Systemy wyborcze w Europie Środkowej
Występują wszystkie typy główne - większościowe, proporcjonalne, mieszane. Popularny jest system d'Hondta, dający więcej mandatów mniejszym partiom. Większościowe dotyczą zazwyczaj prezydentury. Mieszane to Rosja, Litwa - określony parytet parlamentarzystów z list partyjnych i pewna ilość z okręgów jednomandatowych (system niemiecki) przy posiadaniu dwóch głosów, wiernie oddają nastroje społeczne. Okręgi wyborcze - wielkość jest różna - na Węgrzech ponad 7 kandydatów w okręgu, na Łotwie 20 (w Polsce, ok. 11 w 41 okręgach). Istnieją klauzule zaporowe (w Polsce od 1993) - od 4%-5% średnio dla partii, w Rosji 7% (bardzo wysoki próg). Klauzule dla koalicji mają różną postać - jednakowe niezależnie od ilości partii (Polska 8%, Litwa 7%, Rumunia 10%) oraz elastyczne w zależności od ilości koalicjantów (Czechy, Węgry, Słowacja).
Prezydent - w większości państw kadencja wynosi 5 lat, jest gwarantem ciągłości władzy państwowej. Czasem 4 lata kadencji (Rosja, Łotwa, Rumunia) przy jego silniejszej pozycji (wpływ systemu USA). Wybory są powszechne (Polska, Litwa), w 4 państwach prezydenta wybiera parlament (Czechy, Węgry, Łotwa, Estonia).
Wybory otwierające
Pierwsze wybory po odrzuceniu starego systemu. Nie mają nic wspólnego z przyszłym ładem, są próbą dla polityków i obywateli. W Europie Środkowej tylko w Polsce wybory odbyły się w 1989. Prowizorium wyborcze - próby pogodzenia starego i nowego systemu, w obawie przed atakiem starego systemu.
Wybory stabilizujące - drugie, są miernikiem sytuacji w kraju. Ich cechą jest charakterystyczny typ rywalizacji wynikający ze starego systemu: Rywalizacja jednobiegunowa, tylko jeden obóz ma szansę na zdobycie władzy, dotyczy głównie partii komunistycznych (Serbia, Rumunia)
Rywalizacja dwubiegunowa jest częstsza, dwa zwalczające się obozy (Polska, Chorwacja, Bułgaria, Litwa, Łotwa, Estonia).
Rywalizacja wielobiegunowa (Węgry, Czechy, Słowacja) wynika z fragmentaryzacji opozycji.
Rywalizacja pozapartyjna, gdy liczą się jednostki (Rosja, Ukraina).
W wyborach otwierających komuna zwyciężyła w Rumunii, Serbii, Albanii i Bułgarii. Frekwencja wyniosła w Albanii 98%, w Bułgarii 90%, w Czechach 96%, w republikach bałtyckich ok. 80%, w Polsce najmniej - 62%.
Typy rywalizacji
Rywalizacja zamknięta - zakłada istnienie 2 obozów, partii, bloków, które walczą o wpływy (bipolaryzm) przy w miarę stałym poparciu wyborców o skrystalizowanych poglądach (Czechy, Węgry).
Otwarta - przeciwieństwo zamkniętej. System wielopartyjny przy zmiennych wahających się nastrojach wyborców, nieprzywiązanych ideologicznie (Estonia, Łotwa, Serbia).
Wytyczona - 2 partie i zmienne preferencje wyborców (Bułgaria, Albania, Słowenia).
(…)
… mniejszego zła i mobilizacja.
Ogólne porównanie systemów Europy Środkowo Wschodniej
Kadencja parlamentu na ogół trwa 4 lata. Nie ma izb wyższych w połowie państw - unikameralizm występuje w Litwie, Łotwie, Estonii, Macedonii, Mołdawii, Bułgarii, Węgrzech, Ukrainie, Chorwacji. W pozostałych państwach występuje bikameralizm. W Polsce jest największa ilość parlamentarzystów (560), następnie w Rosji (450…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (1)
Jarosław napisał(a):
2015-11-28 08:47:46
Za krótka , zbyt ogólna