Fragment notatki:
1
Geografia Polityczna (INP)
Z Antonowicza
Tożsamośd – identyfikacja z paostwem, synonim: identycznośd
ciągłośd bytu paostwowego – zachowanie tożsamości od początku do kooca
tożsamośd zanika, gdy upada paostwo
jeżeli paostwo zachowuje ciągłośd bytu paostwowego – obowiązują te same prawa i obowiązki
zawojowanie jest nielegalne
Irak został zawojowany, lecz nadal jest bytem paostwowym. Kwestia uznania innych paostw.
Terytorium – przestrzeo, w jakiej działają paostwa
RFN wcielił, inkorporował się z NRD, to nie było zjednoczenie
terytorium:
lądowe
wodne (wody śródlądowe i morskie)
podziemne
powietrzne
kosmiczne
terytorium nie będące paostwem – terytorium niesuwerenne czyli zależne – zależne w polityce
zagranicznej, nie wchodzi w skład innego paostwa, status prawny nie jest tożsamy ze statusem
prawnym metropolii – obywatele terytorium zależnego nie mają wpływu na władzę metropolii,
autonomia w ramach metropolii ma prawo wyboru reprezentanta
terytorium niczyje – przedmiot zawłaszczenia przez paostwa
terytorium międzynarodowe – przedmiot korzystania przez nie w określonych celach, np.
Antarktyda, status reguluje traktat waszyngtooski z 1959r., wolnośd prowadzenie przez
wszystkie paostwa badao naukowych w całym obszarze
często terytoria zależne nie chcą rezygnowad ze swojej zależności:
terytorium zależne unika systemu gospodarczego metropolii, Wyspy Maan (częśd Wlk.
Brytanii), wyspy normandzkie, no votes = no taxes
kolonia – terytoria zamorskie, daleko od metropolii, różny poziom rozwoju cywilizacyjnego
między mieszkaocami kolonii a metropolią, różnice kulturowe
wielkie odkrycia geograficzne – wywożenie młodych Afrykaoczyków, wyludnienie kontynentu
przenoszenie chorób, Indianie najsłabszą rasą
deklaracja niepodległości USA – początek fazy dekolonizacji
XIX wiek – rozwój kapitalizmu, rewolucja przemysłowa, z kolonii surowce a tam rynki zbytu
(pozbycie się nadwyzek produkcji),
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
2
rewolucja przemysłowa przynosi wzrost higieny – wzrost ludności, koniec XIX w. 1 mld ludzi na
świecie, migracje do kolonii – rozgęszczenie Europy
kolonie stają się coraz mniej opłacalne
ludzie mieszkający w kolonii nie chcieli wracad do metropolii – nie wiedzieli, jak się tam żyje,
czy znajdą prace
dekolonizacja – zachowane wpływy gospodarcze, świadomośd utracenia wpływów
politycznych
neokolonializm – nowe paostwa są niepodległe, ale są eksploatowane gospodarczo przez
metropolie
Ruch Paostw Niezaangażowanych – paostwa trzeciego świata, żądają prawa byłych kolonii do
kontroli własnych interesów gospodarczych, prawa do nacjonalizacji swoich bogactw naturalnych
przed II wojną światową dekolonizacja – Irak, Kuwejt został wykrojony na potrzeby
Brytyjczyków
USA żąda wolnego handlu
ZSRR orędownik dekolonizacji
po II w. ś. dwa mocarstwa USA i ZSRR – bez kolonii
żołnierze De'Gaulla – Marokaoczycy, Senegalczycy, wielu żołnierzy z kolonii, zobaczyli świat,
uświadomili się, wiedza i umiejętności wojskowe – wykorzystanie po powrocie do kolonii przy
odzyskiwaniu niepodległości, wzrost świadomości do miejscowych elit, dzieci elit studiowały w
stolicach metropolii
petryfikowanie zastanych struktur feudalnych
utrzymywanie stystemu i obyczajów miejscowych mieskaoców ułatwiało zarządzanie koloniami
terytorium zależne – zamieszkałe, nie wchodzące w skład żadnego paostwa, nie mają
suwerenności – najważniejszego atrybutu paostwa z punktu widzenia prawa międzynarodowego
1. odrębnośd terytorialna
2. niezależnośd polityczno - ustrojowa
Moresco – stosunek kolonii do metropolii wyraża się w 3 elementach:
braku sąsiedztwa
odrębności reżimu
podporządkowaniu
z kategorii terytoriów kolonialnych należy zatem wykluczyd terytoria przyległe do paostw,
które nimi administrują
terytoria powiernicze – szczególny rodzaj terytoriów niesamodzielnych
terytorium niesamodzielne – w Karcie Narodów Zjednoczonych, terytoria, których narody nie
osiągnęły jeszcze pełnej samodzielności, nie są to terytoria metropolitarne
Asbeck – rodzaje zamorskich terytoriów niesamodzielnych:
kolonie
paostwa protegowane
protektoraty
kondominia
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
3
terytoria mandatowe
terytoria powiernicze
3 cechy różniące je od metropolii:
status nierówności i niższości
obcy aparat władzy paostwowej
niejednorodna struktura socjalna
W Karcie NZ zasada równouprawnienia i samostanowienia narodów – narody żyjące w
granicach jednego paostwa powinny byd równouprawnione, każdy naród swobodnie może
decydowad o swoim statusie politycznym i ma prawo do niepodległego bytu paostwowego
terytoria niesamodzielne – nie tylko kolonie, ale także terytoria, które korzystają z samorządu
w zakresie spraw wewnętrznych, podczas gdy ich sprawy zagraniczne znajdują się w gestii innego
paostwa
terytorium niesamodzielne – geograficznie odrębne od kraju administrującego oraz różni się od
niego pod względem etnicznym i/lub kulturalnym
terytorium niesamodzielne – terytorium zamorskie, którego ludnośd znajduje się w stanie
nierównoprawnym w stosunku do ludności paostwa administrującego
wg Karty NZ – terytorium niesamodzielne może osiągnąd pełną samodzielnośd:
jako paostwo suwerenne i niepodległego
w drodze swobodnego stowarzyszenia się z paostwem niepodległym
przez integrację z paostwem niepodległym
terytoria powiernicze:
1. terytoria obecnie znajdujące się pod mandatem
2. terytoria, które mogą byd oderwane od paostw nieprzyjacielskich w wyniku II wojny
światowej
3. terytoria dobrowolnie poddane temu systemowi przez paostwa odpowiedzialne za ich
administrację
Terytoria mogą ale nie muszą oddad się powiernictwu.
Terytoria mandatowe – ONZ
terytoria oderwane od paostw nieprzyjacielskich – paostwom odpowiedzialnym za działania
przeciwko paostwom nieprzyjacielskim
Terytoria dobrowolnie poddane powiernictwu – paostwom administrującym danymi
terytoriami
Terytorium może utracid status terytorium powierniczego, gdy:
osiągnie stan samorządu w sensie jednoczesnego współuczestnictwa w niepodległości paostwa
pod nazwą Ghana, które objęło Złote Wybrzeże, mające przedtem status terytorium
niesamodzielnego
obecnie jest tylko jedno terytorium powiernicze – Karoliny, Mariany i Wyspy Marshalla –
Mikronezja – znajdujące się pod administracją Stanów Zjednoczonych – terytorium powiernicze o
charakterze strategicznym
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
4
terytorium strategiczne – pod nadzorem Rady Bezpieczeostwa
terytorium niestrategiczne – pod nadzorem Zgromadzenia Ogólnego
Dekolonizacja:
1. instytucja swobodnego stowarzyszenia – np. Mikronezja, strategiczne terytorium
powiernicze USA
inne terytoria kolonialne
1. terytoria niesamodzielnego
2. terytoria poddane powiernictwu międzynarodowemu
3. pozostałe
terytoria kolonialne:
mogą osiągnąd niepodległośd
dopuszczalne jest przyłączenie się terytorium kolonialnego do innego paostwa na zasadzie
pełnego równouprawnienia ludności obu jednostek geopolitycznych
terytoria nie uznane za niesamodzielne
1. terytoria, których charakter niesamodzielny nigdy nie został uznany – niektóre paostwa
członkowskie ONZ nie nadsyłały informacji o niektórych terytoriach, których status
prawnomiędzynarodowy w różnych okresach czasu odpowiadał pojęciu terytoriów
niesamodzielnych
2. terytoria uznane początkowo za niesamodzielne, które następnie zostały z tej kategorii
wyłączone w sposób nie uzasadniony lub wątpliwy:
* terytoria, których status został zmieniony przez paostwa administrujące w trybie
jednostronnym
* terytoria, w stosunku do których zmiana taka została zaaprobowana przez ONZ
Terytoria zależne niekolonialne
terytoria przyległe – Andora – paostwo protegowane lub paostwo wasalne, Andora nie
występuje w stosunkach międzynarodowych jako oddzielny podmiot,
dla terytoriów przyległych charakterystyczne jest to, że ich stosunki z paostwami innymi
ograniczają się do paostwa lub paostw sąsiednich, a w zawiązku z tym praktycznie są one
izolowane na arenie międzynarodowej. Nie nazywamy ich jednak terytoriami niesamodzielnymi,
gdyż nie mają one charakteru zamorskiego względem paostw, od których zależą, co znamionuje
paostwa kolonialne.
