Wykład 1 i 2. Socjologia wsi. Przedmiot i metody badań. Metoda monograficzna.
Socjologia wsi usiłowała zajmować się wszystkimi aspektami życia społecznego na wsi, traktując je całościowo. Pytanie czy jest to możliwe w dzisiejszych społeczeństwach? Czy wieś zachowała swe odrębne cechy społeczne i kulturowe wobec pozostałych segmentów społeczeństwa, czy też została włączona do społeczeństwa globalnego? Wieś jako przedmiot badań jest rzeczywistością społeczną wieloaspektową, wielowątkową. Stanowi słabe ogniwo ogólniejszych teorii społecznych. Nowe zjawiska społeczne występujące na polskiej wsi nie dają się opisać za pomocą terminów i twierdzeń istniejących teorii socjologicznych. K. Dobrowolski postulował niegdyś łączenie tzw. generalizującego i indywidualizującego punktu widzenia jako dyrektywy badawczej obowiązującej w badaniu kultury wiejskiej. Jak można rozumieć socjologię wsi?
jako zastosowanie socjologii ogólnej, różnych teorii socjologicznych, - inspiracje wynikające z różnych teorii socjologii ogólnej. Jako podejście holistyczne, stawiające sobie za cel interdyscyplinarne badanie różnych wymiarów życia wiejskiego, Socjologia wsi bardziej definiuje się przez swój przedmiot, pole badań niż przez teorię czy też szkołę myślenia. Zarówno szkół, jak i teorii było wiele. Określa się ją jako tzw. Dyscyplinę wieloparadygmatyczną. Socjologia wsi definiuje się raczej przez pole badań, które stanowią społeczności wiejskie, bądź mówiąc współczesnym językiem obszary wiejskie. Jakie pytania może dziś formułować socjologia wsi?
Pytania dotyczące społecznej formy mobilizacji pracy rolniczej, która nie jest oparta na modelu przedsiębiorstwa z najemną siłą roboczą lecz na modelu stosunków rodzinnych.
Pytania dotyczące procesu socjalizacji, ram i treści procesu uspołecznienia w społecznościach wioskowych, czyli w warunkach nieanonimowych więzi społecznych i bezpośrednich kontaktów społecznych.
Pytania dotyczące podstaw restrukturyzacji społeczności lokalnych i przemian struktur lokalnych, także w aspekcie władzy terytorialnej. Pytania dotyczące przemian więzi terytorialnej, nowe typy współpracy i współzależności między strukturami lokalnymi. Pytania dotyczące pojęcia wiejskości jako kategorii symbolicznej, jako elementu wyobrażeń społeczeństwa na temat siebie samego. Jak wiejskość wyzwala się ze swej tradycyjnej treści rolniczej? Socjologia wsi ma w Polsce długą tradycję. Kształtowała się według wielu nurtów teoretycznych. W. Kwaśniewicz proponował wyróżniać dwa style uprawiania socjologii wsi w Polsce:
Styl retrospektywny socjologii wsi - takie postępowanie badawcze, które zorientowane jest na to wszystko, co w życiu zbiorowym wsi jest kontynuacją wartości odziedziczonych po przeszłości. Taki styl da się odnaleźć w wielu dziedzinach badania życia wiejskiego, np. badania tradycyjnej kultury wsi, obrzędów, gwary, itp. Koncentruje się on na wydobywaniu z rzeczywistości społecznej wytworów przechodzących w drodze tradycji z pokolenia na pokolenie poprzez przekaz ustny i naśladownictwo. Ważne miejsce zajmują w takim ujęciu przeżytki, relikty minionych epok historycznych. Badania takie ukazują ich funkcjonowanie w zmienionych warunkach społecznych, modyfikacje i trwanie. Szeroki nurt badań monograficznych jest przykładem takich ujęć oraz badania socjologów międzywojennych. Styl retrospektywny odnaleźć można w pracach J. St. Bystronia, J. Chałasińskiego, St. Czarnowskiego, K. Dobrowolskiego. Po II wojnie styl ten utrzymywał się nadal, chociaż traci
(…)
… korzenie teraźniejszości w przeszłości i interpretują procesy społeczne oglądając się wstecz w nadziei, że znajdą tam przyczyny i klucz do interpretacji tych procesów. Wokół jakich problemów badawczych koncentrował się ten styl uprawiania socjologii:
swoistość wiejskiego systemu wartości, - J. Chałasiński J. Styk,
szczególne cechy osobowości społecznej mieszkańców wsi,
właściwości struktury…
… i nie uwalniał od istniejących problemów.
Co stanowi istotne cechy badań monograficznych? Czy należy zabiegać o reprezentatywność badanych przypadków?
Monografia socjologiczna czyli field research, field study, community study metod, case study, jest rodzajem specjalnego postępowania badawczego, które obejmuje zbieranie danych oraz ich analizę, w którym został zachowany i uwzględniony jednolity, całościowy…
…. Nie każde case study zasługuje na miano monografii. Czy badanie monograficzne jest badaniem jakościowym?
Nie tylko, można w nim stosować wszystkie techniki zbierania danych socjologicznych.
Co je wyróżnia?
Całościowy charakter badanego zjawiska, który powinien być zachowany i uwzględniony. Całościowość jest konstruktem poznawczym, chociaż badacz nie jest w stanie ująć wszystkiego, co dotyczy badanej…
…
doprowadziły do zaniku tak definiowanego systemu życia wiejskiego. Zmiana ta przez socjologów bywa określana mianem depesentyzacji (depeasantisation), „końca chłopów”, przejściem do społeczeństwa przemysłowego, modernizacją. Społeczeństwo przemysłowe i kapitalistyczna gospodarka wchłonęły społeczeństwa chłopskie, pozostawiając niewielkie liczebnie kategorie producentów żywności, które tracą elementy…
… sąsiedztwa oraz więź ze wspólnotą lokalną, kształtująca się w oparciu o stosunki osobiste i interakcje face to face (wymiar społeczny),
specyficzne instytucje życia zbiorowego, wyrastające z bezpośrednich relacji i rozbudowanych stosunków sąsiedzkich oraz normy i wzory działania, oparte raczej na wzajemnej pomocy i solidarności niż na konkurencji i współzawodnictwie (wymiar kulturowy i społeczny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)