System i źródła prawa sądowego w średniowieczu i w czasach wczesnonowożytnych-opracowanie

Nasza ocena:

3
Pobrań: 581
Wyświetleń: 2268
Komentarze: 0
Notatek.pl

Pobierz ten dokument za darmo

Podgląd dokumentu
System i źródła prawa sądowego w średniowieczu i w czasach wczesnonowożytnych-opracowanie - strona 1 System i źródła prawa sądowego w średniowieczu i w czasach wczesnonowożytnych-opracowanie - strona 2 System i źródła prawa sądowego w średniowieczu i w czasach wczesnonowożytnych-opracowanie - strona 3

Fragment notatki:

PRAWO W ŚREDNIOWIECZU I CZASACH WCZESNONOWOŻYTNYCH
SYSTEM I ŹRÓDŁA PRAWA SĄDOWEGO
OGÓLNE WIADOMOŚCI O PRAWIE ŚREDNIOWIECZNYM I WCZESNONOWOŻYTNYM
Charakter prawa epoki feudalizmu. Termin „prawo feudalne” - wieloznaczne i nieadekwatne dla wielu urządzeń, obejmujące okres od prymitywnej fazy rozpadu wspólnot rodowo-plemiennych aż do czasów państw nowożytnych.
Znaczenie prawa rzymskiego - niewielkie w pierwszej fazie rozwoju, ale wraz z rozwojem gospodarki i przemianami struktur społecznych następuje recepcja prawa rzymskiego.
Źródła prawa - prawo zwyczajowe, prawo stanowione, prejudykaty. Uznawanie za źródło prawa jurysprudencji (np. dzieła glosatorów i komentatorów, czy opinie uczonych doktorów praw)
Źródła poznania prawa - przekazy historyczne, dokumenty, spisy, kompilacje, kodeksy, zbiory wyroków, literatura prawnicza. Cechy charakterystyczne praw państw epoki średniowiecznej i wczesnonowożytnej:
prymat prawa zwyczajowego nad stanowionym, partykula­ryzm stanowość prawa. Prymat prawa zwyczajowego. Prawo zwyczajowe - historycznie pierwsze. Dominowało, gdy aparat władzy był słabo rozwinięty, jak w monarchiach wczesnofeudalnych czy podczas rozdrobnienia feudalnego. Władza nie miała jeszcze środków na wydawanie i egzekwowanie aktów prawnych. Zwyczajowi nadawano sankcję, nie przez akty prawne, ale przez praktykę stosowania go przez organy państwowe - głównie sądy. Początkowe przekazywane ustnie, spisywane zostały poprzez upowszechnienie się pisanych wyroków i aktów czynności prawnych. Z czasem spisywano je jako reguły ogólnie, a nie jednostkowe. Początkowo akty prawotwórcze to zmiany lub uzupełnienia prawa zwyczajowego. Zmiana następuje w XIII w → nowa ideologia prawodawstwa - teoretyczne uzasadnianie prawotwórczej działalności władców/papieża zajęli się legiści/kanoniści na gruncie prawa rzymskiego/kanonicznego, które dawały uzasadnienie mocy stanowienia praw przez władcę.
Związany z tym problem wzajemnego stosunku „zwyczaju" i „ustawy" → obawa przed wzmocnieniem władzy królewskiej - nadrzędność prawa zwyczajowego, w interesie monarchów - prymat ustawy nad zwyczajem. → odrodzenie arystotelesowskiej koncepcji państwa - prawo jako twór prawodawcy.
3 etapy przechodzenia od prawa zwyczajowego do prawodawstwa państwowego:
powstawanie prywat­nych spisów prawa zwyczajowego
potwierdzenie autentyczności prawa zwyczajowego przez władzę intensywne prawodawstwo królewskie - cel: ustanawianie nowych norm prawnych. W XIV-wiecznej doktrynie postglosatorów → obok postulatów możliwie najpełniejszej regulacji życia prawnego normami prawa stanowionego, postulaty dotyczące formalnej strony procesu ustawodawczego → rozszerza się krąg organów stanowiących prawo.

(…)

… Tripartita, Collectio Pseudo-Isidoriana)
XI w. program generalnej odnowy Kościoła (m.in. ujednolicenie orzecznictwa sądów kościelnych) → mnich Gracjan podjął się dzieła systematyzacji i nowej interpretacji różnorodnych i rozproszonych norm - „Uzgodnienie rozbieżnych kanonów" → potem nazwane Dekretem Gracjana
podstawa nauki prawa kanonicznego
metoda egzegezy - dekretyści.
Ustawodawstwo papieskie (dekretały) - główne źródło prawa obok Dekretu Gracjana → papieże inspirowali prace egzegezy nad dekretałami (dekretaliści) liczne prywatne zbiory dekretałów → min. sporządzone przez Bernarda z Pawii (koniec XII w.) kompendium, podzielone na pięć ksiąg - źródła i hierarchia, sądy i proces, duchowień­stwo, małżeństwo, prawo i postępowanie karne → podstawa systematyki prawa kanonicznego (iudex, iudicium, clerus, conubia, crimen)
urzędowy zbiór dekretałów Dekretały Grzegorza IX - zbiór powstał w XIII w. (z inicjatywy papieża Grzegorza IX); charakter oficjalnej, autentycznej, powszechnej i wyłącznie obowiązującej (ekskluzywnej) księgi ustaw papieskich. → uchylono wszystkie inne źródła poza Dekretem Gracjana. Liber Sextus - konstytucje papieskie wydane po Dekretałach Grzegorza IX 60 lat później i dołączone jako 6 księga.
Clementinae - początek XIV w. podjęto pracę nad ułożeniem systematycznego zbioru dekretałów papieskich i uchwał soborowych, ale ukazał się w nie ukończonej formie, jako ostatni z urzędowych zbiorów prawa kanonicznego. tzw. Extravagantes - luźne przepisy obowiązujące obok Clementinae → w XVI w. ułożono z nich dwa prywatne zbiory.
Corpus iuris canonici = Dekret Gracjana, Dekretały Grzegorza IX…
… przenikania prawa rzymskiego:
Sąd Kameralny Rzeszy (Reichskammergericht) - jedyny wspólny organ sądowy (sprawy cywilne) powołany w XV w. Miał opierać się w wyrokowaniu na ustawach Rzeszy oraz na „prawie powszechnym", czyli rzymskim. stosowano posiłkowo też w innych sądach.
uznano, że strona powołująca się na przepis prawa rzymskiego, nie musiała udowadniać istnienia danego przepisu (fundata intentio…
… i skupiskami uczonych prawników były uniwersytety - głównie Bolonia → glosatorzy (szkoła zajmująca się analizą tekstów części kodyfikacji justyniańskiej).
Podstawą studiów prawniczych było prawo rzymskie (ius civile - legiści) i kanoniczne (ius canonicum - kanoniści), dzięki czemu nabrały one charakteru uniwersalnego.
Odrodzenie zainteresowań prawem rzymskim wiązało się z działalnością szkoły glosatorów…
… poszły Włochy płd. - początkowo będące pod wpływem cesarzy bizantyjskich, potem pod panowaniem Arabów, a XI w zajęte przez rycerzy normandzkich, którzy utworzyli tam monarchię sycylijską, a w XIII i XIV w. ziemie te dostały się pod panowanie hiszpańskie.
Prawo longobardzkie. Prawo lenne. Prawo longobardzkie wypierane przez kapitularze królewskie frankońskie. → pod koniec X w zebrane i wydane pod nazwą…
... zobacz całą notatkę



Komentarze użytkowników (0)

Zaloguj się, aby dodać komentarz