"Ujęcie podmiotowe zmierza do ukazania przedsiębiorstwa jako użytecznego pojęcia nie tylko w odniesieniu do przedmiotu działalności czy przedmiotu praw, ale także jako podmiotu praw i obowiązków, powstających z racji prowadzenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo w znaczeniu podmiotowym oznacza zatem wyodrębniony ustawowo zespół praw i obowiązków, ściśle związanych z tym przedsiębiorstwem"
"System gospodarczy to układ stosunków i organizacji, który kształtuje prawa i regulacje rządzące działalnością gospodarczą, determinuje prawa własności czynników produkcji, rozdziela uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji, determinuje bodźce motywujące różne podmioty gospodarcze, a w ostateczności rozstrzyga kwestie: co, jak i dla kogo ma być produkowane."
Rynek jako mechanizm regulacji gospodarki
Spis treści
Podstawowe podmioty w gospodarce rynkowej
Przy podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej kluczową kwestią jest sposób rozumienia pojęcia przedsiębiorstwo. Jest to bowiem pojęcie ogniskujące w sobie zarówno podstawę materialną prowadzonej działalności gospodarczej, jak również sposoby jej zorganizowania i metody funkcjonowania.
Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym oznacza zwykle kompleks majątkowy, zorganizowany w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo w takim ujęciu składa się elementów majątkowych tego rodzaju jak np. zespoły budynków fabrycznych, maszyn, urządzenia, surowce, a także firma, czyli nazwa przedsiębiorstwa, patenty, licencje itp. Składnikiem przedsiębiorstwa, w przedmiotowym znaczeniu tego pojęcia, jest także struktura organizacyjna, czyli sposób powiązania ze sobą wszelkich pozostałych elementów przedsiębiorstwa w jedną, spójną całość. Z tego punktu widzenia elementami przedsiębiorstwa są komórki organizacyjne. Zarządzanie przedsiębiorstwem odbywa się przez komórki zarządu, potocznie określane mianem dyrekcji. Zasadnicza działalność gospodarcza prowadzona jest przez komórki ruchu. Największą wśród nich jest zakład produkcyjny. Występuje on w większych przedsiębiorstwach, w których istnieje potrzeba wydzielenia względnie samodzielnych jednostek organizacyjnych i ekonomicznych, często wyodrębnionych z przyczyn lokalizacyjnych. Przedmiotowe ujęcie przedsiębiorstwa byłoby wadliwe, gdyby nie widzieć w nim także pracowników. Powiązani są oni z przedsiębiorstwem stosunkami pracy, najczęściej poprzez zawieranie na gruncie przepisów kodeksu pracy umowy o pracę. Pracownicy pełnią różne role w przedsiębiorstwie, część to przełożeni, a większość z nich to podwładni. W świetle prawa pracy przedsiębiorstwo zwykło się nazywać zakładem pracy.
Ustawowe określenie przedsiębiorstwa, najbardziej bliskie ujęciu przedmiotowemu, znajduje się w kodeksie cywilnym. Przedsiębiorstwo jest zatem zespołem składników materialnych i niematerialnych, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko co wchodzi w jego skład, a w szczególności:
Firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo;
Księgi handlowe;
Nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały;
Patenty, wzory użytkowe i zdobnicze;
Zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa;
Prawa wynikające z najmu i dzierżaw lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo.
W obliczu tej definicji, przedsiębiorstwo jest przede wszystkim zespołem składników majątkowych, natomiast nie wchodzą w jego skład pracownicy, a struktura or
(…)
… jest nieodłącznym elementem gospodarki kapitalistycznej. Producent zmuszony jest do produkcji tego, co chcą zakupić konsumenci.
Konkurencję, ze względu na warunki panujące na rynku, możemy podzielić na:
Konkurencję doskonałą;
Konkurencja monopolistyczna;
Oligopol;
Monopol.
O konkurencji doskonałej mówimy wtedy, gdy na rynku funkcjonuje bardzo dużo producentów i konsumentów, jest nieograniczona niczym swoboda wejścia na rynek, na produkty są jednorodne, niezróżnicowane. Cena produktów wynika z oddziaływań pomiędzy popytem i podażą i jest niezależna od przedsiębiorstw. Przykładem rynku doskonałego może być rynek wielu produktów rolnych, jeśli tylko ich ceny nie podlegają regulacjom ze strony państwa.
W przypadku konkurencji monopolistycznej nadal jest dużo producentów i bardzo wielu kupujących. Nadal…
… z chęcią obniżki kosztów produkcji. Faza ta przyspieszyła rozwój produkcji, opłacalna stała się tylko produkcja na dużą skalę; doprowadziło to do powstania coraz większych przedsiębiorstw, które eliminowały mniejsze i zajmowały ich miejsce na rynku. Doprowadziło to do powstania monopoli;
Monopole nabierają szczególnego znaczenia w XX w., ponieważ wskutek monopolizacji rynku pojawiają się coraz groźniejsze…
… się już w Polsce konkurencji - tanie linie lotnicze). Do tej pory monopolistą pozostało PKP, chociaż ostatnie podziały tej spółki nieco zwiększyły rynkowość i konkurencję, także w tym zakresie.
Formy monopolizacji rynku Proces monopolizacji jest procesem historycznym. Pierwsze monopole stanowiły reakcje przedsiębiorstwa na kryzysy nadprodukcji. Opierały się na dobrowolnych porozumieniach między przedsiębiorstwami…
…. Konkurencję na czas kryzysu ograniczono lub całkiem zniesiono. Umowy te były nietrwałe - poole i ringi, rozpadały się po nastaniu lepszej koniunktury.
Pierwszą trwałą formą porozumienia monopolistycznego - umową spisaną - był kartel. Jego przedmiotem pozostawały kwestie wspólnej polityki, dzieliły rynek zbytu między siebie, zakładały prowadzenie wspólnej polityki cenowej.
Następnie umowy kartelowe…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)