Terytoria wolne
Stosunki międzynarodowe terytoriów wolnych są bardzo ograniczone i kontrolowane przez
inne paostwa lub organizację międzynarodową. Wyeliminowane z międzynarodowych stosunków
politycznych. Np. Berlin Zachodni. Terytoria wolne są tworzone w trybie międzynarodowym i w
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
5
interesie nie tyle ich mieszkaoców, co społeczności międzynarodowej. Ta okolicznośd siłą rzeczy
musi rzutowad na problem likwidacji ich statusu prawnomiędzynarodowego.
Kolonializm
wielkie imperia w XV w. Hiszpania i Portugalia
XVI i XVII – Holandia, Anglia, Francja, Rosja, Szwecja, Dania
ruch narodowowyzwoleoczy w latach 1775-1824 doprowadził do stopniowego wyzwolenia
większości krajów obu Ameryk
Rozwój kapitalistycznych stosunków produkcji w koocu lat 20 XIX w. W Europie odżyły
tendencje podbojów kolonialnych, które zapewniłyby korzystne rynki zbytu na rosnącą produkcję
przemysłową metropolii i dostarczyły tanich surowców.
W drugiej połowie XIX – Niemcy Włochy, USA, Japonia, Belgia
dekolonizacja w połowie lat XX w.
stopniowy rozkład kolonii Wielkiej Brytanii
od metropolii oddzieliły się kraje najbogatsze, zaludnione przez Europejczyków: Kanada,
Australia i Nowa Zelandia, Metropolia stopniowo przekazała niemal pełną suwerennośd
miejscowym rządom – kraje uzyskują status dominiów – Kanada 1876, Australia 1901, Nowa
Zelandia 1907, Związek Południowej Afryki 1910
Proces dekolonizacji terenów Azji i Afryki był rezultatem stopniowego rozwoju ruchu
narodowowyzwoleoczego. Kolonie zmuszały do ponoszenia coraz większych nakładów np. na
armie kolonialne. Mimo formalnej niepodległości większośd młodych paostw Azji i Afryki było
utrzymywanych w stanie zależności gospodarczej i politycznej od byłych metropolii. Niepodległośd
Egiptu 1936 – wojska brytyjskie przybywały do lat 50 okupując strefę Kanału Sueskiego.
Druga wojna światowa przyniosła gwałtowny rozwój ruchów narodowowyzwoleoczych.
Walka zbrojna w koloniach przyczyniała się do odzyskania przez nie niepodległości.
Pod koniec lat 50 we Francji i Wielkiej Brytanii zwyciężyła koncepcja przyznania większości
kolonii autonomii, a następnie niepodległości, przy utrzymaniu znacznego stopnia zależności tych
krajów od metropolii. Uznano, że tylko ustępstwa pozwolą na powstrzymanie ludności przesd
walką zbrojna i osłabią rozwój sił postępowych w koloniach. W ciągu 30 lat Afryka uległa ogromnej
zmianie. Dekolonizacja przyniosła jednoczesną dezintegrację wielkich kolonialnych jednostek
administracyjnych: Francjuskiej Afryki Zachodniej, Brytyjskiej Afryki Zachodniej itd. Nastąpiło
połączenie wielu obszarów, m.in. Kamerunu Franuskiego i Kamrunu Brytyjskiego, Tanganiki i
Zanzibaru w Zjednoczoną Republikę Tanzanii.
Z barbaga:
Kolonie brytyjskie:
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
6
zamieszkałe przez autochtonów z nieliczną grupą urzędników
zamieszkałe niemal całkowicie przez Anglików
Fala ruchów niepodległościowych po:
drugiej wojnie światowej
klęsce krajów faszystowskich
postawły Plaestyna, Jordania, Syria, Liban, Izrael, Filipiny, Indie
Likwidacja systemu kolonialnego nastąpiła w wyniku walki naródów kolonialnych, przybierała
formy masowego biernego oporu czy też wyzwoleoczej akcji zbrojnej, główna forma działalności
to jednak powszechna walka polityczna
cechy dekolonizacji:
3. pierwszy etap – od 1945, w Azji, Palestyna, silniejsze dążenia niepodległościowe, pokojowa
dekolonizacja, Filipiny, Indie, Pakistan, Bangladesz, Birma
system mandatowy zmieniono na tzw. powiernictwo,
WB – Togo, Kamerun, Tanganika
Francja – Togo, Kamerun,
Belgia – Ruanda-Urundi
Austrialia – Gwinea
Nowa Zelandia – Samoa Zachodnie
USA – wyspy na Pacyfiku, przed I w. św. należące do Niemiec
Włochy – Somalia
Związek Południowej Afryki – namibia
Indochiny, Wietnam, Laos, Kambodża, Libia,
wojna kolonialna – wojna w Indonezji
4. 1955-1965
wysyp dekolonizacji, duże terytoria kolonialne, sposób pokojowy, strajki a nie wojna
wojna w Algierii, nie kolonia ale departamenty Francji, ten sam status co inne francuskie
miasta, mieszkało tam wielu Francuzów
wojna w Malezji, kolonia brytyjska, komunistyczna partyzantka, do kooca lat 60.
1965-1975 – Portugalia traci kolonie w Azji – Timor Wschodni, rozpad resztek imperium
brytyjskiego w Zatoce Perskiej – Oman, Katar, Bahrajn
po 1975 – dekolonizacja na peryferiach, wysepki, kooczy się w latach 90, zakooczenie reliktów
kolonializmu, upadek apartheidu w Namibii, Rodezja – Zimbabwe, establishment oderwał się
od metropolii – utworzył republikę bialych, w 1980 – Zimbabwe, niepodległośd kolonii, koniec
dekolonizacji Chin 1997, 1999
z Barbaga:
Naród – historycznie wytworzona wspólnota ludzi, ukształtowana nie na podstawie cech
smoatycznych lecz na gruncie ciągłości dziejów, wspólnej kultury, języka, terytorium i życia
gospodarczego
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
7
konsolidacja wspólnot plemiennych doprowadziła do ukształtowania się naródów
język – najsilniejszy i najtrwalszy symbol jednoczący wspólnote narodową
największe Emigracje:
z Europy do Ameryki Północnej
do Ameryki Południowej i regionu Morza Karaibskiego
do południowej Afryki i Oceanii
improt niewolników z Afryki do Nowego Świata
ruchy ludnościowe na Dalekim Wschodzie, głównie z Chin i Indii do sąsiednich krajów
wewnątrzkontynentalne migracje w Ameryce Pólnocnej 9z wybrzeża Atlantyku na zachód)
wewnętrzne migracje na obszarze Rosji i ZSRR na wschód
z Dobosiewicza
Rasy – biała, żółta, czarna
europeidalna rasa główna
Metys – mieszkanka Europejczyka z Indianinem
mongoidalna rasa główna – kontynent azjatycki
Murzyni afrykaoscy: Sudaoczycy na północy i Bantu na południu
Paleneogryci w Afryce Środkowej i Niloci w Afryce Wschodniej
Tendencje we współczesnym świecie:
zacieranie różnic narodowościowych mieszkaoców danego kraju i tworzene narodu
rozumienego jak zespół obywateli jednego paostwa
odżywanie różnic regionalnych, etnicznych i etnograficznych, z nasileniem tendencji
autonomicznych lub separytystycznych
Indoeuropejska rodzina językowa: słowiaoska, germaoska, romaoska, indyjska, iraoska
Rodzina chamicko-semicka – Arabowie, Żydzi
Rodzina Bantu Rodzina Mande- Mali
Rodzina uralska – fioska i ugryjska
Rodzina Ałtajska – ludy tureckie, mongolskie, Koreaoczycy i Japooczycy
Rodzina chiosko-tybetaoska – Tybet, Półwysep Indochioski
Rodzina Mon-Khmer – Kambodża, Tajlandia
Rodzina Malajsko-polinezyjska
Maryaoski
Paostwo – konglomerat językowy – monarchia austro-węgierska, Iran
paostwo wielojęzyczne – kolonia – Indie, Pakistan, Indonezja
Metody rozwiązywania wielojęzyczności:
języki poszczególnych ogniw federacji mają znaczenie urzędowe w odnośnych jednostkach, ale
język ogólny formalny jest jeden – Indie, Jugosławia
autonomia lokalna – Chiny, Hiszpania
dwa lub więcej równoprawnych języków urzędowych – Kanada, Szwajcaria
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
8
przyjmowanie w charakterze języka urzędowego języka dawnego kolonizatora – kraje Czarnej
Afryki
uniformizacja językowa – Indonezja, Izrael – wskrzeszenie hebrajskiego
nieuznawanie różnic językowych – Turcja, Iran,
Alfabety
– łacioski
- grecki – były ZSRR, serbochorwacki, bułgarski, macedooski, mongolski
- arabski
4. ideograficzne pismo chioskie
5.
