,
poziom modeli
–
układy,
związki, poziom
teorii
–
formowanie
swoich
twierdzeń,
uogólnień.
O
Strategia
operacyjna, metoda
zajęć praktycznych,
ćwiczebna.
Dwie grupy:
Niezależnie od modelu edukacja ma sens wtedy gdy gwarantuje wsparcie.
metody aktywizujące;
metody problemowe – wyżej
wybrane modele uczenia się i nauczania;
Modele edukacyjne:
- metoda nauczania problemowe,
- metoda nauczania podającego,
- nauczanie pojęć,
- nauczanie bezpośrednie,
- model uczenia się we współpracy.
I. Model podający:
Pogadanka,
dyskusja, wykład,
praca z książką,
programowane
uczenie się.
Klasyczna metoda
problemowa
Deweya,
metoda
przypadków,
sytuacyjna(drzewko
decyzyjne), giełda
pomysłów(burz
mózgów),
gry
dydaktyczne,
mikronauczanie,
1.
2.
3.
4.
5.
wywodzi się od Herbarta,
metoda organizującej zapowiedzi,
struktura wiedzy, asocjacja wiedzy, mapy mentalne w umyśle dziecka,
psychologiczne uczenie się przedmiotu znaczącego,
rodzaje wiedzy:
a) kontemplacyjna- łączy( kiedy, co, w jaki sposób),
b) proceduralna,
c) deklaratywna.
6. jest wartościowy- wartościowa organizacja wiedzy ucznia,
7. zadania dla nauczyciela- rozumie, zorganizowanie materiału,
8. właściwe podać organizację wypowiedzi tworzące ramy integralne,
9. dokonuje diagnozy wiedzy uprzedniej,
10. informacja zwrotna nauczyciela,
11. cel nauczania- umożliwienie poznania uczuciom określonych wiadomości i
wprowadzenie, włączenie do struktur poznawczych, zapamiętywanie.
Fazy:
1)
2)
3)
4)
Przedstawienia celów i wywoływanie nastawienia
Przedstawienie organizującej zapowiedzi
Podanie materiału
Rozwijanie i intensyfikowanie myśli uczniów
Opiera się na silnych podstawach naukowych- badania pokazały korzystny wpływ
organizacji zaplanowanych, łączeniu materiału nowego z wiedzą uprzednią uczniów
Należy nauczyć uczniów korzystania z lekcji podających.
II. Model nauczania bezpośredniego:
- model szkoleniowy, aktywne nauczanie, nauczanie zupełne, nauczanie wprost
- uczymy się umiejętności, nawyków, opanowujemy wiedze niezbędną by stać się
mistrzem w czymś
- behawioryzm- teorie uczenia się społecznego:
Obserwacja
Uczenie się przez modelowanie
Mistrz
Szkoły amerykańskie:
- krytyka i ten model podporządkowany jest podporządkowaniu wypowiedzi werbalnej
nauczyciela,
- obserwowanie i pokaz,
- każdy model jest wart uwagi, ale w rekach dobrego nauczyciela.
III. Nauczanie pojęć:
Pojęcia stanowią
podstawową jednostkę
organizująca myślenie
porozumiewanie się ludzi,
Proces uczenia się pojęć trwa całe życie,
Uczenie się pojęć ma kluczowe znaczenie w szkole, ale także poza nią.
i
Pojęcia to słowa, które posiadają sens i służą za nazwę klasy bodźców pod innymi względami
do siebie niepodobnych.
Rodzaje pojęć :
Koniunkcyjne – cechy danej rzeczy są sumą i są takie same w przypadku każdego
przedmiotu należącego do danej klasy np. wyspa, trójkąt.
Dysjunkcyjne – mają alternatywne zestawy cech, zmienny zestaw atrybutów np.
rzeczownik
Stosunkowe – reguła strukturyzująca zależy od relacji z innymi pojęciami np. wyżej,
niżej, kuzyn, ciotka.
Pojęcia mają nazwy i definicje.
Pojęcia maja mniej i bardziej istotne cechy.
Zajęciem nauczyciela jest ich wyodrębnienie.
