SPIRALA PRZEMOCY W KONFLIKTACH SP O ŁECZNYCH Pytania : Czym wytłumaczyć fakt, że w wielu wojnach między państwami, wojnach domowych, konfliktach etnicznych i terytorialnych, wojnach religijnych itp. konfrontacja i destrukcja trwa nie tyle “aż do końca, do zwycięstwa” (czyli osiągnięcia rzeczywistej przewagi i korzyści kosztem pokonanego wroga), ile “bez końca”, aż do wspólnej i wzajemnej pełnej destrukcji? Dlaczego zagrożenie autodestrukcją nie powstrzymuje stron przed kontynuacją wojny, której wygrać żadna z nich nie może, a która coraz drożej kosztuje i coraz bardziej zagraża własnej egzystencji? Jakim “cudem” możliwe są - na poziomie zachowań zbiorowych i działania wielkich struktur - reakcje typu “na złość mamie odmrożę uszy” czy “pies ogrodnika” (sam nie zjem, ale - choćbym miał sczeznąć, choćby po moim trupie - nie pozwolę zjeść innemu)? Uwikłanie przemocy w antagonizmy społeczne i specyficzną logikę samoutrwalenia konfliktów . Wpływ negatywnych emocji na postawy stron konfliktu: (1) zatarcie granic pomiędzy przemocą instrumentalną, ideologiczną i żywiołową, (2) przekroczenie bariery racjonalności działań agresywnych i destrukcyjnych - aż do ryzyka autodestrukcji. Wspólna pułapka negatywnej spontaniczności , skrajnej żywiołowości, w jaką wzajemnie wciągają siebie antagoniści w dowolnym konflikcie antagonistycznym. Przebieg konfliktu ma wszelkie cechy zaklętego kręgu czy też błędnego koła wzajemnej destrukcji i wspólnej autodestrukcji. Swoiste perpetuum mobile destrukcji i autodestrukcji: niepowstrzymana eskalacja przemocy desperacka licytacja siłą zniszczenia. Dynamiczny charakter tych zależności: sprzężenia zwrotne wzajemnie wrogich zachowań “napędzają” konflikt, kumulują ładunek negatywnych emocji i wznoszą licytację na coraz wyższy poziom. , adekwatnym modelem będzie nie tyle statyczny schemat sprzężenia zwrotnego (“błędnego koła”) ile raczej schemat spirali . Schemat spirali : Każde następne stadium jest konsekwencją kumulacji skutków stadiów poprzednich, a zarazem wnosi swój wkład do tej kumulacji. Atrybuty antagonizmów Spirala przemocy jest prawidłowością nie we wszelkich możliwych konfliktach, lecz jedynie w tych antagonistyc z nych . Wyróżnik konfliktów antagonistycznych: obiektywnie niemożliwe jest, a przynajmniej nie mieści się w wyobraźni stron konfrontacji, rozwiązanie sprzeczności interesów i przeciwieństwa dążeń przez porozumienie, kompromis lub przetarg, jedyne zaś rozwiązanie, jakie się nasuwa, polega na zniszczeniu wspólnego układu i na zniszczeniu lub w każdym razie pognębieniu i podporządkowaniu drugiej strony.
(…)
…, związany z niepodzielnością pewnego dobra (co akcentuje się np. w teorii marksistowskiej czy w koncepcji Carla Schmitta) lub subiektywny, związany z obcością i przeciwstawnością kulturową, mentalną, z siłą urazów lub negatywnych uprzedzeń (jako nastawień apriorycznych i irracjonalnych). Wiele innych konfliktów - nieantagonistycznych, nawet o dramatycznym początkowo przebiegu, można rozwiązać…
… na ryzyko nieadekwatnej reakcji wroga na naszą gotowość do zaniechania walki. Po drugie, ze względu na nieunikniony opór we własnych szeregach. Strona gotowa do gestów dobrej woli czy realizmu (lub też obydwie strony gotowe do poszukiwania modus vivendi) obawia się, niezupełnie nieracjonalnie, że przez drugą stronę będzie to odebrane jako oznaka słabości, a w każdym razie nie chce być “pierwszą naiwną…
…. (11) Jednocześnie to samo grozi mu ze strony własnych zwolenników i podwładnych - oskarżenia o ugodowość, “mięczakowatość”, naiwność lub o zdradę (kolaborację) w zamian za własne korzyści. Nawet gdyby do tych zachowań nie skłaniały ich własne, osobiste ambicje i okazja do przejęcia władzy, to i tak silniejsza jest obiektywna logika konfliktu, polegająca na tym, że w obliczu konfrontacji z wrogami…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)