Rola traktatów parenetycznych w wychowaniu od średniowiecza do wieku XVIII. „Książe” jako traktat renesansowy. Cechą już przedrenesansowych Włoch była wielka różnorodność ustrojów, co nie sprzyjało poszukiwaniu jakichś idealnych ustrojów, natomiast wyostrzało zmysł obserwacji i sceptycyzm wobec ideałów. Poza tym nie ma tu możliwości wytworzenia się doktryny przyrodzonego pana (dominus naturalis) ponieważ władcy włoskich miast - państw są najczęściej uzurpatorami, którzy doszli do władzy dzięki sile, a nie opierając się na tradycji, prawie dziedziczonym, etc. Państwa północnych Włoch - Genua, Mediolan, Wenecja, Florencja, Państwo kościelne, Neapol i Sycylia (podzielone lub połączone) nie mogły osiągnąć nad sobą wzajem wyraźnej przewagi, co Machiavelli nazywał błogosławionym stanem równowagi. Dopiero pod koniec XV wieku wzmoże się nacisk hiszpański i francuski.
W XIV wieku modelem politycznym dla myślicieli florenckich staje się Rzym republikański świadomie przeciwstawiany cesarskiemu średniowieczu. Także Machiavelli był synem duchowym republikańskiej Florencji. Mimo zawłaszczeniu władzy przez Medyceuszy, tworzenia tzw. pryncypatu utajonego duch republikański trwa jeszcze przez wiek XV, czego dowodem będzie spisek Pazzich w 1477 roku i wygnanie Medyceuszy w 1494 roku, jak również purytańska republika Savonarolli do 1498 oraz powrót do ustroju z XIV wieku, tzw. ganfalorucle della ......, który był jedynym okresem czynnej działalności politycznej Machiavellego (do powrotu Medyceuszy w 1513 roku).
„Celem myślenia jest prawda, ale możemy osiągnąć jedynie jej pozory: celem praw jest kontrola działań ludzkich, toteż są one dobrem, które czynią nas dobrymi... Opierają się one na zasadach, które są nie w rzeczach zewnętrznych, lecz w nas, stworzone przez nasze umysły”. Calluccio Salutati (XV wiek). Relatywizm w ocenie natury ludzkiej i możliwości człowieka były charakterystyczną cechą myśli społecznej florenckiego Odrodzenia. Relatywizm ten miał za punkt wyjścia rzeczywistość ponieważ intelektualista włoskiego odrodzenia myśli konkretami. Konkretami są albo jednostki, albo grupy społeczne umieszczone w konkretnym miejscu i czasie. Liczy się jednostka i jej cechy, które trzeba poznać. W komunie miejskiej, z warunków specyficznych dla tej formy państwa, z obserwacji konkretów jej ludu, rodzi się teoria polityczna, która jest nawiązaniem do antycznego Rzymu. Model człowieka politycznego ukształtowany jest indywidualistycznie (w przeciwstawieniu do średniowiecza), a jednocześnie o roli społecznej i politycznej jaka spełnia jednostka. Także technika działania tego człowieka jest określoną strukturą społeczeństwa i charakterem ludzi na nie się składających. Było to źródłem rzymsko - republikańskiego modelu człowieka działającego władczo dla celów społecznych, a nie egoistycznych. Zapatrzeni w Rzym Florentczycy biorą z niego dwa wzory twórców jedności włoskiej:
(…)
… z niego dwa wzory twórców jedności włoskiej:
genialna jednostkę - twórcę wielkości państwa
narodowy lud - tworzywo tej wielkości
tu zaczyna się utopia. Jednym z jej propagatorów jest Machiavelli: realista w obserwacji, realista w opisie techniki działania politycznego, wczesnorenesansowy w ideale politycznym, utopista w określeniu drogi do jego osiągnięcia.
Machiavelli pisze swe główne dzieła „Rozważania nad pierwszym dziesięcioleciem historii Rzymu Tytusa Liwiusza” oraz „Książę” po opuszczeniu stanowiska sekretarza „drugiej kancelarii” republiki i sekretarza Rady Dziesięciu Dla Wolności i Pokoju w 1513 roku. Wydane zostały po jego śmierci - w 1513 i 1532 roku.
Założeniem „Rozważań” było pokazanie jakim cechom psychologii społecznej i jakiej strukturze społeczno - politycznej zawdzięczał Rzym swą wielkość…
… historię z polityką była dla Machiavellego powtarzalność sytuacji, w których znajdują się społeczeństwa. Jeden z mistrzów Machiavellego - Polibiusz skonstruował teorię, że tylko czyste formy ustrojowe wyrodnieją i prowadzą do upadku. Konieczne jest więc ich łączenie i adaptacja. Machiavelli przejmuje tę doktrynę, nie traktując jej jednak fatalistycznie, a szukając przyczyn. Wypływało to z innego poglądu…
… i politycznych, w ramach których prawdopodobniejsze jest, że człowiek będzie istotą społeczną, a nie egoistycznym głupcem. Schemat toku myślenia Machiavellego:
złe instynkty przeważają - pesymizm;
ich przewaga nie jest stała - relatywizm;
można ich przewadze zapobiec - optymizm;
może to zrobić tylko władca - materializm;
który w złym otoczeniu nie może kierować się moralnością - makiawelizm;
Stanami…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)