STALE NARZĘDZIOWE STOPOWE
Stalom narzędziowym stawia się inne wymagania niż konstrukcyjnym. Powinny one cechować się możliwie dużą twardością i odpornością na ścieranie. Szczególnie korzystnie wpływają na te własności pierwiastki stopowe, które tworzą węgliki złożone (M23C6 i M6C), tzn. chrom, molibden i wolfram. Stale narzędziowe stopowe dzielimy, w zależności od warunków ich pracy, na trzy grupy: stale do pracy na zimno, stale do pracy na gorąco, stale szybkotnące. Przez określenie na zimno rozumie się, że temp. pracy narzędzia nie wzrasta ponad 250°C, a na gorąco, że utrzymuje się w zakresie do ok. 600°C.
Znakowanie stali narzędziowych. Stale do pracy na zimno oznacza się na początku literą N, stale do pracy na gorąco - literą W, a stale szybkotnące - literą S. Pierwiastki stopowe oznacza się następującymi literami: C - chrom, K - kobalt, L - molibden (stalach N i W), M - mangan (w N i W), molibden (w S), P - grupa : chrom, molibden, wanad, Z - grupa: krzem, chrom, wolfram, S - krzem, W - wolfram, V - wanad. Cyfry w stalach W i S umieszczone po symbolu dodatku stopowego oznaczają średnią zawartość tego pierwiastka w procentach, w stalach N nie jest zawsze przestrzegana ta zasada.
Stale do pracy na zimno. Głównymi dodatkami stopowymi tych stali są: chrom (do 12%), wolfram (do 9%) i wanad (do 2%, zwykle jednak ok. 0,25%). Nieliczne z nich mają zwiększoną zawartość manganu, krzemu, niklu lub molibdenu. W wielu stalach do pracy na zimno głównymi dodatkami stopowymi są węgiel i chrom i dlatego one decydują o strukturze tych stali. Jako stale narzędziowe są stosowane głównie stale martenzytyczne. Stale te można podzielić na trzy grupy: Do pierwszej grupy zaliczamy stale nisko- i średnio- stopowe o zawartości ok. 1%C - nadeutektoidalne, o małej lub średniej hartowności. Mają one po zahartowaniu wysoką twardość (ponad 60 HRC), ale stosunkowo małą odporność na odpuszczanie. Wykonuje się z nich narzędzia skrawające z małymi prędkościami do obróbki papieru, gumy, drewna oraz metalu (gwintowniki, narzynki, piłki) oraz sprawdziany i przyrządy pomiarowe. Do grupy drugiej należą stale zawierające mało węgla (ok. 0,5%), średniostopowe o znacznej hartowności, cechujące się niezbyt dużą twardością, ale znaczną ciągliwością. Są one dzięki temu stosowane na narzędzia udarowe, jak dłuta, nitowniki, przebijaki, tłoczniki, stemple. Po zahartowaniu mają strukturę martenzytyczną (bez węglików). Dodatki chromu, krzemu lub niklu zwiększają hartowność, a wolfram hamuje proces odpuszczania, co powoduje, że stale te mogą pracować w podwyższonej temperaturze. Do trzeciej grupy zaliczamy stale wysokostopowe o dużej zawartości węgla dochodzącej do 2%. Mają one strukturę ledeburyczną, cechuje je duża hartowność. Są hartowane w oleju i mogą być odpuszczane w wyższych temperaturach. Ze względu na dużą ilość węglików mają znaczną odporność na ścieranie, są głównie stosowane na narzędzia pracujące w trudnych warunkach, jak wykrojniki, ciągadła, przeciągacze, rozwiertaki, noże do nożyc. Mogą również pracować w podwyższonych temperaturach.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)