notatki z zajęd
Rodzina:
I. indoeuropejska – największa rodzina językowa
II. semicko-chamicka – druga największa rodzina językowa, języki biblijne,
5. grupa semicka nie oznacza żydowska, wymarłe aramejski, asyryjski, fenicki, punicki,
hebrajski podobny do fenickiego i punickiego, arabski, etiopskie
6. języki huszyckie – Afryka
7. język starożytnego Egiptu, koptyjski jest podobny do staroegipskiego, w liturgii kościoła
koptyjskiego, zapis w grece
8. język berberyjski, plemion pustynnych, mieszkaocy Sahary
III. nigersko-kordofaoska
języki sudaoskie – Afryka Subsaharyjska, chociaż w Sudanie arabski
bantu – swahili
khoin – na południu
W Afryce – duże zróżnicowanie językowe i etniczne
IV uralskie
ugro – fioskie,
estooski,
lapooski,
Komi,
maryjski,
mordwioski,
samojedzkie
V ałtajskie – mongolski, tureckie, tatarski, mandżurski
VI ibero -kaukaska – gruzioski, baskijski (?) - nikt nie wie, skąd się wziął ten język
VII drawidyjskie – południe Indii – tamilski,
VIII paleo – azjatyckie
IX chiosko-tybetaoska – druga pod względem liczebności,
języki chioskie, dialekt mandaryoski, pekioski
języki tajskie
języki tybetaoskie, Azja płd. wsch.
X koreaoski
XI japooski
XII austroazjatycka – języki khmerskie (Kambodża), Khmerowie to mieszkaocy Kambodży
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
9
XIII austronezyjska – malajo – polinezyjskie
XIV Indian Amerykaoskich, Amazonia, przesmyk Ameryki Środkowej
XVI eskimo – alaucka – Alaska - wybrzeże
Struktura etniczno-narodowościowa zależy od:
ruchów migracyjnych
różnic w tempie przyrostu naturalnego
procesów asymilacji
mniejszośd niemiecka – województwo opolskie, olsztyoskie,
mniejszośd żydowska
Cyganie
Litwini – wzdłuż pogranicza z Litwą
Słowacy
Czesi
Ukraiocy
Białorusini
Rosjanie
Podział wyznaniowy
religia – dane intymne, trudno ustalid liczbę wyznawców
w paostwach niedemokratycznych statystykę ma tylko służba bezpieczeostwa, która fałszuje
wyniki, zależy od aktualnego trendu we władzy, w niektórych paostwach zakaz konwersji
liczne konwersje, a statystyki pozostają
konfucjanizm, buddyzm – systemy filozoficzno – światopoglądowe
szintoizm – Japonia
chrześcijanie – katolicy, rzymscy katolicy – centrala będąca podmiotem prawa
międzynarodowego, silnie scentralizowany, 1,5 chrześcijan, Ameryka Łacioska, Europa
Południowa, nowy kościół protestancki – zielonoświątkowcy, południe USA, pogranicze
Teksasu, pas biblijny – protestanci, prawosławie – Europa Południwo – Wschodnia i
Wschodnia, patriarchat wszechrusi – rozprzestrzenienie na WNP – Wspólnotę Niepodległych
Paostw, była Jugosławia, Grecja, mormoni, armia zbawienia, jehowi
muzułmanie – ponad 1 mld, przyrastanie liczby wyznawców, ożywienie ruchów
fundamentalistycznych, czasem narodziny, Indonezja, Bliski Wschód, Północ Afryki, sunnici i
szyici – sunnitów jest więcej ¾ , szyici dominują w Iraku Iranie, Emiratach Arabskich, wielu w
Indiach, szyci bardziej zwarcie pod względem ideologicznym, ale sunnici pod względem
politycznym i społecznym, sunnizm – wahabizm w Arabii Saudyjskiej, Kaukaz Północny, odłam,
talibowie w Afganistanie, silne wpływy na paostwo,
bezwyznaniowi
judaizm – gminy żydowskie ortodoksyjne i reformowane, USA
w Izraelu nie można zawrzed ślubu cywilnego, trudno byd bezwyznaniowcem, ludzie
wyjeżdżają, popularne śluby żydowskie na Cyprze
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
10
z Otoka:
Globalistyka – polityczne, gospodarcze i kulturalne procesy w skali światowej, stopieo
otwartości paostw
Globalistyka korzysta z ekonomii, handlu międzynarodowego i nauk politycznych, geopolityki
świat to społeczna struktura globalna
zainteresowania globalistyki:
dążenia do całościowej wizji rzeczywistości
nowa gnoza, gnoza z Princeton – poszukiwanie wielkiej syntezy jedni, która jest możliwa dzięki
pierwiastkowi duchowemu jednoczącemu świat człowieka i przyrody
na społeczeostwa i kraje powinno się patrzed przez pryzmat systemu światowego
dynamika globalna i tzw. nowożytny system światowy
rozważania na temat procesów wzmocnienia siły konkurencyjnej nauki polskiej w układach
europejskich i globalnych
podstawą analizy powinny byd nie paostwa, lecz korporacje ponadnarodowe i banki, swat staje
się ekonomiczną całością
świat przechodzi paradygmat zmian od geopolityki do geoekonomii, po których globalne
korporacje stają się głównym regulatorem kapitału
Źródła globalistyki
koniecznośd ratowania ludzkości – utopiści
potrzeba zarządzania globalnego i tworzenia jedni świata w celu rozwiązywania jego
problemów
rewolucja przemysłowa rozwija rolnictwo – rolnictwo nadwyżek dzięki uprzemysłowieni=u
inicjatywa globalizacji od góry:
9. Międzynarodowy Fundusz Walutowy IMF
10. Bank Światowy WB 1945
11. Karta Atlantycka – 1941 – Churchill Roosevelt, deklaracja określająca polityczne i
ekonomiczne priorytety dla powojennego świata, kartę nazwano międzynarodowym
systemem bezpieczeostwa gwarantującym wolny handel i wzrost gospodarczy
12. Karta Narodów Zjednoczonych (ONZ w 1945)GATT General Agreement on Tariff and Trade
– porozumienie na temat taryf celnych oraz handlu w 1947, od 1995 Wtorek
cechą globalistyki jest interdyscyplinarnośd.
Paostwa poza IMF:
Szwajcaria,
Bośnia i Hercegowina
Macedonia
Gruzja
Paostwa poza WB
Białoruś
Szwajcaria
Chorwacja
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
11
Bośnia i Hercegowina
Macedonia
Słowenia
Cechy problemów globalnych:
ogólnoświatowa skala
olbrzymia waga
sposób rozwiązywania, aby przezwyciężyd problemy potrzebna jest możliwie ścisła i szeroka
współpraca wszystkich zainteresowanych stron
globalistyka – nauka badająca system światowy, rozwój polityki i gospodarki światowej, np.
studia nad nierównością w wymianie między centrum i peryferiami, badani wpływów obcych i
inwestycji na wzrost gospodarczy
Grupy problemów globalnych:
ogólnospołeczne
człowiek i społeczeostwo
człowiek i przyroda
światowy system globalny
np. zbrojenia, eksplozja demograficzna, zagrożenia ekologiczne, różnice w poziomie rozwoju,
niedożywienie, głód, urbanizacja, środowisko naturalne i jego ochrona, międzynarodowy system
walutowy i handlowy, zasoby naturalne i energia, nauka i technika
Paostwa nie należące do WTO:
6. Kazachstan,
7. Turkmenistan
8. Uzbekistan
9. Tadżykistan
10. Oman
11. Jemen
12. Somalia
13. Libia
14. Gruzja
15. Serbia
16. Syria
17. Azerbejdżan
18. Irak
19. Iran
Inicjatywy oddolne:
Greenpeace
Amnesty International
Prace badawcze z zakresu globalistyki można podzielid na kilka grup ze względu na
proponowany sposób rozwiązao badanych problemów:
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
12
prace zakładające, że problemy globalne współczesności mogą byd przezwyciężane przez
rozbudowę mechanizmów rynkowych i rozszerzanie wolnej konkurencji na cały świat, związane
z ideologią leseferyzmu, utrzymującą, że wolny rynek sam się wspiera
model rządu swiatowego, wprowadzenie mechanizmów regulacyjno – koordynacyjnych na
szczeblu światowym, międzynarodowe instytucje, którymi świat dysponuje, według tych
koncepcji są uważane tylko za stowarzyszenia paostw, a paostwa zwykle przedkładają własne
interesy nad interesy wspólnoty,
prace zawierające propozycje rozwiązao najistotniejszych problemów globalnych przez
godzenie współczesnego policentryzmu życia międzynarodowego z racjonalna i planową
interwencją różnych organów społeczności międzynarodowej.
Eliminacja szkodliwej nieufności w życiu międzynarodowym następuje pod wpływem: likwiduje
się przeludnienie. Specjalizacja produkcji. Paostwa zaczynają żyd z eksportu. Przyrost spada, gdy
dochody w większości zaczynają przynosid sektory gospodarki nieprzemysłowe.
