To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
. Statuty litewskie, ich geneza, redakcje, treść oraz recepcja w prawie innych krajów
W XVI w wydano 3 statuty Litewskie, zapoczątkował je sejm wileński, zwracając się do Wielkiego Księcia o sporządzenie kodeksu prawa
- kodeks zatwierdzono w 1529, określa się go jako stary, lub jako statut litewski I, miał 282 art. Ujęte w 13 rozdziałach, treść obejmowała prawo publiczne ( ustrój, Stany) sądowe ( karne, prywatne i procesowe). Opierał się na litewskim prawie zwyczajowym i stanowionym, prawie Ruskiej Prawdy, Subiednik z 1468, prawie karnym, wzorach bizantyjsko - rzymskich. Spisany był w języku ruskim, potem przetłumaczony na łacinę. W razie wystąpienia luk miało obowiązywać prawo zwyczajowe, lub wydana w 1538 poprawa statutu.
- W 1551 roku Zygmunt II August powołał dziesięcioosobową komisję, składającą się z pięciu katolików i pięciu prawosławnych, mającą zająć się nowelizacją I statutu. Wielkiemu księciu nie zależało jednak na zmianach ograniczających jego władzę, stąd komisja pozostała martwym ciałem. Dopiero, gdy [Zygmunt II August podjął reformy związane z mającą nastąpić nową unią z Koroną, powołał około 1558 roku drugą komisję, która rozpoczęła prace. W jej składzie zasiadali między innymi: kanclerz Mikołaj Radziwiłł Czarny, marszałek Ostafi Wołłowicz a także znani humaniści Piotr Rojzjusz i Augustyn Rotundus (Mielecki). Pierwsza wersja nowego statutu powstała w 1561 roku. W 1564 roku projekt został w zasadzie skończony, chociaż później poprawiono jeszcze kilka artykułów. Statut został wprowadzony w życie przywilejem Zygmunta Augusta z dnia 1 lipca 1566 roku.
II Statut litewski zachował strukturę i układ pierwszego. Składał się z 14 rozdziałów i 368 artykułów, nowością był rozdział dotyczący testamentów. Wprowadzał jednak poważne zmiany, zwłaszcza dotyczące ustroju państwa, wywołane przeprowadzanymi właśnie reformami. Wykazywał wpływ prawa polskiego i rzymskiego
W zakresie ustroju państwowego II Statut miał charakter konstytucji. Ściśle regulował kompetencje poszczególnych organów państwowych. Najwyższą władzę w państwie zachował wielki książę. Statut wprowadzał jednak ograniczenia władzy hospodara wzorowane na polskich. Nie mógł on odtąd bez zgody sejmu litewskiego wypowiadać wojny ani zawierać pokoju, nakładać podatków i stanowić prawa. Władca zobowiązywał się przestrzegać wolności i praw posiadanych przez wszystkie stany. Nabyte dotychczas przywileje, prawa i tytuły zostały potwierdzone. Ustalona została lista urzędów i funkcji zastrzeżonych wyłącznie dla szlachty. Wprowadzono skierowany przeciwko Polakom zakaz piastowania urzędów i posiadania dóbr w Wielkim Księstwie przez cudzoziemców.
Poważne zmiany nastąpiły w sądownictwie. II Statut wprowadził na Litwie sądy ziemskie i podkomorskie. Władza sądownicza przeszła, więc w ręce szlachty. Wprowadzona została jedność prawa dla wszystkich mieszkańców państwa (oczywiście jedność oznaczała podleganie wszystkich tym samym regulacjom, a nie równość wobec prawa).
(…)
… wewnętrzny Wielkiego Księstwa z postanowieniami Unii. W rezultacie prac komisji wydany został i zatwierdzony na sejmie koronacyjnym w 1588r. III Statut Litewski, zachowujący w pełni odrębność systemu prawnego Litwy, a jednocześnie przejmujący pewne postanowienia prawa koronnego i postulaty polskiej doktryny np. w kwestii wprowadzenia kar za mężobójstwo. Statut przewidywał wyłączność terytorialna…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)