W utworze przeważa szkicowość ujęcia tematu, którą zapowiada już tytuł. Problematyka Szkiców węglem została przedstawiona w uproszczonej, nieco schematycznej formie. Główny nacisk położony został na ukazanie podstawowego założenia utworu, czyli ciemnoty i naiwności chłopstwa, złych skutków zasady nieinterwencji. Krytyka dokonuje się przez ukazanie obojętności szlachty, kościoła i urzędów na losy obywateli, którzy mają sami stanowić o swoim losie, ale z powodu zupełnego braku przygotowania nie są w stanie tego zrobić. Losy Rzepów nadają tym uwagom jednostkowy i dramatyczny wymiar.
Kompozycja utworu Jest podporządkowana założonej wymowie utworu, czyli krytyce ciemnoty chłopskiej i zasady nieinterwencji szlachty w losy chłopstwa.Omawiany utwór rozpoczyna się od obszernej ekspozycji. Kluczowe miejsce zajmuje w niej postać pisarza gminnego Zołzikiewicza, której knowania stają się źródłem tragedii Rzepów. Co ważne, postać ta znika z pola widzenia w zasadniczej części utworu, czyli w trakcie poszukiwania przez Rzepową rozwiązania dramatycznej sytuacji. W ekspozycji zaprezentowane zostały relacje między władzami gminy, czyli wójtem Burakiem i pisarzem Zołzikiewiczem. Opisana zostaje także droga pana Zołzikiewicza do zajęcia stanowiska pisarza, czyli tak przeceniana przez niego własna edukacja. Zarysowuje się także przyczyny dramatu, który stanowi oś utworu: zamiar wpisania na listę poborową Rzepy zamiast syna wójta, który powstał w głowie pisarza jako konsekwencja żywionego przez niego od dawna apetyciku na Rzepową. W miarę rozwoju akcji wypadki coraz bardziej dramatyzują się i odrywają od osoby pana Zołzikiewicza. Główną część utworu stanowi wędrówka Rzepowej do wszystkich, od których spodziewała się uzyskać jakąś pomoc, czyli do: sądu gminnego, księdza, dworu i powiatu. W tej części cztery kolejne rozdziały noszą ten sam tytuł, czyli Imogena. Imogena to imię bohaterki dramatu Szekspira Cymbelin , która stanowi wzór wiernej żony. Niestrudzona wędrówka Rzepowej jest wyrazem jej miłości i wierności mężowi.
Rozwiązaniem akcji utworu jest kapitulacja Rzepowej, którą jest pójście wieczorem do pisarza. W ten sposób Zołzikiewicz osiąga cel przedstawiony na początku utworu, czyli zmusza Rzepową do uległości. Zakończenie opowieści stanowi zamordowanie przez Rzepę żony w akcie zemsty za popełnioną zdradę. Popełnione morderstwo jest jednym z elementów przedstawienia ciemnoty chłopskiej: Rzepa nie zrozumiał jak wielkiego poświęcenia dokonała w imię miłości do niego jego żona. Całość Szkiców węglem zamyka Epilog , w którym wyjaśnia się, że wpisanie Rzepy na listę poborową było bezpodstawne i że nie udałoby się wziąć go do wojska zamiast syna Buraka. Opisuje także dalsze spokojne życie pana Zołzikiewicza, co stanowi dopełnienie głównego tematu utworu, czyli krytyki zasady nieinterwencji szlachty w losy wsi, gdzie może się spokojnie szerzyć okrucieństwo ludzi inteligentnych, ale amoralnych.
(…)
… pisarza nie była jednak usłana różami. Swoją naukę pan Zołzikiewicz zaczął w Osłowicach i w wieku siedemnastu lat udało mu się dotrzeć do drugiej klasy. Jego karierę naukową przerwał i zakończył na tym etapie wybuch powstania styczniowego. W szkole pan Zołzikiewicz nie był doceniany przez swoich nauczycieli. Dodatkowo za - zdaniem pisarza gminnego - literaturę wartą uwagi uchodziły głównie powieści brukowe, których romantyczny i awanturniczy charakter, wpływał na marzenia pana Zołzikiewicza o życiu. Lektura Rynalda Rynaldiniego zapadła panu Zołzikiewiczowi w pamięci na tyle, że postanowił choć odrobinę upodobnić swoje życie do losów głównego bohatera, awanturnika i bandyty. W czasie powstania styczniowego wybrał osobliwy sposób walki za ojczyznę, skupił się na uwodzeniu panien, które nie żałowały…
…. Za dużo pije. Kiedy jest pijany, bije swoją żonę. Później ją za to przeprasza, ponieważ w głębi serca ją kocha. Jako piętnastolatek przewoził papiery w czasie powstania styczniowego. Kiedy dowiaduje się, że pisarz wpisał go na listę poborową, obawia się, że zaważyła na tym jego przeszłość. Siła Rzepy znika, gdy przychodzi mu walczyć o swoje ocalenie. Załamuje się i ciągle pije. Ratowaniem go zajmuje…
… zjawiska uznawane powszechnie za negatywne jako pożądane. Są to uwagi z dużą dawką subtelnej ironii. Taki opis pojawia się na przykład przy opisie spaceru panny Jadwigi z kuzynem Wiktorem.
Wśród tych chałup, obok dzieci wiejskich, chłopów i całego prostackiego otoczenia wyglądali oboje jakby jakieś istoty z innej planety. Aż miło było pomyśleć, że nie istniał żaden związek między tą pyszną, rozwiniętą…
…. Pan Zołzikiewicz jest również zbyt dumny, żeby domyśleć się z sygnałów dawanych przez zgromadzonych przy stole, że jego zachowanie jest niestosowne.
Jednym z elementów uwodzenia panny Jadwigi Skorabiewskiej jest staranne dbanie o swój wygląd. Z tego powodu pan Zołzikiewicz znajduje się w ciągłych długach u krawca. Wyrzuca nawet w myślach pannie Jadwidze jej niewrażliwość i myśli sobie, że powinna zdać…
… sobie sprawę z tego, że to przecież kosztuje. Pisarz niezwykle cenił swoją garderobę, w jego obskurnym pokoju w czworakach zajmowała dość znaczące miejsce: Przy oknie wisiało spore lustro, naprzeciw zaś okna mieściła się komoda obejmująca nader wykwintną tualetę pana pisarza: różnych odcieniów majtki, kamizelki bajecznych kolorów, krawaty, rękawiczki, lakierki, a nawet i cylinder, którego pan pisarz używał, gdy wypadło mu jechać do powiatowego miasta Osłowic.
Pan Zołzikiewicz przywiązywał dużą wagę także do swojej fryzury z przedziałkiem. Nakładał na włosy dużą ilość pomady pachnącej goździkami, co miało niestety także swoje złe strony - nęciło muchy, które tłumnie obsiadały jego głowę. Pisarz wiejski był rozpoznawany przez mieszkańców wsi już z dużej odległości, ponieważ ma bardzo długie nogi, zadarty nos…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)