Powstanie kapitalizmu w Anglii:
purytanie
burżuazja
sprowadzanie zboża, m.in. z PL, na północy gorsze warunki klimatyczne
wynalazki
węgiel, stal, bawełna
2.
3.
4.
5.
6.
zwiększenia przepływu informacji między paostwami
eliminowania uprzedzeo oraz stereotypów ideologicznych, kulturowych i narodowych
zastępowania pojęcia wroga i przeciwnika, pojęciem konkurent a właściwie partner
zwalczanie kultur siły i militarnego myślenia społeczeostw
świadomości, że globalny system potrzebuje do zaistnienia społeczeostwa dążącego do
naprawy słabości – globalnego społeczeostwa otwartego
Miernikiem stopnia globalizacji są:
uczestnictwo w organizacjach światowych IMF, WB, WTO
przepływ informacji
uniformizacja wartości kulturowych
poziom rozwoju społecznego gwarantujący korzystanie z innowacji i ze zdobyczy niesionych
przez globalizację
wysoki stopieo globalizacji; (lata '90)
4. Ameryka Północna,
5. Australia
6. Europa
7. Rosja
8. Argentyna i Chile
Podział Europy na Wschodnią i Zachodnią w dziejach:
3. w starożytności Europa nie stanowił a jedności gospodarczej i kulturowej
podział na krąg łacioski i grecki
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
13
4. II wojna światowe, konferencje w Jałcie i Poczdamie w 1945 uregulowały nowy podział
Europy i wyznaczyły strefy wpływów mocarstw na kontynencie
Tobor:
Problemy globalne
Podstawowe czynniki warunkujące powstawanie problemów globalnych to procesy
internacjonalizacji różnych sfer życia społecznego, procesy współzależności międzynarodowych.
Etapy globalizacji:
zapoczątkowany wielkimi odkryciami geograficznymi cykl kolonialny, trwający od przełomu XV
i XVI wieku do kooca XIX wieku, czego konsekwencją była „europeizacja” świata
procesy dekolonizacji, po II wojnie światowej, powstanie ponad stu paostw
rewolucja energetyczna polegająca na zastępowaniu starych, mało wydajnych źródeł energii
przez coraz bardziej efektywne techniki wykorzystywania tradycyjnych oraz nowych paliw i
źródeł mocy
rewolucja przemysłowa, XVIII / XIX, zastępowaniu manufaktury masową produkcją fabryczną,
nowe metody organizacji pracy, produkcja wielkoseryjna, taśmowa, automatyzacja, tzw druga
rewolucja przemysłowa – przełom lat '50 i '60, zwana również rewolucją naukowo – techniczną
lub informatyczną, polegającą na wspomaganiu siły intelektualnej człowieka przez różnego
rodzaju automaty
rewolucja w transporcie i łączności, od początku XIX wieku, zastosowanie do przemieszczania
osób, towarów i informacji nowych i coraz bardziej efektywnych środków, skracających czas i
odległości
Współzależności pozytywne i negatywne.
Problemy – kryteria zasięgu, ważności, instytucjonalności.
Problemy globalne związane są z rozwojem kapitalizmu, rewolucją przemysłową.
Problemy globalne mają dwoisty charakter:
są rezultatem o odzwierciedlają zarazem rożne sprzeczności międzynarodowe, generowane
przez nierównomierny rozwój paostw, kraje rozwinięte są zazwyczaj sprawcami problemów ale
łatwiej jest im sobie radzid z problemami globalnymi, bo są bogatsze
współpraca międzynarodowa, jako niezbędny warunek ich skutecznego rozwiązywania,
powoduje koniecznośd poszukiwania i formułowania wspólnych interesów dla wszystkich
paostw
Najbiedniejsze kraje najgorzej wyjdą na kryzysie finansowym. W biednych krajach następuje
odpływ kapitału do centrum, wycofywanie się z działalności.
Skutki globalizacji są poważne, mogą zagrażad życiu. Dotyczą całego świata i rozwiązanie
problemów wymaga współpracy całego świata.
Lista problemów globalnych:
13. problem ludnościowy
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
14
14. problem dysproporcji rozwojowych obejmujący: problem surowcowo – energetyczny,
żywnościowy, zadłużenia międzynarodowego
15. problem ekologiczny
16. bezrobocie
17. choroby
Dostrzeżenie globalizacji nastąpiło na skutek:
wzrostu skali, ruchliwości oraz integracji światowych rynków finansowych, wskutek czego
ogromne ilości dolarów przemieszczają się swobodnie w poszukiwaniu możliwości zyskownych
inwestycji, rynki dewizowe, kształtujące kursy walut, potężne giełdy papierów wartościowych
wpływają bezpośrednio na dynamikę gospodarczą paostw i regionów
deregulacja gospodarek poszczególnych paostw, która sprawia, że stają się one bardziej
otwarte na zagraniczną konkurencję
nowa rewolucja technologiczna w szeroko pojętej komunikacji a przede wszystkim informatyce
Negatywne aspekty globalizacji:
jeśli prawa rynkowe będą jedynym czynnikiem rozwoju globalizacji, to uczynią obywatelami
świata tylko tych, których będzie na to stad
większy postęp osiągnięto w zakresie formułowania norm, standardów, polityki oraz
budowania instytucji służących rozwojowi globalnego rynku niż w zakresie troski o ludzi i ich
prawa
bariery geograficzne przestały istnied w przypadku przekazu informacji, ale pojawiła sie nowa
niewidzialna bariera, która jest jak światowe pajęczyna obejmująca tych, którzy mają dostęp
do sieci internetowej, a – prawie niewyczuwalnie – spychająca pozostałych na margines
nowe zasady globalizacji oraz ludzie je tworzący koncentrują się na integracji globalnych
rynków, pomijając jednocześnie potrzeby ludzkie, których rynek nie może zaspokoid, powyższe
procesy prowadzą do koncentracji władzy i marginalizacji ubogich ludzi oraz paostw
rozwój ekonomiczny to jeszcze nie wszystko, musi to byd rozwój uwzględniający potrzeby
ubogich, pozwalający im rozwijad ich zdolności, zwiększający ich szanse oraz możliwości
wyboru
ludzie i narody odrzucą ideę integralności i zależności globalnej, jeśli nie będą odczuwad
płynących z niej korzyści i jeśli ten proces przyczyni się do pogarszania się ich sytuacji, wzrośnie
nacisk społeczny i na stosowanie zasad izolacjonizmu w polityce ekonomicznej, kulturze i
ogólnych zawożeniach politycznych
Dobosiewicz:
Problemy demograficzne świata. Migracje w świecie
Największe wskaźniki urodzeo utrzymują się nadal w krajach Afryki, Ameryki Łacioskiej i Azji
natężenie urodzeo wśród ludności wiejskiej jest z reguły większe niż wśród ludności miejskiej
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
15
Obszary najbardziej zaludnione:
obszar wschodnioazjatycki, od Pacyfiku po wschodnią krawędź Wyżyny Tybetaoskiej
subkontynent indyjski, Nizina Hindostaoska i Delta Gangesu – Brahmaputry, paostwa po
rozpadzie byłych Indii Brytyjskich
w Ameryce Łacioskiej wybrzeże atlantyckie między La Platą i obszarem ujściowym rzeki
Tocantins, nad Pacyfikiem
północny wschód USA
w Europie od Anglii do Morza Czarne
Z Rosji na północ, na Syberię
Z Indii i Chin do krajów sąsiednich
Paostwa:
emigracyjne
imigracyjne
Kryteria na podstawie których odróżnia się miasta od osiedli wiejskich:
prawno – administracyjne
fizjonomiczne – wygląda krajobrazowy, zabudowa zwarta
techniczne – wyposażenie skupiska budynków w ciągi komunikacyjne i tele komunikacyjne,
urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne, energetyczne
ekonomiczne socjalne – miejski sposób życia
kulturalne – skupienie funkcji oświatowych, naukowych, artystycznych
wielkościowe
zaludnienie
świat – 6 071
Azja 3 681
Afryka 795
Europa 730
Ameryka Północna 325
Ameryka Łacioska 489
Oceania 31
bariery
18. gospodarcze
19. społeczne
20. geograficzne
emigracje
polityczne
gospodarcze
inne
wokół rolnictwa powstaje przemysł przetwórczy
Fierla:
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
16
Ochrona środowiska naturalnego
Środowisko geograficzne to zespół warunków przyrodniczych występujących na danym
obszarze, uzależnionych od warunków geologicznych, ukształtowania powierzchni, przebiegu
zjawisk atmosferycznych, rodzaju wód, gleb oraz świata organicznego.
