Rewolucja turecka 1908 roku
Na wielonarodowościowych obszarach imperium osmańskiego stosunkowo wcześnie rozwinęły się ruchy nacjonalistyczne, wymierzone przeciwko uciskowi narodowemu stosowanemu przez Turcję. Ruchy te posiadały wyraźnie zarysowane dwa nurty . Jeden ich odłam prowadził walkę o wyzwolenie narodowe, wprowadzenie konstytucji i reformy demokratyczne. Drugi nurt głosił hasła rewolucji.
W imperium osmańskim bunty ujarzmionych narodów były na porządku dziennym . Już w 1875roku miały miejsce krwawe powstania w Bośni i Hercegowinie a rok później w Bułgarii. W ruchach tych idee wyzwolenia narodowego splatały się z hasłami walki z obszarnikami, którymi zazwyczaj byli muzułmańscy bejowie. Narodowe cele powstania w Bośni i Hercegowinie oraz w Bułgarii przeplatały się z celami ekonomicznymi, a także stanowiły formę walki z uciskiem religijnym. Powstańcy w Bośni żądali zmiany obowiązujących praw, równości narodowej i religijnej , zniesienia pańszczyzny, wreszcie przyłączenia Bośni i Hercegowiny do Serbii.
W latach 1894-96 wybuchło powstanie Ormian. Tłumiąc powstanie wojska tureckie wymordowały około 60 tysięcy osób, spaliły 3 tysiące wsi ormiańskich, zorganizowały szereg pogromów. Ostatecznie powstanie utopione zostało we krwi i stłumione . Dało to Wielkiej Brytanii i Rosji pretekst do wzmocnienia ich dalszej ingerencji w sprawy imperium osmańskiego.
W 1897 roku wybuchło powstanie na Krecie, co stało się pretekstem do wojny turecko- greckiej. Wojnę tę wygrała Turcja, jednakże mocarstwa zmusiły ją do opuszczenia Krety, która uzyskała autonomię, faktycznie zaś znalazła się pod władzą Grecji.
Na przełomie XIX i XX wieku szczególnie ożywioną działalność powstańczą prowadzili chłopi macedońscy, którzy porzucając wsie i uciekając w góry., organizowali tam oddziały partyzanckie do walki z Turcją. Ich uczestników nazywano czetnikami . Oddziały te związane były z macedońską organizacją rewolucyjną, na czele której stał Jan Sandański. Czetnicy żądali oni narodowej, demokratycznych praw i podziału ziemi obszarników tureckich. Organizacja ta nie wykorzystała w pełni możliwości, jakie krył w sobie masowy ruch partyzancki, organizowany przez chłopstwo. Metodą jej działania był terror indywidualny.
W 1903 roku wybuchło powstanie w Macedonii, które Anglii i Francji dało pretekst do przedstawienia a następnie narzucenia rządowi tureckiemu planu reform. W rezultacie ich wprowadzenia Macedonia stała się strefą wpływów Austro- Węgier i Rosji. Pełnomocnicy obu tych państw, umiejscowieni przy odpowiednich, terenowych władzach tureckich nadzorowali ich działalność. Ożywienie polityczne objęło także społeczeństwo tureckie. Żyło ono w warunkach niebywałego zacofania , 65,5 % gruntów znajdowało się w rękach feudałów, którzy stanowili zaledwie 5 % ogólnej liczby właścicieli gruntów.
(…)
… rozpoczęcia rewolucji komitet młodoturecki w Newrokop, w Macedonii, podjął uchwałę o rozdaniu chłopom i wspólnotom ziemskim tych ziem rolnych, które znajdowały się w rękach sułtana. Zreformowano podatki, wprowadzając progresję. Pod ich naporem w programie z 1908 roku organizacji „Jedność i Postęp”, znalazły się punkty mówiące o uwłaszczeniu chłopów, zniesieniu aszaru, wprowadzeniu ustawodawstwa pracy itp…
… Inicjatywy. Domagano się decentralizacji państwa. Na jej czele stanął książę Sabaheddin.
Do 1903 roku ruch młodoturecki działał w izolacji do ruchów rewolucyjnych innych narodowości zamieszkujących imperium osmańskie ( Ormianie, Macedończycy, Arabowie i inni). Zespoleniu się tendencji rewolucyjnych przeszkadzał fanatyzm religijny, nacjonalizm poszczególnych grup a także intrygi państw europejskich. Duże…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)