Endecja
Endecja to trójzaborowy obóz ideowo- polityczny, którego rdzeniem do lat 20 XX wieku była Liga Narodowa- tajna, elitarna organizacja utworzona w 1893r. z inicjatywy R. Dmowskiego. Powstanie obozu narodowego poprzedziło ukształtowanie się środowisk ideowych wokół (wydawanego w Warszawie od 1886r.) tygodnika ,,Głos”. Duży wpływ na pismo wywierał Jan Ludwik Popławski. Głosił on konieczność oparcia pracy narodowej na chłopach, jako najzdolniejszej moralnie warstwie narodu. ,,Głos” coraz bardziej nabierał charakteru pisma nacjonalistycznego oraz antysocjalistycznego.
Z czasem w szeregi Ligi Polskiej wstąpił Związek Młodzieży Polskiej ZET (z Zygmuntem Balickim na czele). Była to tajna, międzyzaborowa organizacja studencka. Było to ważne, bo nieliczna, skupiająca emigrantów organizacja uzyskała wpływ na działającą w kraju organizację młodzieżową. Działacze ZETu walczyli o prawa narodowe w szkołach. W 1905 org. ta uczestniczyła w strajku szkolnym. Organizacje ZETu istniały także w polskich strukturach wojskowo- niepodległościowych (Związku Strzeleckim, Związku Walki Czynnej) a od 1914 w Legionach Polskich. Głównym zadaniem ZETu było odzyskanie niepodległości przez Polskę- tak więc dążono do umacniania świadomości narodowej Polaków, umacniali wiarę we własne siły Polaków oraz przeciwstawiali się ruchowi socjalistycznemu. Zakładano we wszystkich zaborach kółka samokształceniowo- wychowawcze (np. ,,Czerwona Róża”, ,,Towarzystwo Tomasz Zana”). Podstawowymi lekturami były ,,Przegląd wszechpolski”, ,,Teka” (dla gimnazjalistów), ,,Dla Polski”, ,,Wici”. Cele programowe to niepodległość, sprawiedliwość (polityczna, narodowa, społeczna), tolerancja wobec innych narodów, szerzenie oświaty i kultury wśród ludu wiejskiego i miejskiego. Najważniejszym osiągnięciem ZETu przed I wojną było uzyskanie w 1905 przyzwolenia na nauczanie w j. polskim w szkołach prywatnych (w wyniku strajku szkolnego). Pet- nieliczna organizacja młodzieży szkolnej, wywodząca się z ZETu. Jego warszawska grupa włączyła się w Szare Szeregi, dostarczała ludzi do Grup Szturmowych (do sabotażów?)
Początków Związku Młodzieży Wszechpolskiej należy doszukiwać się w org. ZET (powstała z połączenia Narodowego Związku Młodzieży Akademickiej oraz Związku Młodzieży Akademickiej z Wilna). Jej program był zbliżony do programu ZETu. W szczytowym momencie Młodzież Wszechpolska skupiała aż 70 000 członków (ok. 2/3 wszystkich polskich studentów). Brali oni udział w życiu politycznym II RP. Organizowali i ochraniali wiece wyborcze, rozklejali plakaty, rozdawali ulotki (w wyborach do Sejmu i Senatu w 1922r). Organizowali wiece wyrażające poparcie dla rządu narodowo- ludowego. Członkowie Młodzieży Wszechpolskiej walczyli m.in. w obronie Belwederu oraz lotniska na Polach Mokotowskich. Po studiach większość członków tej org. podejmowało działalność w Stronnictwie Narodowym. Pierwszym pismem Młodzieży Wszechpolskiej był ,,Głos Akademicki”, potem ,,Akademik” (przekształcony w ,,Awangardę”) i ,,Akademik Polski” (przekształcony w ,,Wszechpolskę”)
(…)
… do rezygnacji z przygotowań do walki zbrojnej. Uważano że powstania doprowadzają naród do utraty ,,najlepszych sił swoich”. Negatywne stanowisko wobec czynu powstańczego zostało ujawnione po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej oraz rewolucji 1905 i prowadziło do szukania oparcia w Rosji.
Narodowi demokraci nie brali pod uwagę, wytyczając przyszłe granice Polski, aspiracji innych narodów. Traktowali ich jedynie…
…” mieściły się niejako w stałym repertuarze tematyki pisma.. Cechowała je przy tym na ogół duża agresywność w treści, formie i tonie, wzmagająca się zwłaszcza od roku 1936. SYMBOLE ENDECJI
Warto wspomnieć o symbolach endecji. Symbolem ruchu młodych Obozu Wielkiej Polski został Szczerbiec (Mieczyk Chrobrego). W okresie międzywojennym Szczerbiec Chrobrego , owinięty w biało- czerwony sztandar był symbolem Stronnictwa Narodowego, OWP, a w okresie okupacji- Narodowych sił zbrojnych. Kolejnym symbolem endecji jest Hymn Młodych autorstwa Jana Kasprowicza (od 1926 oficjalna pieśń Ruchu Młodych OWP).
STRAJKI
Dochodziło do lokalnych antyżydowskich wystąpień (przede wszystkim z pomysłu
ONR), inspirowanych przez elementy faszyzujące, jak np. w 1936r w Przytyku
(miasteczko pod Radomiem) , a także Liszkach, Czyżewie…
…. Treść stanowiły ich artykuły. Pismo za cel stawiało sobie szerzenie myśli politycznej i ideologii narodowej- solidaryzm narodowy, negacja walki klas, walka z wynaradawianiem. Był organem Ligi Narodowej. Drukowano tu programy stronnictwa narodowego
„Prosto z mostu”, związane silnie z kołami młodoendeckimi z kręgu ONR i redagowane przez jedną z czołowych jego postaci, Stanisława Piaseckiego, nie ukrywało…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)