Działania zbiorowe Aktywność ludzi w zbiorowościach przebiega nie tylko „obok siebieʺ, nolegleʺ z aktywnością innych ‐ jak w przypadku tłumu, audytorium, publiczności, pokolenia ‐ ale także wspólnie. Taka wspólna aktywność pojawia się wtedy, gdy ludzie zdają sobie sprawę, że celów, jakie sobie postawili, nie da się zrealizować w pojedynkę, a jedynie razem z innymi, z udziałem innych, przy pomocy innych. Działająca wspólnie zbiorowość staje się wówczas instrumentem niezbędnym do realizacji celów poszczególnych członków. Aby takie działania były skuteczne, konieczna jest, po pierwsze, wyraźna artykulacja celów działania, po drugie, określenie strategii postępowania, po trzecie, podział funkcji między uczestników, po czwarte, koordynacja różnych funkcji. Najczęściej spełnieniu tych wymogów służy, po piąte, wyłonienie się przywództwa. Kiedy zbiorowość działa w celu realizacji wyraźnie określonych celów, przyjmując określone strategie działania, dzieląc między siebie zadania i koordynując je między sobą, a także poddając się wyłonionemu spontanicznie przywódcy, mamy coś więcej niż zachowania zbiorowe. Na ogół wiąże się z tym także większa trwałość tego rodzaju działań. O ile zachowania zbiorowe są często przelotne, chwilowe, o tyle ukierunkowane na cel zbiorowe przedsięwzięcia wymagają na ogół więcej czasu. I wreszcie, o ile w zachowaniach zbiorowych obserwowaliśmy wielką dozę spontaniczności, emocjonalności, ekspresyjności, o tyle do realizacji zbiorowych celów niezbędna jest większa racjonalność, myślenie strategiczne, planowanie działań. Kontrast tych dwóch rodzajów wystąpień zbiorowych jest wyraźny, jeśli porównamy zamieszki i akty wandalizmu kibiców po przegranym meczu piłkarskim z gwałtownymi manifestacjami przeciwników globalizacji, które towarzyszyły na przykład szczytowi ekonomicznemu w Quebecu czy Genui. Choć sposoby działania są zewnętrznie podobne, to istota obu zdarzeń różni się zasadniczo. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z „bezinteresownąʺ ekspresją złości, wrogości, agresji. Tu o nic nie chodzi, bo przecież wyniku meczu zmienić się już nie da. Natomiast w drugim wypadku ‐ niezależnie od tego, jak oceniamy racjonalność takich działań ‐chodzi o pewne cele ideologiczne: obronę społeczeństw biednych przed eksploatacją ze strony ponadnarodowych korporacji, ochronę wyniszczanej przyrody. Manifestacje mają przynieść realny skutek: zmienić polityczne decyzje, powstrzymać podpisanie umów międzynarodowych itp. Tak więc tę bardziej złożoną formę aktywności zbiorowej cechuje to, że jest wspólna, bardziej trwała i celowo, strategicznie motywowana. Przez analogię do rozróżnienia, jakie wprowadziliśmy wcześniej między zachowaniami a działaniami indywidualnymi, mówimy tutaj już nie o zachowaniach zbiorowych, ale o działaniach zbiorowych. Choć i tu, i tu rzuca się kamieniami i demoluje samochody, to rozróby kibiców piłkarskich są przykładem zachowania zbiorowego, a demonstracje antyglobalizacyjne przykładem działań zbiorowych.
(…)
… uczonych, by dokonać odkrycia, gang przestępczy, by ograbić bank. Takie działania występują w obrębie różnych obiektów społecznych, stanowią treść aktywności ludzi prowadzonej w ramach bardziej lub mniej skrystalizowanych, zinstytucjonalizowanych czy sformalizowanych całości: w zakładzie pracy, instytucie naukowym, klubie sportowym, armii, mafii itp. Bardzo interesująca dziedzina, w której występują zjawiska z wszystkich trzech omówionych dotąd kategorii ‐ działania masowe, zachowania zbiorowe i działania zbiorowe ‐ to tzw. ruchliwość pozioma. Pojęcie ruchliwości poziomej albo przestrzennej oznacza przemieszczanie się ludzi w przestrzeni geograficznej. Odróżniamy je od pojęcia ruchliwości pionowej, np. awansu, który oznacza przechodzenie na wyższe szczeble społecznych hierarchii. Ruchliwość…
… masowości uzyskują wymiar społeczny, na przykład oznaczają pojawienie się w kraju docelowym wielkiej zbiorowości poszukujących pracy albo miejsca osiedlenia, lub odwrotnie, wyludnienie i drenaż zasobów pracowniczych kraju, z którego emigranci pochodzą. Ale emigracja może często przeradzać się w zachowania zbiorowe, na przykład masowe ucieczki uchodźców w wyniku brutalnych czystek etnicznych, tłumne obozy…
… tego rodzaju, np. współorganizowane przez Floriana Znanieckiego Stowarzyszenie dla Ochrony Emigrantów w Polsce międzywojennej czy chińskie grupy mafijne organizujące dzisiaj nielegalny przerzut uchodźców z Azji do Europy Zachodniej. Inna forma ruchliwości poziomej, turystyka, stanowi dzisiaj dzięki rozwojowi środków transportu, otwarciu granic politycznych i uzyskaniu przez znaczne segmenty społeczeństwa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)