El nino – prąd na Pacyfiku, którego zmiany powodują zmiany klimatyczne na całym świecie, np.
na Karaibach
Środowisko:
przyrodnicze
przekształcone
Problemy związane ze środowiskiem:
zachowanie wysokiej jakości oraz produktywności naturalnych zasobów środowiska
przezwyciężenie ubóstwa stale powiększającej się liczby ludności
realizacji zasad zrównoważonego rozwoju
1972 – początek rozmów o potrzebie ochrony środowiska – Sztokholm
później 1992 szczyt w Rio de Janeiro
1997 – szczyt w Nowym Jorku
1983 – Światowa Komisja do spraw Ochrony Środowiska i Rozwoju – Komisja Brundtland
Przyczyny antropogenicznych zagrożeo środowiska:
21. demograficzne
22. geograficzne
23. techniczne
24. ekonomiczne
Warunkiem sukcesu w pokonaniu bariery surowcowej jest kompleksowe rozwiązanie w skali
świata takich problemów, jak zmniejszenie:
zanieczyszczeo środowiska
nadmiernego wzrostu liczby ludności w krajach rozwijających się
chociaż częściowe, dysproporcji w rozwoju krajów Północy i Południa
prognozy:
podniesienie poziomu mórz i oceanów
przyspieszenie cyklu hydrologicznego
za szybkie zmiany klimatu, nieprzystosowanie roślin
podniesienie się temperatury w średnich szerokościach geograficznych – potrzeba klimatyzacji
a w związku z tym zużycia większej ilości energii
migracje
największe migracje dzieją się w Czarnej Afryce ze względu na konflikty, np. Sudan,
Azja Południowo – Wschodnia w świat
Applebaum (żona Sikorskiego) - „Gułag”
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
17
odwilż Gomułki – powrót repatriantów ze Wschodu
po wybuchu stanu wojennego paostwa zachodnie uciekinierom politycznym z Polski udzielały
azylu, około 1mln ludzi, ludzie w wieku produkcyjnym – ludzie młodzi, brakuje rąk do pracy,
wyjeżdżali ludzie z wyższym wykształceniem
za to w latach '90 wyjeżdżali ludzie z niższym wykształceniem w związku z bezrobociem
po wstąpieniu do UE wyjechało 1 – 2 mln ludzi z wyraźnym zamiarem zostania w WB
1940 – 50, uciekinierzy greccy po wojnie domowej przybywają do Polski, potem wracają
lata '70 uciekinierzy z Chile
Polska krajem emigracyjnym
najwięcej uchodźców z Czeczenii w Polsce, trzeba udowodnid, że się było prześladowanym w
swoim kraju
przydzielenie statusu obowiązuje paostwo do zapewnienia warunków życia, w wypadku
dłuższego pobytu (zazwyczaj) załatwienie pracy
po 1989 nowe mniejszości – Wietnamczycy, Chioczycy
wpływ emigracji do Polski:
tolerancja, otwartośd
migracje w Polsce należy sobie zapamiętad! :P
problemy ekologiczne w Polsce:
zanieczyszczenie wód (miasta, ścieki z gospodarstw domowych, rolnictwo - nawozy)
zanieczyszczenie powietrza
odpady
hałas
Rolnictwo
najczęstsze zboża – 32% pszenica, 22% ryż, 21% kukurydza, 8 % jęczmieo
Zmiany w rolnictwie:
zmechanizowane
mniej ludzi pracuje w rolnictwie
intensyfikacja rolnictwa,
zielona rewolucja – genetyczna modyfikacja żywności
polityka paostwa wobec rolnictwa, model amerykaoski (rolnictwo zależne od giełdy) i model
reoski – ochrona rolnictwa przed uzależnieniem od paostwa
zmiany areałów ziem – w którą stronę się to przesuwa
Rośliny:
pastewne
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
18
przemysłowe
spożywcze (?)
Zboża proste w uprawie i tanie.
Od zamożności gospodarki zależy zapotrzebowanie na zboże.
W krajach biednych ludzie jedzą więcej roślin.
Pszenica:
Azja:
- Powołże w Rosji, Kazachstan, Nizina Mandżurska i Chioska w Chinach, Mongolia
Wewnętrzna, Wyżyna Anatolijska w Turcji, Nizina Indu, północno – zachodnie Indie,
zachodnia częśd Niziny Gangesu
Europa
- północne i zachodnie prowincje Hiszpanii, północna Francja, południe WB , Nizina
Wołoska w Rumunii, Serbia, Mołdawia
Ameryka Północna
- Wielka Równina Prerii, południowo – zachodnie prowincje Kanady,
Ameryka Południowa
- Pampa w Argentynie i południe Brazylii
Australia
Główni producenci:
Chiny, USA, Indie, Rosja, Francja i Kanada, Ukraina, Polska
pszenica bywa często przedmiotem obrotu na rynkach światowych, szczególnie
transportowane morzem, opłaca się wozid na duże odległości, towar eksportowy
importują paostwa, które mają pieniądze
tradycyjnym eksporterem pszenicy USA, UE
strefy podzwrotnikowa i umiarkowana
uprawiana w większości krajów z powodu licznych walorów użytkowych, różnorodności
odmian, wysokich przeciętnych plonów w porównaniu z innymi zbożami możliwymi do uprawy w
podobnych warunkach
podstawowe zboże chlebowe świata
teraz głównie pszenica w Polsce
pół wieku temu było inaczej, do niedawna pszenica uprawiana tylko w dobrych warunkach
klimatycznych
Ryż:
Azja Wschodnia i Południowo – Wschodnia
- południowa częśd Niziny Indu w Pakistanie, środkowo – południowa Nizina Gangesu,
Birma, Równina Korat w Tajlandii, Półwysep Malajski, Jawa, Sumatra, wschodnie wybrzeża
Chin (dolina Jangcy), Półwysep Koreaoski, południe Japonii
Główni producenci:
25. Chiny i Indie – większy zasiew ale mniejsze plony
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
19
26. USA, duży eksporter ryżu
27. Tajlandia, Wietnam
Kukurydza:
centralno – wschodnia częśd USA, Nizina Centralna – rozwidlenie rzek Missouri i Missisipi, na
południe od Wielkich Jezior – Illinois, Indiana, Iowa, Missouri, Wyżyna Meksykaoska,
zachodnie wybrzeże Ameryki Południowej do Andów, Nizina la Platy, od ujścia Amazonki przez
Wyżynę Brazylijską po argentyoską Pampę
Azja – północne Chiny – Nizina Mandżurska, Nizina Chioska, Nizina Gangesu w Indiach
Europa – Portugalia, północna Hiszpania, południowo – zachodnia Francja, Nizina Wołoska w
Rumunii, Nizina Padaoska we Włoszech, Wielka Nizina Węgierska, Rumunia, Mołdawia
Afryka Wschodnia, sawanny zachodniego Sudanu
Główni producenci:
USA
Chiny
kukurydza staje się zbożem paszowym
Chiny stały się największym producentem mięsa i kukurydzy, żeby wyżywid zwierzęta
Ameryka Południowa
Bałkany
Jęczmieo:
Europa – Nowa Kastylia w Hiszpanii, Normandia, Basen Paryski, Masyw Centralny we Francji,
Walia, Anglia, wschodnia Irlandia, Wyżyna Bawarska, Nizina Polska, Nizina Mołdawska, Wyżyna
Podolska, Powołże w Rosji
Azja – północny Kaukaz, Wyżyna Anatolijska w Turcji, Nizina Mandżurska
cześd Wielkiej Równiny Prerii i Niziny Centralnej, południowo – wschodnia Australia
na piwo z jęczmienia, pszenicy, ryżu
Główni producenci:
nieliczne kraje położone w suchych klimatach kontynentalny lub podzwrotnikowych – Turcja,
Ukraina, Hiszpania, Australi i kraje wysunięte daleko na północ, gdzie nie udaje się uprawa
innych zbóż – Rosja, Kanada
produkcja roślinna jest warunkowana nie tylko warunkami klimatycznymi i glebowymi, ale
także tradycją
Proso:
20. środkowa Afryka, obszar subsaharyjski
21. Indie
proso i sorgo::
środkowy Półwysep Indyjski, środkowy Meksyk, suche tereny Wielkiej Równiny Prerii, wschód
Niziny Chioskiej i Mandżurskiej
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
20
klimat suchy
Główni producenci prosa:
Indie, Nigeria, Niger, Chiny
Główni producenci sorga:
7. USA, Indie, Nigeria, Meksyk, Chiny, Argentyna
Żyto:
prawie wyłącznie Europa:
Nizina Niemiecka, Wyżyna Bawarska, Nizina Polska, Pojezierze Litewskie, Wyżyna Wołyoska na
Ukrainie, Nizina Wschodnioeuropejska w Rosji
mniej na Nizinie Mandżurskiej w Chinach, północny Kazachstan i północna częśd Wielkiej
Równiny Prerii
Główni producenci:
9. Rosja, Polska, Niemcy, Ukraina, Białoruś, Chiny
zboże wódczane
Owies:
5. Masyw Centralny we Francji, Lotaryngia, Skandynawia, wschodnia Polska, Wyżyna
Białoruska, Środkoworosyjska,
6. Mongolia Wewnętrzna, Nizina Mandżurska
7. północna Wieka Równina Prerii i Kanada
8. w Afryce u podnóży Gór Smoczych w RPA
9. Australia
Główni producenci:
Rosja, USA, Kanada ,Australia,
rejony w których hoduje się dużo koni – Kazachstan, Polska USA
na paszę
Ziemniaki:
Europa, , Rosja, Chiny, Liban, zachodnia Ameryka Południowa
Główni producenci:
Chiny, Rosja, Indie, USA, Ukraina i Polska
od wieku XIX, ziemniaki rośliną spożywczą
łatwy w uprawie
ziemniaki ratowały przed falami głodu
spada areał upraw ziemniaka
roślina pastewna i przemysłowa – alkohol
batat – ziemniak z Azji
maniok – afrykaoski ziemniak, łodyga
podstawowe źródło żywności w strefie równikowej
Nigeria, Kongo, Brazylia, Indonezja
w krajach rozwijających się niedobór białka:
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
21
mięso
mleko
jajka
żeby zaspokoid niedobór białka uprawia się soję
rośliny strączkowe: fasola, bób, groch, łubin,
Europa Wschodnia
Rośliny oleiste:
soja:
można sadzid soję w różnych warunkach klimatycznych, bo jest do tego modyfikowana
genetycznie
Chiny, Brazylia, Argentyna, Indie
z soi robi się olej lub paszę
palma olejowa:
Malezja, Indonezja
orzeszki ziemne
produkuje się z nich oleje w Indiach, też w Afryce
dla niektórych paostw produkcja fistaszków decyduje o istnieniu tego paostwa - Senegal,
Sudan – republiki fistaszkowe
Rzepak:
północna Europa,
podnóże Tybetu, północno – zachodnia Nizina Gangesu, w pobliżu stoków himalajskich
Główni producenci:
Chiny, Kanada, Indie, Niemcy, Francja, Australia, WB i PL
Europa płd. - słonecznik,
Europa płn. - rzepak
samo południe – oliwki
Chiny, Kanada, Indie, Niemcy, Francja, Polska, WB, Australia
rzeplik jary, rzepak ozimy
słonecznik – Bałkany, Ukraina, Argentyna, Rosja, Chiny
oliwa – Hiszpania, Grecja, Turcja, Włochy, Tunezja
palma kokosowa:
wiórki kokosowe,
Azja, Malezja, Indie, Meksyk, Brazylia
Rośliny cukrodajne
zainteresowanie uprawą tych roślin rośnie, areał zasiewów zwiększył się. Dynamiczne
rozszerzenie plantacji trzciny cukrowej.
