Aprioryzm - definicja i podział

Aprioryzm Łac. pirus - pierwszy
Ludzkie poznanie w całości lub w części jest niezależne od doświadczenia ujmowanego w poznaniu zmysłowym
Parmenides, Pitagorejczycy, Platon, św. Augustyn, Kartezjusz, Kant
Aprioryzm skrajny Wartościowe poznanie to poznanie pozaempiryczne (niezależne od doświadczenia)
Zdobyte dzięki intelektowi lub poza intelektualnej intuicji
Aprioryzm umiarkowany Obok wiedzy empirycznej i wiedzy analitycznej istnieje wiedza nieanalityczna tzn. nie oparta na doświadczeniu
Racjonalizm i irracjonalizm Spór o rolę rozumu (poznania intelektualnego) w ludzkim poznaniu:
Czy rozum jest ostateczny?
Co rozstrzyga między zmysłem a rozumem, tj. między zdrowo-rozsądkowym a naukowym obrazem świata?
Racjonalizm Łac. ratio - rozum
Opozycja do empiryzmu Jedyne źródło poznania = rozum całkowicie niezależny od poznania zmysłowego Poznanie intelektualne pełni rolę ostatecznej instancji w procesie naszego poznania
Intelekt może uczynić przedmiotem swoje ujęcia wszelkie poznanie ludzkie Potrafi sam siebie badać i korygować Warunki poznania w ujęciu racjonalizmu:
Intersubiektywna sensowność (komunikatywność)
Intersubiektywna sprawdzalność (kontrolowalność)
Dostępne każdemu podmiotowi poznającemu, który wie, jak może poznawać
Zastrzeżenia:
Ekstremalny racjonalizm - kult ludzkiego rozumu, odrzucenie religijnych objawień
Racjonalizm religijny - zeświecczenie religii ... zobacz całą notatkę