CZY SYNESTETYCY SĄ WŚRÓD NAS? WSTĘP Zjawisko synestezji znane jest w psychologii od prawie dwustu lat, ale jego natura nie została w pełni wyjaśniona. W synestezji stymulacja jednego zmysłu wywołuje wrażenie w innej modalności zmysłowej. Osoby z synestezją widzą kolorowe figury geometryczne podczas percepcji muzyki, doznają wrażeń dotykowych spiczastości bądź obłości podczas degustacji potraw, wrażenia zapachowe lub smakowe powodują u nich widzenie wielobarwnych plam. Wielu znanych artystów wykorzystywało synestezję w swojej twórczości. Czy synestezja jest domeną wybrańców losu? Łączenie ze sobą wrażeń pochodzących z różnych zmysłów występuje nie tylko w synestezji. Każdy z nas dla lepszego dookreślenia niektórych zjawisk, odczuć czy myśli posługuje się skojarzeniami międzyzmysłowymi. Gorące barwy, gorzkie wonie, lodowate spojrzenie czy słodki głos - oto niektóre przykłady takich skojarzeń. Wszyscy przyrównujemy również w ten sam sposób jasność światła do głośności dźwięku (Marks, 1975). Być może więc synestezyjny odbiór świata nie jest aż tak odległy od zwykłego postrzegania każdego z nas. Być może odkrycie tego zagadkowego zjawiska pomoże nam lepiej zrozumieć nas samych .
RYS HISTORYCZNY Od najdawniejszych czasów prehistorycznych poznawaniu świata towarzyszyło dokonywanie odległych międzymodalnych skojarzeń. W pierwotnym synkretyzmie, charakteryzującym kulturę społeczeństw pierwotnych, magiczne obrzędy, związane z kultem bóstw, łączyły ze sobą w jednym doznaniu muzykę, taniec, kolory, formy, zapachy i smaki (C.Sachs, 1981). W celu intensyfikowania wrażeń uczestnicy obrzędów magicznych wprowadzali się w trans za pośrednictwem ostinatowych rytmów i melodii, tańca, oraz za pomocą narkotyków. W wyniku tych działań nierzadko pojawiała się synestezja - będąca wyrazem łączności ze światem pozaziemskim. Można przyjąć, że fenomen synestezji jest znany ludzkości od dawna, a jego przejawy znalazły swój najpełniejszy wyraz na gruncie symbolizacji religijnej, co odzwierciedla się w takich dziełach, jak Apokalipsa Jana , Tybetańska Księga Zmarłych , Księga Zohar , izmailicka apokalipsa Umm al-Kitab czy mahajanistyczna Avatamsaka Sutra , jak również w klasycznych tekstach tantry hinduskiej (T.Sikora, 1999).
W starożytnych cywilizacjach międzyzmysłowe skojarzenia pojawiają się zarówno w mitach o stworzeniu świata, jak i w koncepcjach kosmologicznych, w medycynie, czy muzyce. W Egipcie śpiewające słońce stworzyło świat swymi promieniami. W mitologii Bramińskiej pierwsi ludzie byli świecącymi i dzwoniącymi istotami. W Chinach połączenie słuchu i wzroku nazywano „światłem ucha”. Zarówno w starożytnych Chinach, jak i w kulturze Mezopotamii, Babilonii czy Egiptu, związek kolorów, dźwięków, czy smaków podporządkowany był kosmologii oraz magii liczb i proporcji, które stanowiły podstawę nauki o prawach Natury i Wszechświata. Chiński system budowy wszechświata składał się z pięciu podstawowych elementów, którym przyporządkowane były poszczególne dźwięki, kolory, smaki, żywioły, planety, pory roku, czy części twarzy (J.Jewanski, 1994).
(…)
… ponadprzeciętnymi zdolnościami pamięciowymi (hypermnesis); np. słynny mnemonista Szereszewski był synestetykiem (A.Łuria, 1970).
Synestezja jest emocjonalna i noetyczna. Synestezja jest wyzwalana przez układ limbiczny, przez co wiąże się z doskonałą pamięcią i emocjami. Synestezja jest emocjonalna, połączona często z uczuciem zachwytu a nawet ekstazy; jest również intelektualna w tym znaczeniu, że bezpośrednie…
… również ze studentów sztuk pięknych. Domino wnosi, iż synestezja może być widziana jako metaforyczny styl rozwiązywania problemów, oraz jako część stylu osobowościowego, który jest mniej osądzający - a bardziej percepcyjny, mniej rozumowy - a bardziej intuicyjny. Z tej perspektywy synestetycy mogą wykazywać większą absorpcję i większe otwarcie się na pierwotne style poznawcze, ujawniane w snach. Hipotezę tę zdaje…
…, w której główną rolę odgrywają emocje. Przychylają się oni tym samym do stanowiska R.Cytowica (1993) na temat prymatu emocji w doznaniu synestezyjnym, oraz lokalizacji międzyzmysłowej integracji w podkorowym układzie limbicznym mózgu.
Korelacja między synestezją a wyobraźnią ejdetyczną, absoprcją i synkretyczną percepcją, została potwierdzona w badaniu J.Glicksohna, O.Salinger i A.Roychman (1992). Zarówno…
… trwania. Niestety, późniejsze badania (Glicksohn, Steinbach i Elimalach-Malmilyhan, 1999) nie potwierdziły wcześniejszych wyników. Synestezja nie była istotnie statystycznie skorelowana z żadną z miar: absorpcji, dysocjacji, halucynacji, topograficznej i strukturalnej wyobraźni ejdetycznej. Co więcej, oba wyniki wyobraźni ejdetycznej, choć nie przekroczyły poziomu istotności statystycznej…
…, natomiast słaby zmysł orientacji przestrzennej i kierunku oraz nikłe zdolności matematyczne. Stwierdzone zostały również w 15% przypadki dysleksji, autyzmu i braku koncentracji uwagi, oraz w 17% skłonność do „niezwykłych przeżyć”, jasnowidzenia, czy proroczych snów (Cytowic, 1995).
Inne badania prowadzone w Anglii nad częstością występowania synestezji w populacji, polegały na procedurze porównywania nakładu…
… jest jeszcze bardzo niedojrzała. Pod względem anatomicznym wiele komórek nie zakończyło jeszcze migracji do odpowiedniej okolicy kory, połączeń między komórkami jest mało, a wiele zachowań noworodka jest kontrolowanych przez śródmózgowie. Gdy mózg się rozwija powstaje nadmiar połączeń, które przestają funkcjonować w wyniku zdobywania doświadczeń. Te chwilowe połączenia istnieją nie tylko pod względem anatomicznym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)