Trzcina cukrowa:
Ameryka Południowa – Wyżyna Brazylijska, Peru, Ekwador, Kolumbia, Wenezuela,
Ameryka Środkowa
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
22
Zatoka Meksykaoska w USA, dolny bieg Missisipi i Floryda
Azja – Nizina Gangesu – Indie i Bangladesz, Pakistan na Nizinie Indu, Indie, Tajlandia, Filipiny,
południowy wschód Chin
Australia
w UE ogranicza się produkcję cukru, by ceny wzrosły
Główni producenci:
Brazylia, Indie, Chiny, Kuba, (konflikt Castro – Kennedy), Tajlandia
strefa międzyzwrotnikowa, klimat ciepły i wilgotny, pracochłonnośd zbiorów, do zbiorów
często angażuje się też napływających pracowników, w USA i Australii kombajny
Buraki cukrowe:
Główni producenci:
Francja, Niemcy, USA, Rosja, Ukraina, Turcja, Chiny i Polska
strefa umiarkowana, występują zazwyczaj tam gdzie pszenica, pracochłonna uprawa, nietrwałe
w przechowywaniu
kauczuk:
strefa równikowa
Malezja, Indonezja, Tajlandia – królestwa kauczukowe
Rośliny włókniste:
mały areał gruntów ornych, powierzchnia upraw maleje, ograniczenie upraw roślin dająych
włókna o niskiej jakości, przede wszystkim konopi, lnu. W Chinach i Pakistanie nowe plantacje, w
d. ZSRR zmniejszenie powierzchni.
Bawełna:
Azja – Nizina Chioska, Półwysep Indyjski, północna Nizina Gangesu w Indiach i Nizina Indu w
Pakistanie, Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan, Syria
Ameryka Północna – południe USA, Nizina Zatokowa, Nowy Meksyk, Karolina Północna
Ameryka Południowa – Wyżyna Brazylijska
Afryka – delta Nilu, sawanny Sahelu
Australia
bawełna zwyczajna, egipska, klimat ciepły, duże nasłonecznienie, wilgotna gleba,
pracochłonna uprawa, ręcznie zbiory, torebki nie dojrzewają równocześnie, więc zbiory
kilkakrotnie w sezonie, w USA, Australii i d. ZSRR kombajny
Juta:
Indie, Bangladesz, Chiny
Len:
Azja – Nizina Mandżurska
Europa – Francja, Polska, Białoruś, Wyżyna Białoruska, Nizina Wschodnioeuropejska
Chiny producentem
Konopie:
wytrzymałe na suszę,
Azja – Chiny, Hiszpania, Rosja, Chile
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
23
sztywne i trwałe: produkcja płótna żaglowego, worków, lin, sieci rybackich
Używki:
rola używek w gospodarce rośnie, ludzie chcą pid kawę i herbatę lepszej jakości
Kawa:
Wyżyna Brazylijska, Wenezuela, Kolumbia, zachodni Ekwador, Peru,
Ameryka Środkowa
Afryka – Zatoka Gwinejska, niziny w Angoli, Etiopia – Wyżyna Abisyoska,
Sumatra, Jawa w Indonezji, Filipiny
klimat gorący, niewielkie wymagania glebowe, pracochłonna uprawa, rejony zaludnione
Główni producenci:
Brazylia, Wietnam, Kolumbia, Indonezja, Indie, Meksyk
Kakao
drzewa klimatu równikowego, wymaga ochrony przed wiatrem i ostrym słoocem, gleby żyzne i
suche, produkcja przemysłowa
producenci:
Wybrzeże Kości Słoniowej, Indonezja, Ghana, Nigeria, Brazylia
Tytoo:
Główni producenci:
Chiny, Brazylia, Indie, USA, Zimbabwe i Turcja
tytoo szlachetny (wirginijski) i bakun (machorka),
producenci:
Chiny, Brazylii, Indie, USA, Zimbabwe, Turcja, Indie
Herbata:
wyspa Honsiu w Japonii, dolina Jangcy w Chinach, południowy Wietnam, Jawa w Indonezji, Sri
Lanka, delta Gangesu w Bangladeszu, podnóże Himalajów we wschodnich Indiach
pogranicze Turcji i Gruzji, północny Iran
Afryka – Wyżyna Wschodnioafrykaoska -Kenia, Tanzania
wschodnia częśd Niziny La Platy
główni producenci:
Indie, Chiny, Sri Lanka, Kenia, Indonezja i Turcja, Wietnam, Japonia
klimat ciepły łagodny, zbiór pracochłonny, rejony gęsto zaludnione
Warzywa i owoce:
dostarczenie witamin i soli mineralnych, produkcja rośnie
Cytrusy:
klimat łagodny, produkcja wzrasta
Brazylia, USA, Chiny, Hiszpania, Włochy, Meksyk, Iran, Indie
Winorośl
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
24
uprawa daj znaczne dochody, dlatego stanowi istotny czynnik poprawiający opłacalnośd
prowadzenia działalności rolniczej na terenach podgórskich, tradycje spożywania winogron,
rodzynek, wina
producenci:
Włochy, Francja, USA, Hiszpania, Chiny i Turcja, Tunezja, Zakaukazie, Chile, Argentyna,
Kalifornia
Bananowiec:
producenci:
Indie, Brazylia, Ekwador, Chiny, Filipiny, Indonezja
Hodowla rozwija się najlepiej w krajach rozwiniętych. Gospodarki rolne w tych paostwach to
gospodarki hodowlane. Wartośd produkcji jest wyższa. Wysokie koszty hodowli, nie wszystkich na
to stad. Hodowla daje większy zysk niż uprawianie roślin.