Operacje myślowe, które biorą udział w kształtowaniu pojęć:
Uogólnianie
Porównywanie
Indukcja
Dedukcja
Analiza
Synteza
Uczenie się pojęć to proces psychiczny, proces tworzenia wiedzy. Zależy on od wieku.
Etapy tworzenia pojęć:
1. Kojarzenie nazw z odpowiadającymi im przedmiotami,
2. Tworzenie „przedpojęć” na podstawie znajomości cech zewnętrznych rzeczy i zdarzeń,
3. Nabywanie pojęć naukowych.
Dwa podejścia do procesu tworzenia pojęć:
Według Okonia
1. Zestawienie przez uczniów, danego obiektu lub zdarzenia z innymi w celu
wyodrębnienia go od innych,
2. Wyszukiwanie cech podobnych, uogólnianie,
3. Poszukiwanie cech różniących dane rzeczy lub zdarzenia,
4. Wytwarzanie przez uczniów danego pojęcia na podstawie znajomości istotnych cech,
5. Zastosowanie pojęć w różnych sytuacjach.
Według Arendsa:
1.
2.
3.
4.
Przedstawienie celów i wywołanie nastawienia,
Wprowadzenie przykładów i nieprzykładów,
Sprawdzenie przyswojenia,
Wywołanie myślenia zorganizowanego.
IV. Uczenie się we współpracy:
- konsekwencje modelu- ma znaczenie dla struktur poznawczych ucznia ( kategorie doboru)
- teoria - Demokratyczna teoria pedagogiczna J. Deweya 1916 demokracja i wychowanie
T. Helen - dokonywanie metody nauczania grupowego lata 50-te,
- idea aktywnego uczenia się,
- idea pluralizmu w społeczeństwie wielokulturowym,
- ważną rolę przywiązuje się do nagrody (praca zespołowa, indywidualna).
6 faz:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Podawanie celów i wywoływanie nastawienia,
Podanie wiadomości,
Zorganizowanie zespołów,
Praca w zespołach,
Sprawdzenie rezultatów pracy w zespole,
Ocena osiągnięć.
Bardzo ważna jest organizacja przestrzeni
V. Nauczanie problemowe:
- teoria Dewey- skategoryzowanie pojęcia,
- Piaget, Bruner, Wygotski (budowanie rusztowania) – konstruktywizm - wiedza jest
konstruktywna,
-projektowanie sytuacji problemowej - 5 elementów
1) autentyzm- doświadczenie dzieci,
2) problem powinien być nieokreślony, element tajemnicy, zaskoczenia,
3) problem powinien być znaczący dla uczniów i odpowiedni do ich poziomu rozwoju
umysłowego,
4) problem powinien być dostarczenie szeroki,
5) problem poprzez rozwiązywanie w pracy grupowej- zyskuje na wartości.
Cele:
a) wyrobienie u ucznia umiejętności badawczych i rozwiązywania problemów,
b) stworzenie uczniom okazji do odtwarzania roli ludzi dorosłych,
c) wiara we własne siły, zdolności umysłowe, samodzielne kierowanie uczeniem
się
strategie nauczania – uczenie się zorientowane na jednostkę i jej rozwój
(Piaget, Bruner, Wygotski);
Wzory uczenia się. Strategie nauczania.
Głównym kryterium doboru strategii nauczania są rozpoznane i opisane we współczesnej
psychologii kształcenia następujące wzory uczenia się :
Uczenie się określonych zachowań pod wpływem wzmocnień zewnętrznych i
skłonności do modelowania,
Uczenie się polegające na aktywnym przetwarzaniu informacji ( radzenie sobie z
informacjami, ich przyswajanie, przetwarzanie, produkowanie),
Uczenie się społeczne – we współpracy,
Uczenie się całościowe.
Odnośnie każdego z wyłonionych wzorów uczenia się
występujących w praktyce edukacyjnej strategii naucznia.
wskazujemy kilka najczęściej
1. Wzory behawioralne.
Ujmują one uczenie się w kategoriach reakcji zwrotnej na bodźce zewnętrzne i modelowania
obserwowanych zachowań innych osób.
