Szacowanie wspó ł zmienno ś ci Szacowanie wspó ł zmienno ś ci obejmuje ocenianie korelacji pomiędzy dwiema zmiennymi.
Bez rozumienia współzmienności — nie mając wiedzy, z jaką trafnością możemy przewidywać
jedną zmienną na podstawie innej — żylibyśmy w świecie nieprzewidywalnym, gdzie wszystkie
przyszłe wydarzenia byłyby nieoczekiwane i zaskakujące. Wyobraź sobie, że nie rozumiesz
związku pomiędzy przekręceniem kluczyka zapłonu i uruchomieniem silnika w samochodzie
i musisz odkrywać ten związek za każdym razem, gdy chcesz gdzieś jechać. Wtedy świat byłby
niezbyt przyjemnym miejscem do mieszkania!
szacowanie wspó ł zmienno ś ci : ocenianie stopnia, w jakim dwie zmienne s ą skorelowane, to znaczy przewidywanie jednej zmiennej (np. tego, jak przyjacielska jest dana osoba) na podstawie innej zmiennej (np. p ł ci tej osoby) Stwierdzono, że ludzie mają całkiem dobrą zdolność wykrywania współzmienności
przynajmniej wtedy, kiedy nie dysponują z góry jakimś schematem czy oczekiwaniem, które jej
dotyczy. Na przykład Jennings, Amabile i Ross (1982) pokazywali osobom badanym kilka
obrazków przedstawiających mężczyzn z laskami i prosili te osoby o określenie związku
pomiędzy wzrostem mężczyzn i długością lasek. Badani radzili sobie znakomicie, dokonując
oszacowania tej współzmienności. Kiedy istniał silny związek pomiędzy wzrostem i długością
lasek, zauważali go, gdy go nie było, twierdzili, że korelacji nie ma. Choć nie można
powiedzieć, że wykrywamy współzmienność w sposób doskonały, zazwyczaj jednak robimy to
zupełnie dobrze. Nie jest to zbyt zaskakujące, jeśli wziąć pod uwagę znaczenie
przystosowawcze trafnego dokonywania takich oszacowań. W końcu nawet zwierzęta uczą się
wielu korelacji, takich jak np. związek pomiędzy przybiegnięciem na zawołanie a otrzymaniem
psiej nagrody. Jednakże dla każdego z nas trudne byłoby uczenie się każdej współzmienności od
nowa. Wyobraźmy sobie, że nie mamy pojęcia, które rośliny są jadalne, a które trujące, albo czy
jest związek pomiędzy paleniem papierosów i zachorowalnością na raka lub na choroby serca.
W końcu moglibyśmy odkryć te związki samodzielnie, ale dopiero po wielu próbach, błędach
i (potencjalnie zgubnych) fałszywych założeniach. Na szczęście nie musimy sami uczyć się
każdej współzmienności, ponieważ nasza kultura wyposaża nas w schematy i oczekiwania
dotyczące wielu z nich.
Niekiedy jednak współzmienności, których uczy nas nasza kultura, same są błędne.
(…)
… się nad następującymi teoriami: ludzie są w lepszym nastroju w dni wolne od pracy
niż w poniedziałki; jedzenie czekolady zwiększa prawdopodobieństwo pryszczy; wychodzenie
w wilgotną, chłodną pogodę zwiększa ryzyko przeziębienia. Czy nie brzmi to sensownie? Ale
przeprowadzono badania, które wskazują, że te założenia są błędne (np. Williams, 1983;
Wilson, Laser, Stone, 1982). Skoro wiedza o pewnych współzmiennościach…
… tu do czynienia
z jeszcze jednym przykładem sytuacji, w której człowiek zachowuje się jak uparty, nieustępliwy
teoretyk. W kilku badaniach stwierdzono, że kiedy badani dokonują oszacowań współzmienności
i spodziewają się związku pomiędzy dwiema zmiennymi, to będą go dostrzegali. Na
przykład jeden z nas przeprowadził badania, w których studenci college'u przez pięć tygodni
codziennie obserwowali swój własny…
…, że przyswojone schematy mogą zdominować oceny
współzmienności, prowadząc do dostrzegania korelacji pozornych (Alloy, Tabachnik, 1984;
Berman, Kenny, 1976; Crocker, 1981; Kunda, Nisbett, 1986; Nisbett, Ross, 1980; Trolier,
Hamilton, 1986; Wright, Murphy, 1984). Loren Chapman i Jean Chapman (1967) stwierdzili, że
wielu psychologów klinicznych nadal wierzy w trafność pewnych testów diagnostycznych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)