Socjologiczna wyobraźnia i język socjologii Co do tej naturalnej, niezbędnej w życiu kompetencji socjologicznej dodać może socjologiczna edukacja? Wybitny amerykański socjolog C. W. Mills określał cel nauczania socjologii jako kształtowanie „socjologicznej wyobraźniʺ: „zdolności rozumienia historii i biografii oraz relacji między nimi w społeczeństwieʺ 4 . Idąc tropem wyznaczonym przez Millsa, można pojęcie to rozwinąć i wskazać, że socjologiczna wyobraźnia to bardzo złożona umiejętność. Składa się na nią, po pierwsze, dostrzeganie, że wszelkie fenomeny społeczne są efektem zamierzonym lub niezamierzonym, natychmiastowym lub skumulowanym, bezpośrednim lub pośrednim ‐ jakichś działań, decyzji, wyborów podjętych przez sprawcze podmioty społeczne, czy to jednostki, czy zbiorowości. W ten sposób socjologiczna wyobraźnia przeciwstawia się fatalizmowi, determinizmowi, prowidencjalizmowi. Po drugie, jest to świadomość głębokich, ukrytych zasobów lub barier strukturalnych i kulturowych, które wyznaczają szansę działań podmiotowych. W ten sposób socjologiczna wyobraźnia zwalcza mit absolutnej wolności człowieka i przeciwstawia się woluntaryzmowi. Po trzecie, jest to rozpoznanie we wszelkich fenomenach społecznych skumulowanego dziedzictwa przeszłości, czy inaczej tradycji społecznej i kulturowej, która w różny sposób wpływa na działania współczesnych. W ten sposób socjologiczna wyobraźnia lansuje historyzm i sprzeciwia się prezentyzmowi. Po czwarte, jest to postrzeganie życia społecznego, w tym wszelkich pozornie trwałych instytucji, organizacji, reżimów politycznych czy gospodarczych, w ich ciągłej zmienności, nieustannym procesie stawania się. W ten sposób socjologiczna wyobraźnia akcentuje dynamikę i odrzuca statyczny punkt widzenia. Po piąte, jest to akceptacja dla ogromnej różnorodności form, w jakich przejawiać się może życie społeczne. W ten sposób socjologiczna wyobraźnia uczy tolerancji i znieczula przeciwko dogmatyzmowi czy etnocentryzmowi. Streszczając wszystkie pięć punktów w jednej formule, powiedzieć można, że socjologiczna wyobraźnia to zdolność wiązania wszystkiego, co dzieje się w społeczeństwie, z warunkami strukturalnymi, kulturalnymi i historycznymi oraz z działaniami podejmowanymi w tych warunkach przez podmioty indywidualne i zbiorowe, które w efekcie kształtują świat społeczny w całej jego złożoności i różnorodności. Socjologiczna wyobraźnia pozwala ‐ jak wskazywał Mills ‐ powiązać biografię, społeczeństwo i historię. Rezultatem poznania socjologii powinna być m.in. umiejętność czytania gazety. „Żeby pojąć, o co chodzi w gazecie, a jest to bardzo skomplikowane, trzeba nauczyć się, jak wiązać ze sobą relacjonowane fakty, jak je zrozumieć przez odniesienie do szerszych koncepcji społeczeństwa, w którym występują, i tendencji historycznych, w których uczestniczą. (...) Socjologia pozwala nam dotrzeć dalej i głębiej niż to, o czym czytamy w gazecie. Dostarcza nam do tego zbioru pojęć, koncepcji i pytań. Jeśli tego nie czyni, ponosi klęskę jako element edukacjiʺ
(…)
… pozwala nam dotrzeć dalej i głębiej niż to, o czym czytamy w gazecie. Dostarcza nam do tego zbioru pojęć, koncepcji i pytań. Jeśli tego nie czyni, ponosi klęskę jako element edukacjiʺ5. Socjologia nie jest więc tylko dla socjologów, ale także dla światłych obywateli. Pozwala im racjonalniej odnaleźć sens życia, własną tożsamość, swoje miejsce w społeczeństwie, określić szansę swoich działań. Dostarcza…
… ostrych, precyzyjnych, jednoznacznych pojęć. Im bardziej bogatym językiem się posługujemy, tym więcej postrzegamy. Potrzeby praktyki prowadzą do bogacenia języka: Eskimosi rozróżniają podobno kilkanaście gatunków śniegu, Beduini kilkanaście rodzajów piasku, żeglarze wiele odmian wiatru, a piloci najrozmaitsze typy chmur. Żeby uchwycić całą złożoność i subtelne niuanse życia społecznego, socjolog…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)