To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
dr hab. Jan Krokos. Notatka składa się z 2 stron.
. Spór między racjonalizmem i irracjonalizmem Umieszczony jest w kontekście rozważań nad różnymi rodzajami aktów poznawczych.
Spór o to co jest ostateczną instancją (co jest ostateczną instancją, co jest tym co wydaje ocenę nad wartością naszego poznania) w ocenie wartości naszego poznania.
Racjonalizm - utrzymuje że ostateczną instancją w ocenie wartości naszego poznania jest rozum (intelekt), tzn. poznanie intelektualne pozwala nam na rozstrzygnięcie wartości naszego poznania (czy rezultat poznania jest prawdziwy, czy fałszywy).
Rozum uznajemy za ostateczną instancję, ponieważ: Moment intelektualny występuje koniecznie we wszelkim poznaniu ludzkim Jedynie poznanie intelektualne jest samozwrotne - tzn. może siebie uczynić przedmiotem własnego poznania. Żadne poznanie mojego poznania nie jest poznaniem zmysłowym poznanie zmysłowe w swych elementach zmysłowych nie jest samozwrotne; jest samozwrotne dzięki momentowi intelektualnemu. Tylko poznaniu intelektualnemu przysługuje bycie ostateczną instancją- rozum może poddać nasze poznanie krytyce, korygować je i usprawniać.
Racjonalizm był przeciwstawiany: empiryzmowi - aprioryzm
intuicjonizmowi - antyintuicjoniści
irracjonalizmowi - stawia warunki, by rezultaty poznania były prawdziwe lub pretendowały do prawdziwości (każde poznanie pretenduje do prawdziwości).
Warunki (momenty) prawdziwości (racjonalności) rezultatów poznania :
intersubiektywna sensowność (komunikowalność)- treść poznania jest przekazywalna innemu podmiotowi kompetentnemu, przygotowanemu przez przejście odpowiedniego treningu(niekiedy ten podmiot może być ograniczony). Inny podmiot czy to typowy, kwalifikowany, czy przygotowany, jest w stanie poznać rezultat.
intersubiektywna (międzypodmiotowa) sprawdzalność (kontrolowalność, korygowalność)- każdy z podmiotów który jest w stanie zrozumieć przekazany sobie rezultat poznania, jest w stanie poddać ten rezultat kontroli. Rozumie jakie czynności poznawcze należy podjąć, by uznać, lub odrzucić dany rezultat poznawczy.
Nie ma ani racjonalnego poznania ani r acjonalnej nauki monosubiektywnej - tzn. dostępnej tylko jednemu podmiotowi.
Zarzuty do racjonalizmu: Poznanie racjonalne jest ograniczone, nie dotyczy pewnych dziedzin życia, stron rzeczywistości stanowisko to jest nieporozumieniem, bo mówi o innej płaszczyźnie, prawdą jest bowiem, że w naszym życiu psychicznym występują różne czynniki i stany, które są pozaracjonalne, a więc emocjonalne, wolitywne, nastroje, instynkty; natomiast z tego że takie czynniki występują nie wynika że o tych czynnikach możemy się czegoś dowiedzieć inaczej jak dzięki racjonalnemu poznaniu. (coś mi się podoba, ale to że mi się podoba poznajemy dzięki poznaniu racjonalnemu, intelektualnemu)
(…)
… poznawać, to nie będę). Wszelkie poznanie, które jest aktem, bytem przygodnym może zaistnieć tylko wtedy, gdy jest chciane. 3. Wątpienie w sprawność poznawczą wartości naszego intelektu. Sprawność i wartość poznawczą intelektu można zakwestionować dzięki poznaniu racjonalnemu rozum ostateczną instancją prawdziwości/ fałszywości poznania.
Racjonalista nie uważa że wszelkie nasze odniesienie…
…, ale coś co nie jest poznaniem intelektualnym. Nie mam jednego wskaźnika co tą ostateczną instancją jest. Postaci irracjonalizmu (w zależności od charakteru ostatecznej instancji):
Sensualizm- zmysły- (Condillac)
Emocjonalizm- uczucia- (M. Scheller) nie rozum, ale uczucia są ostateczną instancją w określaniu wartości naszego poznania; dot. poznania aksjologicznego (wartości). Te uczucia nie mają charakteru tylko emocjonalnego
Woluntaryzm- wola- tym co jest ostateczną instancją w poznaniu wartości poznania jest wola. Kartezjusz: to czy przyjmujemy sąd za prawdziwy, czy fałszywy zależy od woli. …
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)