doc. Notatka porusza takie kwestie, jak: prawo rzeczowe, podziały rzeczy w instytucjach Gaiusa, władanie rzeczami, rodzaje własności rzymskiej, nabycie władania rzeczami, ochrona władania rzeczami.
PRAWO RZECZOWE
Res - rzecz, sprawa, okoliczność, wydarzenie, proces, przedmiot sporu. Pojedynczy, wyodrębniony, samodzielny przedmiot materialny, przeznaczony do obrotu. Również niematerialny.
Pożytki - rzeczy oddzielone od innej rzeczy w drodze normalnej eksploatacji i stanowiące przychód z tej rzeczy (fructus naturales). Przed oddzieleniem stanowiły część tej rzeczy (fructus pendentes), a samoistnymi rzeczami stawały się z chwilą oddzielenia (fructus separati).
→ Kopaliny traktowano jako pożytki.
→ Fructus civiles - zajmują miejsce pożytków (loco fructus), dochody uzyskiwane z dokonanej czynności prawnej, np. czynsz z tytułu najmu.
PODZIAŁY RZECZY W INSTYTUCJACH GAIUSA
res in patrimonio
res extra patrimonium
rzeczy, które mogły należeć do majątku prywatnego
res humani iuris - res privatae
rzeczy, które nie mogły należeć do majątku prywatnego
res divini iuris - res sacrae (rzeczy poświęcone bogom, jak ołtarze, świątynie); res religiosae (rzeczy otoczone czcią jak urny, grobowce); res sanctae (rzeczy uświęcone, tj. oddane pod szczególną opiekę bogów, jak mury i bramy miejskie)
res humani iuris - res publicae - należące do ogółu, np. teatry, ulice, wg niektórych jurystów też woda, powietrze
Z tym podziałem łączy się podział na res in commercio (rzeczy przeznaczone do obrotu prawnego) i res extra commercium (rzeczy wyłączone z obiegu). Nie jest on jednak tożsamy z powyższym podziałem → np. rzecz niczyja.
res corporales
res incorporales
rzeczy materialne, to takie, które można poznać za pomocą zmysłu dotyku
rzeczy niematerialne, to takie, których nie można dotknąć, a polegają na uprawnieniach.
np. spadkobranie, zobowiązania, użytkowanie
res mancipi
res nec mancipi
rzeczy, które w okresie archaicznym były najważniejsze
np. grunty w Italii, służebności gruntowe wiejskie, niewolnicy, zwierzęta pociągowe, uzbrojenie do walki
do przeniesienia własności potrzebne formalne akty
pozostałe rzeczy, których wartość niejednokrotnie przewyższała wartość rzeczy res mancipi, ale rzymianie zetknęli się z nimi później.
wystarczyła traditio do przeniesienia własności.
INNE PODZIAŁY RZECZY W PRAWIE RZYMSKIM
rzeczy ruchome (res mobiles)
nieruchomości (res immobiles)
rzeczy, które mogą być przeniesione bez zmiany ich istoty
grunty i wszystko to co z gruntem trwale złączone, a także słup powietrza ponad ziemią i to co pod gruntem.
rzeczy oznaczone co do gatunku (genus)
rzeczy oznaczone co do tożsamości (species)
rzeczy zamienne - res fungibiles
określane triadą - pondere, numero, mensura
rzeczy niezamienne; rzeczy oznaczone co do tożsamości; rzeczy oznaczone indywidualnie.
(…)
… również: przysądzenie w procesie działowym (addiudicatio), legat windykacyjny, nabycie własności rzeczy poprzez zapłacenie litis aestimatio przez pozwanego.
→ Dioklecjan w 293 r n.e. napisał, że własność przechodzi za pomocą tradycji lub zasiedzenia → mancipatio i in iure cessio wychodzą już z użycia.
→ Czynności przenoszące własność to czynności rozporządzające. Umowa kupna-sprzedaży była czynnością zobowiązującą…
…. → pozorna sprzedaż (imaginaria venditio). służyła również do przenoszenia praw na osobami → coëmptio, noxae datio, adoptio, emancipatio.
wyszła z użycia w okresie prawa poklasycznego, a w kodyfikacji justyniańskiej zastąpiona została słowem traditio.
In iure cessio
akt znany już od ustawy XII tablic, oparty na confessio in iure - uznaniu roszczeń powoda w postępowaniu in iure. Urzędnik dokonywał addictio…
… superficies solo cedit ruchomością właściciela gruntu (wzniesienie budynku, zasadzenie, zasianie). Nabycie następowało w momencie połączenia niemożliwego do odwrócenia. W momencie rozłączenia powracała własność do poprzednika. W przypadku kradzieży i połączenia przysługiwała poszkodowanemu skarga o podwójną wartość rzeczy.
Połączenie ruchomości z ruchomością → rozstrzygane kazuistycznie. To co „idzie…
….
→ Interdykty unde vi i de vi armata Justynian połączył w jeden środek procesowy - niezależnie od wadliwości posiadania, ale w ciągu 1 roku.
→ Interdykt utrubi i uti possidentis za Justyniana w obu przypadkach utrzymywał się przy posiadaniu ten, który nie był posiadaczem wadliwym w chwili litis contestatio.
Interdykty adipiscendae possessionis - służyły do uzyskania posiadania → nie miały charakteru ochrony…
… jednolitym - własnością kwirytalną, a dopiero z biegiem czasu podzieliła się na własność kwirytalną i bonitarną. Rodzaje własności rzymskiej:
Własność kwirytalna (dominium ex iure Quiritium)
przysługiwała tylko obywatelom rzymskim;
tylko obywatelom rzymskim przysługiwała ochrona według ius civile.
Własność bonitarna
powstała w okresie przedklasycznym
powstawała w wyniku nieformalnego wydania res mancipi…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)