Zmiany w pogłowiu zwierząt hodowlanych w latach 1974 – 2003
wzrost stada drobiu,
wzrost pogłowia trzody chlewnej, kóz i bawołów,
niewielki wzrost pogłowia innych zwierząt oprócz koni – Chiny, Indonezja, Kambodża,
Wietnam, Laos, owce i wielbłądy – Egipt, Iran, Arabia Saudyjska, muły w Brazylii, Kolumbii,
Ekwadorze, Chinach – kraje o słabo rozwiniętej sieci transportowej – muły zwierzęta
pociągowymi
Bydło
w krajach słabo ale także niektórych wysoko rozwiniętych hodowla bydła opiera się na
naturalnej bazie paszowej – pastwiska i łąki, bydło mięsne
mięso
mleko
skóra
Główni hodowcy bydła:
Indie, Brazylia, Chiny, Usa, Argentyna
na wełnę i skórę, mięsko cenione w kręgu islamskim, mleko,
Główni hodowcy owiec: oscypek z owcy
Nowa Zelandia, Chiny, Australia, Indie, Iran, Sudan, WB
mięso wieprzowe zakazane w krajach muzułmaoskich i judajskich społecznościach, mała
wartośd odżywcza, szybkie psucie się, niedobór pasz pochodzenia rolniczego lub przemysłowego
Główni hodowcy trzody chlewnej:
Beneluks, Dania, Niemcy, Korea Płd, Wietnam, Japonii
mięso
tłuszcz
galanteria
na mięso i jaja, efekt uboczny - pierze, kurczęta mięsne – brojlery
Główni hodowcy drobiu:
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
25
Chiny, Indie, Wietnam Indonezja
Zwierzęta pociągowe:
Konie: Chiny, Meksyk, Brazylia
osioł, muł (bawół + osioł), wielbłąd
Rybołówstwo:
Kraje przodujące:
Chiny, Japonia, USA, Chile, Rosja, Peru, Indonezja, Norwegia, Islandia
źródło białka, soli mineralnych, witamin, tłuszczu, białko ryb jest pełnowartościowe, dobrze
przyswajane przez człowieka
kraje nadmorskie- 200 mil morskich – strefa ograniczonej suwerenności, dyspozycja krajów
sygnatariuszy Konwencji Prawa Morza, strefa ekonomiczna
drogi dział gospodarki, kapitałochłonne, drogie paliwo – dośd energochłonny dział gospodarki,
drogie statki, przy brzegu więcej ryb i jest łatwiej łowid, dopiero od niedawna połowy
dalekomorskie, połowy w większości na morzu
załamanie połowów:
przełowienie – swoboda połowów
zatrucie, zmniejszająca się liczba flory i fauny w morzu
zmiana warunków klimatycznych, zmiana gatunków, zmiany prądów morskich
paostwa słabo rozwinięte padają ofiarą piractwa, Somalia
paostwa chronią strefę ekonomiczną przed piratami
paostwa bogate wykupują koncesje na połowy w paostwach biednych, często nadużywane, nie
ma komu tego kontrolowad, np. paostwa afrykaoskie
łowi się: ryby, ssaki, rośliny, mięczaki, skorupiaki
akwakultury – uprawa roślin na dnie morza, uprawa małży, pstrągów, łososi
stawy rybne – karp
akwakultura – bezpieczniejsze niż rybactwo, nie ma ryzyka zanieczyszczenia, kontrolowanie
uprawy
w latach 90 upadek rybołówstwa dalekomorskiego (Atlantyk, Morze Ochockie)
za duże połowy, płody się nie odnawiają
Polska największym trucicielem Bałtyku
karp i dorsz
Problemy żywnościowe:
Kenia, Zimbabwe, Kongo, Mozambik, Etiopia, Angola, Republika Środkowoafrykaoska, Sierra
Leone, Tanzania, Rwanda, Somalia
Kambodża, Afganistan, Haiti
Polska – duży producent rolny, producent zbóż, ziemniaki, burak cukrowy, mięso z uboju,
mleko, warzywa
silne polskie rolnictwo
problem polskiego rolnictwa – słabe gleby, większe nakłady na użyźnianie, dobre gleby tylko na
Ukrainie w Europie
Roztocze i Ziemie Sądeckie – jedyne żyzne ziemie
gleby 3 i 4 klasy jakości
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
26
rozdrobnienie rolnictwa
małe gospodarstwa – ok. 2 ha
- dopłaty do hektara
- renty strukturalne
rolnictwo jest silne, opłaca się utrzymywad rolnictwo, dzięki temu istnieje silny przemysł
spożywczy, miejsca pracy
przemysł spożywczy daje najwięcej miejsc pracy
polskie rolnictwo o dużej wartości towarowej
na zachodzie Europy XVIII i XIX wiek – spółdzielnie, rozwiązanie problemu braku rąk do pracy,
możliwośd akumulacji kapitału, wspólne negocjowanie cen
Poprawa w:
Egipcie, Algierii, Tunezji, Arabii Saudyjskiej, Iranie, Libanie, Mauretanii, Dżibuti i Chinach
Sposobem na złagodzenie deficytu żywności jest handel międzynarodowy.
Eksporterzy żywności:
kraje wysoko rozwinięte o małej ilości użytków rolnych na mieszkaoca, ale o intensywnym
rolnictwie, Holandia, Belgia, Dania, Francja, Irlandia
kraje o dużej ilości użytków rolnych na osobę, nadwyżki eksportowe, np. Australia, Kanada
Struktura przemysłu i jej zmiany
postęp techniczny, wdrażanie nowych materiałów i wyrobów, technik
rozwój badao naukowych
narastająca konkurencja
walka o rynki zbytu
globalizacja światowej gospodarki
rozwój przemysłu rafineryjno – petrochemicznego, elektroniczny,
duże tempo rozwoju przemysłu chemicznego, elektromaszynowego i elektroenergetycznego
słaby rozwój przemysłu lekkiego, mała opłacalnośd produkcji w przemyśle włókienniczym,
wysokie płace – pracochłonnośd
zmniejszanie surowcochłonności, energochłonności i pracochłonności przemysłu
alternatywne źródła energii, zastępowanie surowców
spadek przemysłu lekkiego i hutnictwa
najtaosze górnictwo to górnictwo odkrywkowe, najczęstsze
górnictwo głębinowe opłaca się w wypadku najlepszej jakości węgla kamiennego, miedź, sól
(kujawskie)
ruchy skał, ruchy tektoniczne mogą powodowad zwiększone stężenie różnych gazów, jedna z
najczęstszych przyczyn wypadków
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
27
górnictwo wiertnicze, drogie badania, maszyny i urządzenia
Górnictwo:
dynamiczny wzrost w XVIII wieku – szybki rozwój przemysłu,
postęp w prowadzeniu badao geologicznych i odkrycie wielu złóż
zastępowanie surowców mniej ekonomicznych pozwalającymi na osiągnie lepszych relacji
między nakładami a efektami
rewolucja przemysłowa – huty, węgiel kamienny, bawełna
Górnictwo surowców energetycznych
28. ożywienie rozwoju gospodarki, np. Indie, Chiny – duze zasoby surowców
29. poszukiwanie tanich źródeł energii
1898 – silnik
początek XX wieku – zdobycie popularności przez robę,
silniki samochodowe, kolej, budownictwo okrętowe, budowa dróg – asfalt
kryzys naftowy 1973 po wojnie Jom Kippur kara dla Zachodu w postaci ograniczenia produkcji,
od tego czasu kraje bliskowschodnie bogacą się na petrodolarach
siedem córek – 7 koncernów naftowych (np. BP)
dopiero nacjonalizacja pozwoliła na swobodną politykę cenową
nacjonalizacja kanału sueskiego jako firmę, nie jako miejsce – potwierdzenie prawa paostw do
własnych dóbr
kryzys uderzył w gospodarczy zachód, np. zahamował integrację europejską
kryzys – ropy zaczęło brakowad na rynku
1979 – Chomeini przejmuje władzę w Iranie, tzw. drugi kryzys naftowy
kryzys następuje gdy wprowadza się ograniczenia (wynik polityki) lub jedno z paostw wypada z
produkcji
wzrasta zapotrzebowanie ze strony krajów rozwijających się – Chiny i Indie, kupią wszystko, co
da się spalid w piecu
do lat 50 XX w. USA największe wydobycie ropy, Basen Morza Karaibskiego
50 60, Zatoka Perska, rozwój wydobycia
Ropa naftowa:
od 1965 przewaga w wydobyciu, nad węglem kamiennym
USA, Rosja
zasoby na Bliskim Wschodzie – 65%, 25% Arabia Saudyjska, Irak, Iran, Kuwejt, ZEA
Am. Północna i Południowa – Morze Karaibskie i Zatoka Meksykaoska, Wenezuela, Meksyk,
kraje d. ZSRR
Górnictwo węgla
węgiel zastępowany gazem ziemnym i ropą naftową
producenci:
Chiny, USA, Indie, Rosja, Ukraina, Kazachstan, Australia, RPA
Polska – w Polsce gaz zużywany w niewielkim stopniu, kuchenki, butle, samochody, w innych
paostwach UE bardziej używany, w Polsce 99% prądu pochodzi z węgla
Rosja zasilana gazem, w UE przestawianie się na gaz
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
28
podstawą obrotu gazu są długoterminowe kontrakty
węgiel brunatny nieopłacalny w transporcie
Gaz ziemny:
niskie koszty wydobycia, mała emisja związków szkodliwych dla środowiska w czasie procesu
spalania, niskie koszty transportu
gaz ziemny jest potrzebny w przemyśle chemiczny, zakład produkcji azotu Puławy, produkcja
