To tylko jedna z 6 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
HISTORIA GOSPODARCZA, Rewolucja przemysłowa, (sem. I)
Wykład 4
Rewolucja przemysłowa
Najwcześniej udoskonalenia miały miejsce w przemyśle lekkim, w tym włókienniczym. Wynalazkiem który zapoczątkował serię wszelkich osiągnięć technicznych jest czółenko mechaniczne (latające) z 1733r. Przyspiesza proces tkania, oszczędza czas pracy, jednakże na początku spotyka się z wrogim przyjęciem ze strony tkaczy, do tego stopnia ze wynalazca musi uciekać z Anglii. Schronił się we Francji i tam umiera w nędzy. Upowszechniony dopiero ok. 1760r. kiedy zainteresowali się nim zarówno właściciele manufaktur, jak i tkacze. Podniesienie wydajności tkactwa zwiększa zapotrzebowanie na przędzę. To motywuje do zmian w przędzalnictwie. W 1761r. towarzystwo popierania sztuki i przemysłu ogłasza odezwę, w której obiecuje nagrodę za wynalazek mechanicznej maszyny przędzalniczej. W latach 70-tych XVIII równocześnie wynaleziono kilka maszyn przędzalniczych napędzanych kołem lub wodą. Mechaniczne przędzarki znalazły od razu zastosowanie praktyczne i wymusiły zmiany w tkactwie, gdyż tkacze nie nadążali za przerabianym surowcem. W 1787r. w odpowiedzi na zapotrzebowanie wymyślono mechaniczne krosno. Konsekwencją tych wszystkich wynalazków jest niemal całkowite wyparcie prac ręcznych przemysłu włókienniczego. Pełną mechanizacją objęte zostały również przemysł wełniany, jedwabniczy oraz lniarski.
Nowe źródła energii
Nowe metody produkcji zgłosiły zapotrzebowanie na nowe źródła energii, dotychczasowe przestały wystarczać. Szczególny brak siły napędowej był widoczny w kopalniach przy wypompowywaniu wody. Szukano nowych rozwiązań, niemal 100 lat trwały prace zamiany energii cieplnej w mechaniczną, czyli wykorzystanie pary wodnej. W 1698r. zbudowano pierwszą instalację parową przeznaczona do odwadniania kopalń. W ciągu kilku następnych lat powstaje wiele ulepszonych konstrukcji, pierwszą taką praktyczną była pompa parowa z 1712r. która została zastosowana w praktyce. W 1769r. ulepszona i opatentowana jako maszyna parowa. Maszyny parowe były cały czas udoskonalane i znalazły szerokie zastosowanie od odwadniania kopalń, przez hutnictwo przemysł włókienniczy, aż do pojazdów mechanicznych. W 1807r. zwodowano pierwszy statek parowy. W 1814r. zbudowano pierwszą lokomotywę o praktycznym zastosowaniu. W ten sposób siła pary została wykorzystana w szerszej skali i przełamano barierę energetyczną.
Bariera surowcowa
Wyrób maszyn był początkowo utrudniony brakiem odpowiedniego surowca. Dotychczasowa technika wyrobu żelaza opiera się na węglu drzewnym. Doprowadza to do dewastacji lasów w Anglii, do tego stopnia ze wprowadzono zakaz rozbudowy hut. Niedobór żelaza pokrywano importem ze Szwecji i Rosji. Zastosowanie do produkcji hutniczej węgla kamiennego nie przynosi początkowo oczekiwanych rezultatów aż do 1735r., kiedy węgiel ten wykorzystano w postaci koksu. Jest on tańszy, wydajniejszy i przyspiesza proces wytopu. Odtąd zaczyna się rozwój hutnictwa. Dalsze prace prowadzone są w kierunku osiągnięcia lepszych gatunków żelaza. Zostaje udoskonalony proces obróbki żelaza, wynaleziono młot parowy, walcarkę nowego typu. Przełomem stało się skonstruowanie mechanicznej tokarki i od tej chwili „maszyny produkują maszyny” Wszystkie te wynalazki upowszechniły wykorzystanie żelaza w gospodarce.
(…)
… pozycję zarówno gospodarczo jak i politycznie. Zmienia się geografia gospodarcza Anglii. W wyniku koncentracji terytorialnej przemysłu hutnictwo i cały przemysł metalowy skupia się w zagłębiach węglowych, przemysł bawełniany w środkowo-zachodniej Anglii. Koncentracji przemysłu towarzyszy koncentracja ludności, wzrasta ona w okręgach przemysłowych, rozwijają się osady fabryczne i wielkomiejskie skupiska ludności. Anglia przechodzi od społeczeństwa agrarnego do społeczeństwa przemysłowego, w którym większa cześć dochodów wytwarzana jest w przemyśle. Następuje tez przejście od gospodarki tradycyjnej do nowoczesnej, dynamicznej, podlegającej ciągłym zmianom.
Konsekwencje społeczne:
Wykształcenie się nowej klasy społecznej w wyniku rozwoju fabryk - proletariatu fabrycznego. Są to ludzie nie posiadający…
… rolnej
wzrost produkcji towarowej dla wzrastającej liczby ludności zatrudnionej poza rolnictwem
poprawa sytuacji materialnej ludności wiejskiej
Coraz mocniejsze powiązanie rolnictwa z nauką, przemysłem, transportem i całość przekształceń rolnictwa tradycyjnego w nowoczesne w XIX w. nazywamy rewolucją agrarną. Słowo to odnosi się do głębokości przeobrażeń i doniosłości skutków. Mówimy o dwóch aspektach rewolucji agrarnej: technicznym i społecznym. Techniczny odnosi się do przekształceń w samej produkcji rolnej, społeczne to likwidacja stosunków feudalnych na wsi i tworzenie modelu rolnictwa kapitalistycznego.
Techniczny aspekt rewolucji agrarnej
Przeobrażenia techniczne obejmują: zwiększenie powierzchni uprawnej przez zastosowanie płodozmianu, mechanizacja prac rolnych, upowszechnienie intensywnego…
…, licznych państwach niemieckich będących pod wpływem Francji (Bawaria, Nadrenia, Hesja, Wirtembergia) W ten sposób chłop stawał się wolnym właścicielem i samodzielnym gospodarzem. Była to tzw. „francuska droga” do kapitalizmu w rolnictwie. Inaczej przebiegał proces kapitalizacji rolnictwa w Europie wschodniej oraz środkowej. W Prusach, Austrii i Rosji drogą odgórnych zarządzeń władz znoszono poddaństwo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)