SYSTEM POLITYCZNY WIELKIEJ BRYTANII Wstęp
Parlamentaryzm brytyjski, a właściwie cały ustrój polityczny panujący w Wielkiej Brytanii jest jednym z bardziej wyróżniających się, wręcz oryginalny w Europie, jak i na całym świecie. Jeżeli chodzi o Europę to godny zauważenia jest fakt, że panuje tam cały czas monarcha, jednakże w Holandii czy Szwecji również, więc co szczególnego jest w WB? [1] Otóż jako całkiem małe państwo, przez wielki utrzymywało pozycję mocarstwa, w XX wieku ją poszerzyło stając się częścią składową Wielkiej Trójki i utrzymuje ją silną do dziś, o czym świadczy chociażby silna pozycja w Unii Europejskiej. Praktycznie WB nieustannie od XVIII wieku kształtuje politykę międzynarodową. Jest to jeden z lepiej działających ustrojów politycznych. Stała mocna pozycja funta brytyjskiego zdaje się to potwierdzać. Co więcej, mimo, że WB jest ciągle monarchią i to Stany Zjednoczone Ameryki wiodą prym jako najdoskonalsza demokracja świata, to jednak w 1865 roku brytyjski polityk John Wright nazwał „matką parlamentów” [2] parlament WB.
Historia
Charakterystyczną cechą „ustroju politycznego Wielkiej Brytanii jest nieprzerwany rozwój urządzeń politycznych dokonywany z zadziwiającą ciągłością. Nie są to dzieje burzenia starego i budowania nowego ustroju, lecz raczej historia nieuchwytnych modyfikacji, bardzo powolnych zmian. Łatwo można stwierdzić poważne różnice pomiędzy ustrojem politycznym jednej epoki i następnej, oddalonej od niej o jeden bądź kilka wieków, trudno natomiast wykryć zmiany przy porównaniu okresów dwóch najbliższych pokoleń. Rzadko, bowiem można wskazać dokładna datę zmian, wszystko dzieje się „około” tego lub owego roku albo nawet „w ciągu” tego czy innego pokolenia”. [3]
Ten fakt stanowi pierwszą trudność w zajmowaniu się historią [4] ustroju WB. Nie można, bowiem jednoznacznie stwierdzić, kiedy system czysto monarchiczny przeszedł w demokrację, gdyż takich perturbacji, jak podkreśla Gdulewicz, [5] nie było. Jednakże ta sama publikacja podaje podział na 3 okresy, które układają w niemalże systematyczną całość ową ewolucję:
1. Okres kształtowania się reprezentacji ogólnonarodowej. Oddzielenie się parlamentu od władzy królewskiej. Zakończony w XVI wieku. Okres ten uregulował w pewnym stopniu stosunki panujące między władzą wykonawczą a ustawodawczą. [6] W tym czasie powstawały zalążki parlamentaryzmu. Początek tego procesu datuje się już a XII wiek, kiedy to dynastia normandzka była wypierana przez Plantagenetów. Oczywiście miejscem powstawania takiego tworu mógł być tylko dwór królewski, czyli ówczesny ośrodek życia kulturalnego i politycznego. Wyróżniamy:
Kurię Królewską (
(…)
…, [12] nie osobnego rozpatrywania stanowego jak to miało miejsce w innych paramentach. To angielska praktyka jest dzisiejszym standardem i klasyką parlamentaryzmu.
Wiek XV to początek projektów ustaw tzw. bills, czyli odpowiedzi na petycje przedkładane królowi. Jest to początek inicjatywy ustawodawczej parlamentu. Oprócz tego „od 1377 roku Izba Gmin posiada prawo wniesienia przez Izbę Lordów…
… dwupartyjny mocno zakorzenia się w ustroju. Wojny światowe przynoszą natomiast wzrost interwencjonalizmu państwowego, tak samo jak np. w USA.
Społeczeństwo i skutki wojny to kolejne progi, które przekracza system parlamentarno - gabinetowy. Izba Gmin powoli traci swoją równorzędność z gabinetem. Powodują to silne osobowości polityczne. W. Churchill, M. Thatcher to ludzie dzięki, którym funkcja premiera…
… jego funkcjonowania z podziałem na poszczególne elementy składowe. Zajmę się tylko parlamentem Angielskim. [35]
Parlament WB składa się formalnie z monarchy, Izby Lordów i Izby Gmin. Są to dwie izby i monarcha w parlamencie, a nie 3 izby. Poniższy schemat przedstawia powiązania polityczne tych grup (schemat 1):
Schemat 1: Źródło: Zięba A., Parlament Wielkiej Brytanii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1994 r.
W gestii parlamentu leży: Władza ustawodawcza. Teoretycznie, wszystkie trzy człony parlamentu muszą zgodzić się na wprowadzenie nowego prawa; natomiast Izba Lordów posiada jedynie prawo veta zawieszającego, które w dodatku nie ma zastosowania przy uchwalaniu budżetu. Nadzór nad pracą rządu. Izba Gmin oraz Izba Lordów nadzorują prace rządu poprzez system debat, interpelacji oraz powoływanie specjalnych komisji…
… Lords) [39] Pełna, oficjalna nazwa Izby Lordów to: "The Right Honourable The Lords Spiritual and Temporal of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland in Parliament Assembled". Izba Lordów, podobnie jak Izba Gmin spotyka się w Pałacu Westminsterskim. Jej obrady plenarne odbywają się w tzw. czerwonej sali, obrady Izby Gmin odbywają się w sali zielonej. Izba ta nie jest organem objętym…
… obywatelskich.
Konflikt kończy się w latach 1668-1689 okresem „Chwalebnej Rewolucji” (Glorius Rewolution). Przypieczętował on pozycję obu Izb. Odtąd już nigdy król nie zakwestionuje jego roli. Dało to początek bumowi gospodarczemu i kulturalnemu, a przede wszystkim stabilizacji. [17]
Również i ten okres posiada swoje milowe akty prawne: Habeas Corpus Act [18] (1679), Ustawa o Prawach (Bill of Rights…
… Charta Liberatum - 1215 r.
b. Petycja Prawa - 1626 r.
c. Habeas Corpus Act - r.1679 r. d. Bill of Rights - 1689 e. Ustawa Sukcesyjna - 1701 r.
f. Ustawy o funkcjonowaniu parlamentu - z lat 1911 i 1949 r.
g. Ustawy określające prawa wyborcze - z lat 1872, 1868, 1883, 1970, 1975, 1983, 1985, 1987 r.
h. Ustawy o ustroju organów sprawiedliwości…
… (przez: jedynie zwykły organ przedstawicielski albo konstytuantę lub jedynie naród w referendum lub przez ciało ustrojodawcze i następnie naród) oraz oktrojowane (nadane przez panującego), sztywne i elastyczne (zależnie od łatwości jej zmiany), proste i złożone, (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach).
Źródło: WEW, http://pl.wikipedia.org/wiki/Konstytucja.
[31] Opracowane na podstawie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)