To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Kamila Potocka, gr. V
J. A. Wojciechowski, Sytuacja prawna i polityczna Kanału Panamskiego i jego strefy, „Sprawy Międzynarodowe” 1988, nr 9
Swoje istnienie Kanał Panamski zawdzięcza aspiracjom USA, które od 1903 dostrzegając zysk ekonomiczny, rozpoczęły budowę kanału łączącego Atlantyk z Pacyfikiem. Pierwsze próby kontroli transoceanicznego tranzytu USA poczyniły w 1846, zwierając z Nową Grenadą traktat o przewozie obywateli i towarów amerykańskich przez przesmyk. W następnych latach doszło do pertraktacji na temat budowy kanału żaglowego na terytorium Kolumbii z zagwarantowaniem udostępnienia go innym państwom przy jednoczesnym poszanowaniu suwerenności Kolumbii.
USA i Wielka Brytania zawarły w 1901 roku układ Clayton-Bulwer zabraniający jego sygnatariuszom jednostronnego ustanowienia jurysdykcji nad kanałem. Układ (zastąpiony w 1904 umową Hay-Pauncefote) zobowiązywał USA do budowy kanału i żeglugi po nim zgodnie z konwencją konstantynopolitańską z 28.X.1888 (Dotyczyła ona żeglugi po Kanale Sueskim). Kanał Panamski miał być wolny i otwarty dla okrętów handlowych i wojennych wszystkich narodów przestrzegających praw traktatowych. Zakazane było blokowanie Kanału, wykonywanie na nim praw wojennych i podejmowanie kroków nieprzyjacielskich.
Nabywszy prawo do budowy kanału i żeglugi po nim, USA zaczęło stopniowo przejmować nad nim kontrolę. Względy ekonomiczne i strategiczne zadecydowały o tym, że w 1902 Stany wykupiły koncesję od towarzystwa francuskiego na budowę kanału w Kolumbii. Zawarto jednocześnie umowę z rządem kolumbijskim, która gwarantowała USA wykorzystanie kanału przez 99 lat z możliwością przedłużenia okresu. W zamian USA gwarantowały neutralność przesmyku i poszanowanie suwerenności Kolumbii. Jurysdykcję nad kanałem miały sprawować oba państwa.
Jednakże w Kolumbii nasiliły się tendencje antyamerykańskie i traktatu nie ratyfikowano. USA broniąc swoich interesów ekonomiczno-strategicznych, doprowadziły do proklamacji Republiki Panamy w 1903 przez grupę osób związanych z amerykańskim kapitałem. USA podjęło zbrojną interwencję, by uniemożliwić Kolumbii przeciwdziałanie secesji. 18.XII.1903 USA zawarła pierwszy traktat Hay-Bunau-Varilla z Republiką Panamy dotyczący budowy i wykorzystania Kanału. Traktat miał pozostać niezmieniony po wieczne czasy, USA gwarantowało w nim utrzymanie niepodległości Panamy (dawało to Stanom możliwość wpływania na politykę Panamy w stosunkach gospodarczych i międzynarodowych). USA natomiast otrzymały: prawo używania, zajęcia i władzy nad pasem ziemi i ziemią pod morzem o szerokości 10 mil w celu zbudowania, utrzymania i eksploatacji Kanału, duży wpływ na jurysdykcję w strefie Kanału, w sprawach fiskalnych korzystanie z przywilejów i udogodnień danych im przez Panamę, prawo do budowy baz morskich na terenach wydzierżawionych lub kupionych od Panamy, prawo do użycia siły w celu ochrony Kanału, okrętów, kolei oraz zapewnienie, że zmiana rządu, ustawodawstwa, wejście w skład innego państwa przez Panamę, nie spowoduje zmiany traktatu. Do USA należało zwierzchnictwo nad tym terytorium, ale nie ograniczało to suwerenności Panamy. Stany miały wypłacać rządowi panamskiemu 250 tys. $ rocznie za eksploatację Kanału i dzierżawę ziem. W sumie strefa Kanału wynosiła 1400km
(…)
… dąży do renegocjacji traktatu, przywrócenia pełnej władzy Stanów nad Kanałem i umocnienia pozycji USA w tym rejonie także po 2000r. USA wywierają na Panamę presję ekonomiczną m.in. blokadę aktów finansowych Panamy w bankach amerykańskich, zwiększenie kontyngentu wojskowego w rejonie Kanału, prowadzą propagandę przeciwko panamskim siłom patriotycznym. Z kolei w Panamie aktywizacja skrajnej lewicy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)