Systemy wojenne - teorie Niklasa Luhmanna

Nasza ocena:

3
Pobrań: 77
Wyświetleń: 1022
Komentarze: 0
Notatek.pl

Pobierz ten dokument za darmo

Podgląd dokumentu
Systemy wojenne - teorie Niklasa Luhmanna - strona 1 Systemy wojenne - teorie Niklasa Luhmanna - strona 2 Systemy wojenne - teorie Niklasa Luhmanna - strona 3

Fragment notatki:


SYSTEMY WOJENNE. WSPÓŁCZESNE WOJNY W PERSPEKTYWIE TEORII NIKLASA LUHMANNA
Krzysztof C. Matuszek, Kraków 2010; s. 21-62
Współczesne wojny jako systemy wojenne 1.1 Wyodrębnienie Klasyczne wojny międzypaństwowe, jakie toczyły się w Eu­ropie od połowy XVII aż do początku XX wieku, podlegały roz­maitym regułom i ograniczeniom. Prowadziły je suwerenne pań­stwa uznające się nawzajem za równe, dlatego działania wojenne podporządkowane były celom politycznym, regulowane prawem międzynarodowym i - mniej lub bardziej przestrzeganym - etosem żołnierskim.
Co prawda także wojny międzypaństwowe przejawiają ten­dencję do łamania wszelkich reguł, na co już Clausewitz zwrócił uwagę 12 , jednak wymogi polityki wymuszają pewne umiarkowa­nie. Carl von Clausewitz w swym klasycznym dziele Vom Kriege przedstawia obustronnie wzmacniające się oddziaływanie przemo­cy, wrogich zamiarów i zaangażowania sił, które bez zewnętrzne­go przeciwdziałania doprowadziłoby do wojny absolutnej. Ogra­niczające czynniki wynikają po pierwsze z samej natury wojny: Nie wszystkie zasoby będące do dyspozycji walczących stron mogą zostać jednocześnie użyte, a aktualne rozstrzygnięcie nigdy nie jest ostateczne. Przede wszystkim jednak ograniczenia wynikają z celu politycznego, któremu wojna jest podporządkowana. Samowzmacniający się mechanizm, w którym użycie sił i przemoc jednej strony zmusza przeciwnika do jeszcze większego wysiłku, trzymany jest w ryzach za sprawą politycznych interesów.
W przeciwieństwie do tego wiele konfliktów zbrojnych ostat­nich dekad, będących konfliktami wewnątrzpaństwowymi lub transnarodowymi, przybrało formę, którą w języku teorii systemów społecznych można określić jako wojna wyodrębniona (ausdiffe-renziert). W wojnach tych stopniowo zanikają wszelkie ogranicze­nia polityczne, prawne i etyczne. Stroną konfliktu są w większości przypadków nie państwa, ale podmioty prywatne i parapaństwowe, takie jak grupy partyzanckie, lokalne milicje, usamodzielnione oddziały regularnych niegdyś sił zbrojnych, grupy paramilitarne bądź zwolennicy któregoś z samozwańczych watażków zwanych warlordami. Podmioty te nie podlegają zasadom polityki między­państwowej, nie respektują międzynarodowego prawa humanitar­nego i z reguły mają za nic etos zawodowego żołnierza.
Także podmioty państwowe biorące udział w tych konflik­tach ulegają często logice wyodrębnienia. Podział na państwa jest wewnętrzną formą zróżnicowania światowego systemu poli­tycznego 13 . Uznanie tego, czy dany rząd jest wystarczająco demo­kratyczny, przestrzega praw człowieka, a przede wszystkim ma na danym terenie monopol na użycie przemocy, opiera się osta­tecznie na stanowisku innych państw, czy też tzw. „wspólnoty międzynarodowej" 14 . W systemie politycznym obowiązuje zasada: Państwem jest podmiot polityczny, który inne państwa za państwo uważają. To ukazuje także wyraźnie autonomię obszaru politycz­nego wobec innych dziedzin życia społecznego. Odłączenie woj­ny od systemu politycznego następuje zatem, gdy zaangażowane w nią podmioty nie są uznawane przez większość państw, bądź też ich siłowe działania spotykają się z powszechnym potępieniem. Gdy dany reżim przestaje dbać o międzynarodowe uznanie, prze­staje też podlegać politycznej kontroli.


(…)

… konfliktów zbrojnych pokazuje, że w wielu z nich nie tylko polityka utraciła kontrolę nad przebiegiem wydarzeń, ale że wszelkie czynniki zewnętrzne, takie jak autorytet religii czy władza klanu, zostały zneutralizowane i podporządko­wane dynamice wojny. Wtedy dopiero dokonuje się wyodrębnie­nie wojny jako systemu autopojetycznego.
W społeczeństwach tradycyjnych wojny podlegały normom i ograniczeniom…
… ten proces na przykładzie amerykańskiej wojny domowej:
„Na przykład ekonomiczny rozkwit południowych stanów Ameryki Północnej przed wojną secesyjną, który wynikał z systemu niewolnictwa i dawał przewagę nad stanami północnymi, był wprawdzie przyczyną wojny, ale dopóki sytuacja taka nie przerasta w antago­nizm, lecz tylko obrazuje immanentne warunki panujące na jednym i na drugim terytorium, nie wchodzi…
… może na przykład w konflikcie politycznym pozostawać realną opcją, ale w wyodrębnio­nym konflikcie rozpoznanie i zwalczanie wroga nie jest już przedmiotem debaty.
29 Por. C. Schmitt, „Pojęcie polityczności", w: Teologia polityczna i inne pisma, s. 197 nn.
30 Por. N. Luhmann, Die Gesellschaft der Gesellschaft, s. 93 nn.
31 Por. Thomas Hobbes o angielskiej wojnie domowej: „Zwodziciele byli różnego rodzaju…
… po­rządkowi klanowemu.
Tradycyjną religią Czeczenów był sufizm, mistyczno-ascetyczny odłam islamu. Wierni należeli do bractw, tzw. wirdów, których skład pokrywał się ze strukturą klanową. W ten sposób religia i związki rodzinne wzajemnie się potwierdzały i wspierały. Reli­gijność fundamentalistyczna, głównie wahabizm, który zaczął się rozpowszechniać w okresie wojny, zwróciła się przeciw tej sym­biozie…
... zobacz całą notatkę



Komentarze użytkowników (0)

Zaloguj się, aby dodać komentarz