RYNEK I KONKURENCJA Rynek : nieprzerwanie działający system informacji i wymiany
WYBRANE POJĘCIA:
→ Nadwyżka rynkowa: ilość towaru, o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy danym poziomie cen (ceny spadają; część firm musi opuścić rynek).
→ Niedobór rynkowy : ilość towaru, o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy danym poziomie cen (ceny rosną) - konsumenci o niższych dochodach są eliminowani z rynku.
- Ze względów społecznych lub pod naciskiem pewnych grup interesów rządy wprowadzają czasem pułapy cen lub ceny minimalne. Uznają, że „rynkowy” poziom cen jest niesprawiedliwy.
→ Pułap cen : ustalona przez rząd - dla ochrony konsumentów - cena, której nie może przekroczyć cena sprzedaży; jest to cena niższa od ceny równowagi, np. na czynsze (wtedy wzrasta popyt na mieszkania; skutek: właściciele nie dbają o utrzymanie domów).
→ Cena minimalna : określona urzędowo - dla ochrony producentów - cena, poniżej której nie wolno sprzedawać danego dobra; jest to cena wyższa od ceny równowagi, np. na zboże, mleko. Skutek: nadwyżka rynkowa, którą trzeba zmagazynować, zniszczyć lub wyeksportować.
Znaczenie systemu rynkowego racjonalna alokacja ograniczonych zasobów pracy, kapitału, ziemi
jest mechanizmem samoczynnie koordynującym zachowania konsumentów i producentów w celu optymalnego rozw. podstawowego problemu gosp.: co, ile, jak i dla kogo produkować;
rozwiązuje ten problem w sposób optymalny (tj. efektywniejszy w porównaniu z innymi systemami gosp.), tzn. po najniższych relatywnie kosztach;
wypełnia swe funkcje poprzez system cenowy, będący głównym narzędziem komunikacji między uczestnikami rynku;
dokonuje wyceny dóbr, będących przedmiotem obrotu (towarów, surowców, czynników produkcji, w tym - pracy) określając - poprzez cenę równowagi - ich wartość wymienną wyrażoną w pieniądzu, co zapewnia współmierność różnorodnych i nieporównywalnych dóbr, a przez to umożliwia prowadzenie rachunku ekonom., pozwalającego wybrać najlepszą społecznie kombinację czynników prod. Rynek jest więc procedurą odkrywczą;
informuje producenta o preferencjach popytu zgłaszanego przez konsumenta, jako suwerena dokonującego wyboru z przedstawionej mu przez producenta oferty;
pozwala określić wartość czynników produkcji, biorących udział w wytworzeniu tej produkcji (z czynnikiem pracy na czele); dochody otrzymują tylko te czynniki prod., które przyczyniają się do wyprodukowania zaakceptowanej przez nabywców podaży;
eliminuje producentów, którzy nie sprostali konkurencji i „przekazuje” uwolnione środki tym producentom, którzy są w stanie sprostać wymogom popytu i konkurencji
(…)
… swoboda wejścia i wyjścia z rynku; pełna mobilność czynników prod., tj. przenoszenia kapitału i zatr. z jednej sfery do drugiej oraz zakładania nowych firm.
I kupujący, i sprzedający mają pełną inf. o wszystkich produktach (ich cenach, jakości), czynnikach prod. i metodach prod.
Sprzedawane towary są jednorodne, a więc reklama nie ma znaczenia.
Ceny są doskonale elastyczne
Konsumenci mają bezwzględną…
… charakter; odmianą (4) jest product placement - lokowanie produktu w audycjach, w filmie; krytycyzm klienta jest uśpiony, działa na podświadomość
Reklama z wypowiedziami osób trzecich: dyskusyjne etycznie reklamowanie produktów przez liderów opinii publ. czy idoli.
Przykłady „wprowadzania w błąd” - podział wg „przedmiotów” oszustwa:
- Wprowadzanie w błąd dot. produktów, dzieł, usług
Dane dot.cech…
…;
Efekt redystrybucyjny: siła nabywcza konsumentów zmniejsza się, rosną zyski właścicieli monopoli;
Ponieważ monopolista nie działa pod wpływem stałej presji rynku, nie przykłada się do obniżki k-tów, czyli nieefektywnie wykorzystuje zasoby
Stosunek rządu do monopoli: winien je kontrolować → kwestia ekonomii normatywnej; ograniczenie prod. i wzrost cen oznacza wypchnięcie z rynku biedniejszych…
…. Paradoks: obydwie firmy osiągną większe zyski, a cena dobra finalnego spadnie - jeśli zintegrują się w jeden monopol.
Monopol występuje nie tylko po stronie podaży, monopol po stronie popytu = monopson, czyli rynek 1 nabywcy, przy wielu sprzedających, np. jedyny odbiorca płodów rolnych w okolicy; podobnie jest na rynku pracy, kiedy związki zawodowe lub rząd ustalają minimalny poziom płac powyżej rynkowego.
Formy monopolu:
KARTEL - zmowa oligopolistyczna; gdy firmy z góry dzielą między siebie rynek, ustalają ogólną ilość prod., przy której cena sprzedaży maksymalizuje zysk kartelu, np. kartel naftowy, farmaceutyczny. Jest to związek samodzielnych przeds., niezależnych finansowo i technicznie. Nie eliminuje całkowicie konkurencji (i w obrębie kartelu i na zewnątrz - dopuszcza outsiderów). Kartel bywa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)