Statuty Kazimierza Wielkiego i Ruska prawda

STATUTY KAZIMIERZA WIELKIEGO = Statuty piotrkowsko-wiślickie (1356-1362) statut = ustawa władców polskich
zbiór polskiego prawa ziemskiego wyraz wzrostu aktywności ustawodawczej monarchy (zjednoczenie państwa wywarło wpływ na rozwój tendencji integracyjnych w dziedzinie prawa sądowego)
nie jest to twór jednorodny - dwa odrębne statuty: dla Wielkopolski i Małopolski statut wielkopolski - wydany w Piotrkowie, 34 artykuły, oparty głównie na wielkopolskim prawie zwyczajowym; współudział możnowładców i szlachty statut wiślicki - uchwalony na wiecu w Wiślicy, 59 artykułów, charakter bardziej nowatorski i reformatorski; pomyślany pewnie jako zalążek kodyfikacji ogólnopolskiej
ekstrawaganty - ustawy KW i jego następców
prejudykaty - wyciągi ze spraw sądowych wraz z wyrokami, sporządzane przez królewskich notariuszy
petyta - projekty przepisów nie sformułowanych ostatecznie obowiązywały do rozbiorów język łaciński
dotyczyły przede wszystkim ustroju politycznego oraz prawa karnego, postępowania sądowego
celem ujednolicenie prawa i praktyki sądowej chęć przebudowy systemu prawa na wartościach cywilizacji chrześcijańskiej zamierzeniem władcy było spisanie prawa zwyczajowego, z pominięciem zwyczajów sprzecznych z rozumem i prawem naturalnym (źródłem prawo kanoniczne oparte na Biblii)
reguły prawne wywodzące się z prawa kanonicznego i rzymskiego tworzyły ogólne dyrektywy interpretacyjne
maksymy prawne (maxime iuris)
lex retro non agit
nikt nie może czerpać korzyści z popełnionego bezprawia
nikt swego prawa nie może zostać podstępnie pozbawiony
nikomu nie wolno odmówić prawa do obrony, która jest prawem naturalnym
nie należy wzruszać sprawy prawomocnie zakończonej
powód powinien pozywać do sądu właściwego dla pozwanego (actor sequitur forum rei)
zasada poszanowania cudzej rzeczy (własności)
w sądach nie powinno być pośpiechu w sądzeniu spraw
powinnością człowieka jest powstrzymać się od złego
obowiązkiem sędziego jest bezstronność, uczciwość i sprawiedliwość
dołączono do nich (głównie do małopolskiego) ekstrawaganty, prejudykaty i petyta zwody - zbiory obejmujące całość Statutów KW, pojawiające się systematycznie od schyłku XIV w., niektóre z nich miały zasięg ogólnopolski
dygesta - XV w. - najpopularniejsza redakcja Statutów - obejmowała przepisy statutów małopolskich i wielkopolskich w jednolitym układzie; około 130 art.
wiele redakcji rękopiśmiennych Statutów, pisane po łacinie, a następnie tłumaczone na język polski

(…)

… - pierwotna forma obrony koniecznej
kary pieniężne - na rzecz księcia i poszkodowanej strony
brak kar śmierci ani kar mutylacyjnych, najcięższe: banicja lub konfiskata mienia
środki dowodowe: przysięga, ordalia, naoczni świadkowie
prawo prywatne
prawa cywilne ograniczane m.in. przez pochodzenie czy płeć
wiele uwagi poświęcono prawu zobowiązań - przepisy dot. umów, np. kupno-sprzedaż, przechowanie, pożyczka, niewola za długi
dużo przepisów dot. prawa spadkowego
dziedziczenie ustawowe i testamentowe
forma ustna -> pisemna
dziedziczenie ustawowe synów, których obowiązkiem było wyposażyć swe siostry w razie ich zamążpójścia
początkowo córki dziedziczyły gdy nie było synów
część spadku jako darowizna dla Cerkwi w intencji zbawienia duszy zmarłego
wpływ prawa bizantyjskiego - warunek zdrowia psychicznego…
… Jarosławiczów - wydana przez synów Jarosława, na podstawie prawa zwyczajowego, ustaw książęcych oraz praktyki sądowej; wyraźne zaznaczenie feudalnego charakteru prawa (prawo-przywilej)
przeważają przepisy z dziedziny prawa karnego i procesu
Obszerna Prawda
nowa redakcja Krótkiej Prawdy
Statut Włodzimierza Monomacha z początku XII w.
prawo karne i proces + postanowienia z zakresu prawa zobowiązań, rodzinnego…
... zobacz całą notatkę