tworzyw sztucznych, stocznie, procesy technologiczne,
eksporterzy:
Rosja, Syberia, - importuje też z Kazachstanu, Uzbekistanu, bo brakuje jej jej własnego
USA
Kanada
WB
Indonezja (transport gazu skroplonego, eksport do USA), Algieria
Holandia, Iran, Uzbekistan
gaz jest trudniej transportowad niż ropę
rodzaje węgla – najlepszy antracyt, diament, grafit, najgorszy torf
obniżka ropy naftowej spowodowała, że węgiel zaczęło się opłacad wydobywad
Uran
używany jako surowiec energetyczny od 2 połowy XX w
producenci:
Kanada, Australia, Niger, Namibia, Kazachstan, Uzbekistan, Rosja
elektroenergetyka jądrowa, przedtem przemysł zbrojeniowy
można przerobid na pluton, bardziej niebezpieczny w przemyśle zbrojeniowym
elektrownie jądrowe – problem utylizacji odpadów nuklearnych
przerwana budowa w Żarnowcu
Rudy żelaza
hutnictwo żelaza leży u podstaw rozwoju kapitalizmu i gospodarki przemysłowej w Europie
drogi, kapitałochłonny, surowcochłonny, energochłonny, wymaga specjalistów do obsługi
Brazylia – jedne z największych i zarazem wysokowartościowych złóż rud żelaza, ich wydobycie
wzrasta,
największe wydobycie w krajach dobrze rozwiniętych
WB, tania siła robocza, rozwój transportu,
w Polsce rudy żelaza były w Górach Świętokrzyskich i na Górnym Śląsku, teraz już zużyte
w okolicach Suwałk odkryto złoża żelaza, nie wydobywa się, bo oznaczałoby to dewastację
środowiska
Chiny, Australia, Indie, Rosja, Ukraina, kiedyś Liberia, USA
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
29
stal robi się z rudy żelaza (tylko z tego zrobiona jest krucha i się nie nadaje do niczego) dopiero
nawęglona stal jest twarda, metale uszlachetniające stal,
Rudy metali stosowane do uszlachetniania stali: nikiel (surowiec rzadki i cenny, surowiec
strategiczny), na kole podbiegunowym w Rosji, mangan, chrom, antymon
chrom – RPA, Kazachstan
Mangan – Chiny, RPA, Ukraina, Brazylia, Gabon – paostwo surowcowe, wyższy standard życia i
PKB niż inne kraje afrykaoskie, żyje z eksportu różnego rodzaju surowców, Kongo bogate w
surowce, ale nie jest bogate, ich obecnośd powoduje konflikty domowe, wojna domowa od
połowy lat 90, miedź, złoto
nikiel – Rosja, kanada
żeby coś produkowad, trzeba byd importerem
Rudy metali nieżelaznych
miedź – Zambia tylko wytwarza, w Polsce wydobywana miedź i rafinowana, sprzedawana
drożej, miedź drożeje, bo jest potrzebna do przemysłu elektronicznego, np. Japonia dużo
importuje, Chile i USA, Chile narodowy produkt miedzi, metoda odkrywkową, Australia, Rosja,
Kanada, Kongo potencjalnie dużo miedzi, ale małe wydobycie
cynk – Chiny, Australia, Peru, USA i Kanada
ołów – Australia, Chiny, USA, Peru, Meksykaoska, spadek produkcji, ale ołów chroni przez
napromieniowaniem, uważany za szkodliwy ostatnio
cyna – spajanie, stopy, brąz, Chiny, Indonezja
boksyty – glin, rzadki surowiec, największy producent do Australia
Chiny, Rosja, Indie na własny użytek
Jamajka (Rum też), Gwinea
Kazachstan
siarka - narodowy surowiec, w Tarnobrzegu kombinat siarkowy, eksportujemy tylko
przetworzona siarkę, np. kwas siarkowy, przemysł chemiczny, produkcja wina, USA, Rosja, Chiny,
Ukraina
w Polsce dużo się przerabia siarki, co widad po kwaśnych deszczach, zabarwienie żółte
fosforyty – produkcja nawozów sztucznych, pochodzą z naturalnego surowca – nie do kooca
sztuczne
nawozy sztuczne i fosforowe
dużo fosforytów w północnej Afryce i zachodniej Małej Azji, ale słabe ziemie, więc tylko
produkują, ale nie nawożą same
Nauru – najbardziej znane z fosforytów
USA – największy producent
Produkcja metali szlachetnych
produkcja diamentów, diament oszlifowany - brylant
diament – na cele przemysłowe, ogromna twardośd, nacięcia ostrzami diamentowymi
ceny diamentów ustalają giełdy – Antwerpia, Amsterdam, Tel Aviv – największe giełdy
europejskie lub wpływające na Europę
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
30
duży przemyt diamentów, najczęściej przemyt diamentów idzie w paostw ogarniętych przez
konflikty, Kongo, organizacje pozarządowe, partyzantki wykorzystujące konflikty
kupują duże legalne firmy, by się zabezpieczyd przez spadkiem cen
kiedy w Polsce się kupuje komuś diament, to otrzymuje się certyfikat, zatwierdzenie legalności
zakupu, sprowadzenia, bez tego certyfikatu sprzedaż jest przestępstwem
Australia, Botswana
wzrost wydobycia złota – wzrost popytu i cen złota, cena złota rośnie – dynamiczny rozwój
przemysłu elektronicznego, cele przemysłowe, znakomity przewodnik, odpornośd,
wydobycie przez wiele lat zdominowane przez RPA i ZSRR,
wzrost wydobycia w USA, Chinach, Kanadzie, Peru,
teraz największą wartośd ma białe złoto, chociaż jest najgorsze, 580karatów
900 – prawdziwe złoto
platyna w uncjach, złoto w kilogramach
srebro: Peru, Meksyk , Australia, Chiny, Polska, Chile
coraz większe wydobycie ze względu na rozwój przemysłu elektronicznego
Polska – srebro kiedyś na Górnym Śląsku, teraz KGHM????????
sprzedajemy do Niemiec, a potem stamtąd jubilerzy kupuja
platyna i inne platynowce – elektronika, RPA, Rosja, biżuteria
Przemysł przetwórczy i energetyka
Energetyka – wielkośd i struktura zużycia surowców energetycznych
wzrost zapotrzebowania na energię, przemysł dużym użytkownikiem, dostarcza wielu maszyn i
urządzeo produkcyjnych
na początku 1950 dominujące znaczenie paliwa stałe – węgiel kamienny i brunatny,
wysokie koszty wydobycia węgla kamiennego jego przetwarzania oraz transportu
wzrost zapotrzebowania rozwijającego się transportu na paliwa płynne – rośnie wydobycie
ropy naftowej – 1970 więcej niż węgle
w UE zmniejsza się zużycie ropy i węgla a wzrasta gazu ziemnego i energii jądrowej, wodnej i
innych źródeł odnawialnych
reakcją na podwyżki cen ropy naftowej było ograniczenie przede wszystkim jej życia
zużywanie energii elektrycznej zamiast spalania surowców energetycznych obniża koszty,
wpływa na zmniejszenie energochłonności gospodarek
wielkośd produkcji energii elektrycznej:
Norwegia – 29,1 tys kWh/mieszkaoca
Kanada 18
Szwecja 16
Rozpowszechnianie, kopiowanie i publikowanie dozwolone jedynie w celach edukacyjnych
Opracowanie: Akcja KP3 ( http://akcjakp3.pl )
31
Finlandia 13,8
USA 13,3
Polska – największy producent energii elektrycznej w krajach środkowej Europy
Świat – struktura produkcji energii elektrycznej wg rodzajów paliw:
36% - paliwa stałe
21 – hydroenergia i inne źródła
16,8 – energia nuklearna
16,6 – gaz
9,3 – paliwa płynne
Norwegia – 99% energii elektrycznej pochodzi z energii wodnej
poza tym duże znaczenie w Szwajcarii, Austrii, Szwecji
Brazylia, Kolumbia, Wenezuela
Hutnictwo
hutnictwo żelaza odznacza się wysoką kapitałochłonnością – surowcochłonności,
energochłonności, muszą mied zapewnione odpowiednie możliwości dostaw rud, surowców
energetycznych, energii elektrycznej oraz transportu wyborów gotowych do odbiorców –
koncentracja hutnictwa w krajach bogatszych
Hutnictwo żelaza – Korea Południowa, Brazylia, Indie, Turcja, Meksyk, wzrost w Chinach,
Japonia
Chiny – Liaong, Hebei, Shanxi
USA – Pittsburgh – Cleveland
Rosja – Ural
Niemcy – Zagłębie Ruhry, zasoby węgla
Francja – Lotaryngia, Zagłębie Północne, Dunkierka
Hutnictwo metali nieżelaznych
hutnictwo aluminium pierwotnego – Chiny, Rosja, USA, Kanada, Australia,
W Rosji hydroelektrownie Bracka, Krasnojarska, Zagłębie Kuźnieckie
Produkcja cynku -Chiny, Kanada, Japonia, Australia, Hiszpania
Przemysł maszynowy i metalowy: Korea Południowa, Brazylia, Meksyk, Indie, Indonezja,
Malezja
W grupie krajów rozwiniętych największą produkcją przemysłu elektromaszynowego
odznaczają się USA
Przemysł elektrotechniczny i elektroniczny
Europa zajmuje pierwsze miejsce w produkcji sprzętu telekomunikacyjnego – Niemcy, Francja,
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)