Rewolucja społeczna Rewolucje stanowią najbardziej spektakularny przejaw zmian społecznych, nieustannego procesu społecznego „stawania sięʺ. Oznaczają fundamentalny przełom, zerwanie ciągłości procesu dziejowego, przekształcenie całej struktury i trybu funkcjonowania społeczeństwa, a także życia codziennego, mentalności i postaw członków społeczeństwa. W momencie rewolucji daje o sobie znać w stopniu maksymalnym społeczna podmiotowość, zdolność do samoprzekształcania się. W porównaniu z innymi formami zmian społecznych rewolucje wyróżniają się pięcioma cechami: a) przynoszą zmiany o najszerszym zakresie, obejmujące wszystkie dziedziny życia społecznego: ekonomikę, politykę, kulturę, życie codzienne itp., b) w każdej z tych dziedzin przynoszą zmiany radykalne, fundamentalne, c) zmiany są wyjątkowo szybkie, zachodzą w krótkim czasie, d) wiążą się z erupcją aktywizmu, mobilizacją znacznych segmentów społeczeństwa, masowymi ruchami społecznymi, e) zmiany są szczególnie widoczne i odczuwalne: doświadczenie rewolucji jest przedmiotem wyjątkowych stanów emocjonalnych ‐ entuzjazmu, euforii, optymizmu, nadziei, poczucia mocy i wybujałych aspiracji ‐ odciska się też szczególnie mocno w zbiorowej pamięci. Aczkolwiek rewolucje towarzyszyły ludzkiej historii od dawien dawna, to jednak dopiero u progu epoki nowoczesnej uzyskują skalę pozwalającą określać je jako „Wielkie Rewolucjeʺ. Tym mianem wyróżnia się na ogół rewolucję w Anglii (1640), rewolucję amerykańską (1776), francuską (1789), a później ‐ rosyjską (1917), meksykańską (1919), chińską (1949). Zapewne przyszli historycy dołączą do tej kategorii rewolucji także przełom antykomunistyczny w Europie Środkowej i Wschodniej w roku 1989. Jest kilka powodów, dla których właśnie epoka nowoczesna sprzyja zmianom typu rewolucyjnego. Po pierwsze, urbanizacja i industrializacja prowadzą do wielkiego zagęszczenia skupisk ludzkich, co otwiera możliwość intensywnych kontaktów, zbiorowego przeżywania deprywacji i frustracji, krystalizowania się wspólnych ideologii, a w rezultacie mobilizacji do działań masowych. Po drugie, gospodarka kapitalistyczna generuje większe niż dotąd nierówności społeczne, ogromne zróżnicowania bogactwa, władzy czy prestiżu, i na tym tle silne i szeroko rozpowszechnione odczucia niesprawiedliwości, wyzysku i upośledzenia, które skłaniają do krytyki, protestu i mobilizacji rewolucyjnej. Po trzecie, rosnący poziom i upowszechnienie edukacji zwiększają możliwości percepcji spraw publicznych, identyfikacji mechanizmów ekonomicznych i politycznych prowadzących do niesprawiedliwości czy upośledzenia, porównywanie własnej sytuacji z lepszymi warunkami życia w innych, szczęśliwszych społeczeństwach, definicję wrogów, przeciw którym kierowane są działania rewolucyjne. Szczególną rolę pełnią tu coraz bardziej wyrafinowane i coraz powszechniej dostępne środki masowego przekazu. Po czwarte, postępująca demokratyzacja struktur politycznych otwiera szansę organizowania się, agitacji, artykulacji doktryn i ideologii rewolucyjnych, legalnych działań kontestatorskich. Po piąte, dominujący w kulturze od czasów Oświecenia akcent na racjonalny aktywizm prowadzący do doskonalenia społeczeństwa
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)