Wyróżniamy tu :
Strategię nauczania bezpośredniego, opartego na pokazie i ćwiczeniach w
wykonywaniu określonej czynności,
Strategię nauczania programowanego,
Symulację – wywodząca się z cybernetyki psychologicznej.
Strategie te opierają się na założeniu, że ludzie w różnych sytuacjach zmieniają swoje
zachowanie w zależności od informacji dostarczanych przez otoczenie.
Działania edukacyjne mają za zadanie konstruowac środowisko dostarczające informacji
zwrotnych pokazujących skutki zachowań, odczuwania efektów podjętych decyzji i w ten
sposób wpływającego na zmianę zachowania.
Są one przydatne przy uczeniu się wąskich umiejętności i przyswajaniu wiedzy o
charakterze biernym, wprowadzania reguł porządkowych w klasie, podtrzymywaniu
samokontroli uczenia się . Są łatwe, nieskomplikowane.
2.
Wzory procesualno – poznawcze. Strategie przyswajania , przetwarzania i
produkowania informacji.
Uczenie polegające na przyswajaniu i rozumieniu dotyczy wiedzy deklaratywnej ( wiem,
że...). Zapamiętywaniu i zrozumieniu służy
umiejętne podanie treści nauczania.
Uporządkowanie materiału polega na wydzieleniu tematów, wyróżnieniu idei, ukazaniu
związków i zależności.
Zapamiętywanie a mnemotechniki: są to strategie wspomagające zapamiętywanie materiału,
który wydać się może na początku bezsensowny. Istotne jest w nich znalezienie i poddanie
wizualizacji tzw. słów kluczy.
Mnemotechniki można stosować w nauczaniu różnych treści, z różnych przedmiotów,
dziedzin edukacji i na wszystkich jej stopniach.
Uczenie się pojęć.
Strategia od reguły do przykładu – nauczyciel podaje, omawia definicję a potem przykłady,
Strategia od przykładu do reguły – uczniowie najpierw badają przykłady a potem
omawiają atrybuty i definicje,
Metoda indukcyjna – wymaga od ucznia, aby sam zdecydował jakie informacje
posłużą mu do definiowania. Wyróżnia się tu następujące etapy : gromadzenie i
prezentowanie danych, badanie i sporządzanie listy danych, pierwsze próby
klasyfikacji, kolejne próby klasyfikacji, stawianie i weryfikacja hipotez.
Kreślenie map poznawczych.
Strategia ta polega na przedstawianiu informacji tekstowej w postaci graficznej. Prezentacja
tych informacji i zależności między nimi przypomina mapę. Uczniowie przystępujący do
analizy mogą za ich pomocą
przeszukiwać dane, określać zachodzące między nimi
zależności.
Uczenie się przez dociekanie a rozmowy w klasie.
Pozycja dyskursu werbalnego w edukacji od zawsze jest wysoko. Język mówiony jest dla
uczniów narzędziem komunikowania tego, co wiedzą i nadawania znaczeń na podstawie
nowo poznanej wiedzy.
Strategia stawiania pytań: kierowanie pytań do uczniów – spełnia zadanie gdy
nauczyciel stawia pytania stymulujące do samodzielnego myślenia. Stawianie pytań
przez uczniów – jest dziś uznawane za umiejętność ważniejszą niż udzielanie
odpowiedzi na pytania.
Strategia dyskusji – rozmowa uczniów i nauczyciela na temat treści nauczania, może
rozwijać myślenie, pobudzać do nauki, uczyć komunikowania się.
Kompetentne słuchanie:
Słuchanie interaktywne
Reaktywne
Wybiórcze
Doceniające
Całościowe uczenie się .Strategie wspierania rozwoju osobowego.
Strategia integracji emocjonalnych i intelektualnych stron rzeczywistości.
Przedstawiciele pedagogiki Gestalt – człowiek formuje swą tożsamość przez interakcje ze
społeczeństwem. :Interakcje te zwane kontaktem, polegają na twórczym, obustronnym
dopasowaniu między organizmem a otoczeniem.
Uczenie się z doradcą : Emanacja ciepła i zaufania do uczniów jako osób uczących
się, empatyczne zrozumienie, ukazywanie związku między demonstrowaną przez
uczniów postawą poznawczą a ich samorealizacją.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)