To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
10.Statuty litewskie, ich geneza, redakcje, treść oraz recepcja w prawie innych krajów. Królestwo Polskie nie miało jednolitego systemu prawa. Prawo było różne dla różnych stanów. Każdy stan rządził się własnymi prawami. Nie było podziału na bogatych i biednych. Istniały 4 odrębne sys. Prawne. Istniały partykularyzmy terytorialne, nie było jednolitego prawa dla wszystkich ziem tworzących RP szlachecką. Prawo nie było unifikowane. Unifikacja było to wprowadzenie przepisów prawa, które obowiązują jednolicie na całym terytorium państwa. Poszczególne ziemie miały swoje prawo. Prawo koronne było to prawo istniejące w Koronie. Wielkie Księstwo Litewskie miało swoje prawo, podobnie Prusy Królewskie. Istniały również odrębności na Mazowszu. Najdoskonalszym sys. prawa było prawo litewskie. W Księstwie Litewskim doszło do skodyfikowania prawa w 3 statutach ( prawo zawarte było w kodeksach). Kodeks to zbiór przepisów prawnych z określonej dziedziny prawa. Przepisy są usystematyzowane, łączą się. Nie ma między nimi powtórzeń i sprzeczności. Na Litwie prawo skodyfikowano, bo pozycja władzy była silniejsza niż w Koronie. Wielki Książe był przeważnie królem Polski. Szlachta polska ograniczała króla. Na Litwie władza była absolutna. Wielki Książe Litewski zwany hospodarem był najwyższym prawodawcą i sędzią. Do jego należało stanowienie prawa. Nie był ograniczony przez szlachtę i miejscowe prawa. Statuty były to akty wydawane przez władców litewskich. Wśród szlachty na Litwie wystąpiły dążenia do spisania prawa. Na Litwie obowiązywało prawo zwyczajowe, ale ono nie było spisane co pozwalało władcy na jego swobodne zastosowanie. Prawo litewskie opierało się na prawie ruskim. Kultura i sys. Prawny zaczerpnięte były z Rusi Kijowskiej. Prawo oprało się na ruskiej prawdzie- był to spis prawa zwyczajowego Rusi Kijowskiej z XI- XII w. Oprócz prawa zwyczajowego prawda zawierała elementy ustawodawstwa Rusi sądowej czyli kazusy i akta. Kazimierz Jagiellończyk jako hospodar litewski w 1468r wydał „ Sudiebnik”- był to zbiór praw, zawierał 24 art. Z prawa karnego i organizacji wymiaru sprawiedliwości. Tkwił on w głębokim średniowieczu. Przepisy były bardzo kazuistyczne. Różnicowały odpowiedzialność i karę w zależności od statusu pokrzywdzonego i sprawcy. Początki należy wiązać z wpływem renesansu i humanizmu na Litwie. Postulatem humanizmu było kodyfikowanie prawa, by mogło być skutecznie stosowane. Własny sys. Prawny będzie gwarantował niezależność od Korony. Litwini bali się, że będą wchłonięci przez Polaków. W 1501r. Nastąpiły początki prac nad kodyfikacją prawa litewskiego. W 1501 hospodar Aleksander Jagiellończyk wydaje statut ziemi wołyńskiej. Statut był wydany tylko dla jednej ziemi, ale hospodar zobowiązał się, że nastąpi opracowanie ogólnolitewskiego zbioru prawa. W 1514r ma miejsce sejm w Grodnie. Stany litewskie zwróciły się do Zygmunta Starego aby dotrzymał obietnicy Aleksandra Jagiellończyka. W 1522r. Przedstawiono projekt statutu. W pracach nad projektem brali udział doktorzy obojga praw- Jerzy Tojlak z Ejszyszek i Wacław Czyrka. W I statucie zawarte były pierwiastki prawa rzymskiego. W 1529r. Zygmunt Stary oficjalnie wydaje I statut litewski. I było to prawo powszechnie obowiązujące na całym terytorium Litwy, poza miastami lokowanymi na prawie litewskim. I statut zwierał całość prawa litewskiego. Było tam prawo prywatne i ustrojowe. Opierał się on na przywilejach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zawierał zaczerpnięte z prawa polskiego przywileje szla
(…)
… trzeba było dostosować do zmian unii. W 1569 podjęto prace nad III statutem. Został wydany przez hospodarza Zygmunta III Wazę w 1588. Miał bardziej obszerny tekst, ponad 100art. Więcej. Tekst był bardziej ścisły- w j. starobiałoruskim. W 1614 przełożono go na j. polski. Służył on obronie tożsamości Litwy po unii. Akceptował w pełni unię, miał jednak przepis sprzeczny z jej ideą, który mówił, że hospodar…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)