PRAWO PODAŻY I POPYTU Ogólne pojęcie rynku
Prawo podaży i popytu (ppip) działa na rynku.
Aby wytworzone towary i usługi dotarły do konsumenta, muszą przejść przez proces wymiany towarowej.
Wymiana - to całokształt aktów kupna - sprzedaży zachodzących na rynku. Obejmuje zagadnienia: handlu, pieniądza, kredytu, wartości, ceny, ppip; odbywa się na rynku.
Rynek: nie tylko miejsce, na którym odbywa się sprzedaż i kupno, ale głównie - całokształt stosunków towarowo-pieniężnych. Na pojęcie rynku w sensie ekonom. składają się następujące elementy:
muszą istnieć sprzedający i kupujący
musi istnieć przedmiot wymiany (towar)
towar musi mieć cenę
Podział rynków
→ z pktu geogr.: 1/ lokalne, 2/ wewnętrzne, 3/ międzynar. (światowe)
→ z pktu widz. tego, co jest przedmiotem wymiany: 1/ towarowe (rolne, surowcowe, przemysłowe ...), 2/ usług, 3/ kapitału, 4/ pracy
Rynek doskonały: pewien model teoret. ekonomii, przydatny dla analiz naukowych, formułowania praw ekonom; w praktyce - rzadko występuje (lub wcale). Warunki wystąpienia rynku doskonałego:
przedmiotem transakcji jest towar jednorodny
na rynku występuje duża liczba sprzedających i kupujących
nikt z uczestników wymiany nie korzysta z przywilejów
ceny na poszcz. towary kształtują się pod wpływem ppip
Ogólna charakterystyka ppip
Ppip ujmuje współzależności między popytem, podażą i ceną w warunkach gospodarki towarowej. Stwierdza prawidłowość, że każda zmiana jednej z tych 3 wielkości wywołuje zmiany w pozostałych, tzn.
→ wraz ze wzrostem ceny rynkowej popyt na ogół maleje, zaś podaż rośnie;
→ gdy cena rynkowa spada - popyt na ogół rośnie, a podaż maleje.
Dwie „strony” (dwa aspekty) ppip:
1/ związek między wysokością ceny (p - price) z jednej a popytem (d - demand) i podażą (s - sale) z drugiej strony:
→ ceny i popyt pozostają wobec siebie w stosunku odwrotnie proporcjonalnym - wzrost ceny powoduje obniżenie się popytu (p / - d \ ); spadek ceny powoduje wzrost popytu (p \ - d / )
→ ceny i podaż pozostają wobec siebie w stosunku wprost proporcjonalnym, tj. wzrost ceny jest bodźcem do wzrostu produkcji i w następstwie - do wzrostu podaży na rynku (p / - s /); spadek cen powoduje zaś spadek podaży (p \ - s \)
2/ związek między popytem i podażą z jednej a ceną z drugiej strony:
→ jeżeli popyt na towary jest wyższy od ich podaży - ceny rosną (ds - p/)
→ jeżeli podaż towarów jest wyższa od popytu - ceny spadają (d
(…)
… produkcji, nie są w stanie kontrolować ceny rynkowej: albo ją akceptują, albo opuszczają rynek.
Pełna swoboda wejścia i wyjścia z rynku; pełna mobilność czynników prod., tj. przenoszenia kapitału i zatr. z jednej sfery do drugiej oraz zakładania nowych firm.
I kupujący, i sprzedający mają pełną inf. o wszystkich produktach (ich cenach, jakości), czynnikach prod. i metodach prod.
Sprzedawane towary…
… popytu; chodzi o odpowiedź na pytanie: w jakim stopniu zmieni się popyt pod wpływem zmiany dochodu?
Współczynnik dochodowej elastyczności
Miarą dochodowej elastyczności popytu jest relatywna zmiana wielkości popytu na dane dobro odpowiadająca relatywnej zmianie dochodów:
Ei = Δd/d : Δi/i Ei = współczynnik dochodowej elastyczności popytu na dane dobro
d = dotychczasowy popyt - przy dotychczasowych dochodach
Δ d = wzrost (zmniejszenie) popytu
i = dotychczasowe dochody (i - income)
Δ i = przyrost dochodów
Najprościej wyrazić dochodową elastyczność popytu w % stwierdzając, o ile % wzrośnie popyt na jakiś towar, gdy dochód na 1 członka rodziny zwiększy się o 1%
Należy oczekiwać, że współczynniki Ei będą niskie (a nawet ujemne) na art. żywnościowe, gdyż wzrost dochodu rodzin dobrze sytuowanych…
… nazywamy cenową elastycznością popytu. Pojęcie to wypracował Alfred Marshall. Jej miarą jest współczynnik cenowej elastyczności popytu:
Ep = Δd/d : Δp/p d = dotychczasowy popyt - przy dotychczasowej cenie
Δ d = wzrost (zmniejszenie) popytu
p = dotychczasowa cena
Δ p = wzrost (obniżka) ceny rynkowej
Ponieważ popyt zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do ceny, to przyrost jednaj z tych wielkości występuje…
… popytu ma duże znaczenie dla oceny sytuacji rynkowej.
Badania cenowej elastyczności popytu nie są łatwe. Trudno bowiem ustalić wpływ poszcz. czynników na zmiany popytu.
Ad 4/ (Wysokość cen artykułów substytucyjnych)
Na rynku występuje ogólna tendencja do zmniejszania się popytu na towary, których cena wzrosła, przy jednoczesnym zwiększeniu się popytu na substytuty. W „gospodarce obfitości” możliwości…
… dla klientów zastosowań;
Czas i wysiłki (k-ty) instytucji rządowych do walki z monopolami;
Efekt redystrybucyjny: siła nabywcza konsumentów zmniejsza się, rosną zyski właścicieli monopoli;
Ponieważ monopolista nie działa pod wpływem stałej presji rynku, nie przykłada się do obniżki k-tów, czyli nieefektywnie wykorzystuje zasoby
Stosunek rządu do monopoli: winien je kontrolować → kwestia ekonomii normatywnej…
… dobro finalne. Prowadzi to do podwójnego narzutu na cenę sprzedaży. Paradoks: obydwie firmy osiągną większe zyski, a cena dobra finalnego spadnie - jeśli zintegrują się w jeden monopol.
Monopol występuje nie tylko po stronie podaży, monopol po stronie popytu = monopson, czyli rynek 1 nabywcy, przy wielu sprzedających, np. jedyny odbiorca płodów rolnych w okolicy; podobnie jest na rynku pracy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)