To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
prof. dr hab. Edmund Morawiec. Notatka składa się z 3 stron.
SPRAWDZALNOSC A POPRAWNOŚĆ LOGICZNA Najogólniej powiedziawszy, sprawdzalność łączy się bardzo ściśle z pojęciem kontroli. "Wszelkie moje „posunięcia" na tere nie danej nauki muszą być takie, by dały się skontrolować przez każdego, kto tego pragnie i kto do tego jest przygotowany. Ale tu popełnia się nieraz pewien błąd o ważkich konsekwencjach. Spotyka się nieraz tendencję do tego, by całe zagadnienie sprawdzalności ograniczyć do dziedziny logicznej . Tymczasem spraw dzalność danej nauki obejmuje zakres znacznie szerszy: chodzi tu zarówno o samą poprawność logiczną, jak i o stronę merytoryczną, treść pojęć, sądów i rozumowań. Bynajmniej nie chodzi o obniżanie powagi i znaczenia logiki; jedynie wyłącz ność kryterium logicznego musi ulec gruntownej rewiz ji. Tzw. implikacja materialna pokazuje najlepiej, że sama poprawność logiczna nigdy nie wystarcza, gdy chodzi o sprawdzalność me rytoryczną twierdzeń. Wiadomo, że w myśl owej implikacji materialnej zupełnie poprawne będzie np. rozumowanie: „je żeli Kraków położony jest na Księżycu, to ja piszę te słowa na papierze" - albo: „jeżeli Napoleon I był cesarzem, to Warsza wa jest stolicą Polski" 3 . Nie potrzeba żadnych głębszych analiz, aby sobie zdać sprawę, że w naszym wypadku sprawdzalności, jak zresztą zobaczymy za chwilę, będzie chodziło o coś zupełnie innego, o inną płaszczyznę rozważań, a mianowicie o taką, na której będę miał do dyspozycji kryteria pozwalające mi np. niektóre twierdzenia logicznie poprawne przyjąć, a inne od rzucić jako nonsensy lub truizmy . Gdybyśmy przy sprawdzalności danego systemu twierdzeń przyjęli samo tylko kryterium poprawności logicznej, to mogłoby się zdarzyć, że utrzymałyby się jako poprawne pewne twierdzenia treściowo nieuzasad nione lub co najmniej zbędne. Niemniej pierwszym krokiem przy sprawdzaniu czy kontrolowaniu naukowości pewnego zespołu twierdzeń będzie sprawdzanie ich strony logicznej; ustalenie poprawności logicznej jest nieodzowne, ale na nim nie można poprzestać. Stanowi ono warunek konieczny, ale niewystarczający. Ten „zabieg" logiczny utrwala stronę nega tywną przez to, że pozwala nam stwierdzić, iż w danym systemie twierdzeń nie zachodzą błędy logiczne; niczego nam nato miast nie jest w stanie powiedzieć o błędach merytorycznych. Zresztą ułożenie najdoskonalszego nawet schematu konstruk cji logicznej pośród badanych twierdzeń nie jest nigdy w stanie ująć „bez reszty" całej treści w twierdzeniach tych zawartej; zawsze będzie musiało coś z tej treści „przeciekać" poza ramy przyjętego systemu czy schematu. SPRAWDZALNOŚĆ I SPROWADZALNOŚĆ DO PUNKTU WYJŚCIOWEGO Najwnikliwsza analiza logiczna nie potrafi dać nam odpowie
(…)
… twierdzenie musi mieć mniej lub bardziej bezpośrednie uzasadnienie w źródle historycznym, być tego źródła eksplikacją i opierać się wreszcie na zdaniu stwierdzającym rzeczywiste istnienie samego źródła. Gdy chodzi o teologię, to zazwyczaj odróżnia się teologię pozytywną od spekulatywnej: pozytywna stara się treść tekstów objawionych wyjaśniać od strony szeregu nauk, takich jak: historia, geografia, językoznawstwo, archeologia itp. -natomiast teologia spekulatywna wprzęga w swój rydwan pewien system metafizyczny i w jego świetle szuka pogłębienia i syntezy treści Objawienia. W wypadku więc teologii bazę stanowić będzie zespół twierdzeń objawionych i orzeczeń dogmatycznych, powiększonych w teologii pozytywnej o elementy stanowiące bazę zużytkowanej nauki, a przy teologii spekulatywnej o pierwsze dane…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)