Światowy handel usługami rynkowymi, 1980-2004 (w mld USD)
Rok
Eksport
Import
1980
365
402,5
1985
381,6
401,1
1990
780,5
820,6
1995
1184,9
1201,5
2000
1492,2
1479,6
2004
2179,5
2132,8
Tabela 2
Udział towarów i usług rynkowych w handlu ogółem wybranych regionów w 2004 r.
(na podstawie bilansów płatniczych; w mld USD i %)
Eksport
Import
Wartość
Udział
Wartość
Udział
Ogółem
Towary
Usługi Ogółem
Towary
Usługi Świat
11140
80,9
19,1
11060
81,1
18,9
Ameryka Północna
1709
77,8
22,2
2284
85,3
14,7
Ameryka Łacińska
347
83,9
16,1
293
80,3
19,7
Europa 5032
77,6
22,4
4864
78,9
21,1
WNP
301
88,9
11,1
222
77,6
22,4
Afryka
275
82,7
17,3
258
78,9
21,1
Azja
3060
85,3
14,7
2852
82,1
17,9
Wykres 2
Wzrost eksportu towarów i usług w latach 1980-2004
Międzynarodowy handel usługami zdominowany jest przez usługi z kategorii pierwszej, czyli usługi infrastrukturalne. Stanowią one łącznie ponad 70% światowego eksportu usług. Jednocześnie grupa ta ma względnie niewielki udział w tworzeniu PKB (z wyjątkiem usług finansowych) i zatrudnieniu. Z drugiej strony, handel hurtowy i detaliczny, jak również usługi rządowe i inne usługi zamknięte na konkurencję zagraniczną łącznie tworzą w wielu krajach ponad połowę produktu krajowego brutto i dominującą część miejsc pracy, podczas gdy są właściwe nieobecne na arenie międzynarodowej. Zastanawiająca jest dość niska (chociaż w ostatnich latach dynamicznie rosnąca) internacjonalizacja usług z kategorii drugiej, a więc niektórych usług biznesowych i obsługi ludności, będących przedmiotem handlu na rynku krajowym. Ograniczona konkurencja międzynarodowa w tych usługach rynkowych wynika z trzech głównych przyczyn. Po pierwsze, w wielu tego rodzaju branżach usługowych popyt kształtowany jest pod wpływem lokalnej kultury i może być z trudem zaspokajany przez podmioty spoza danej społeczności lokalnej. Zastrzeżenie to w wielu przypadkach odnosi się także do świadczenia usług w formie obecności handlowej (np. zagranicznym restauratorom jest niezwykle trudno zaistnieć na rynku francuskim). Gusta usługobiorców bywają przy tym bardziej zróżnicowane w skali międzynarodowej niż w przypadku popytu na dobra przemysłowe. Usługi bowiem zaspokajają wiele takich potrzeb, które kształtowane są przez wieloletnie przyzwyczajenia, zwyczaje, tradycje, a te trudniej zmieniać i wymaga to dłuższego czasu niż w przypadku zaspokajania potrzeb materialnych. Na przykład, nakłonienie mieszkańców Arabii Saudyjskiej do słuchania muzyki amerykańskiej może być trudniejsze niż spowodowanie, by ci sami ludzie kupowali radioodbiorniki produkowane w Stanach Zjednoczonych. Po drugie, międzynarodowe świadczenie usług jest często bardziej skomplikowane, a jego zorganizowanie droższe, niż przy sprzedaży towarów (wyższe koszty transakcyjne). Świadczenie profesjonalnych usług biznesowych wymaga najczęściej współpracy usługodawcy z usługobiorcą. Internacjonalizacja wiąże się z koniecznością stworzenia bardziej wyrafinowanej struktury organizacyjnej oraz zaangażowania wyżej wykwalifikowanych pracowników, niż w większości branż przemysłowych. W rezultacie zmiany, które zachodzą w przedsiębiorstwach usługowych są zwykle większe i głębsze niż te, które są konieczne w przedsiębiorstwach eksportujących towary. Po trzecie, w przypadku wielu branż firmy usługowe nie mają motywacji do rozwijania działalności międzynarodowej. Wiele branż usługowych zdominowanych jest bowiem przez małe, prywatne, często rodzinne przedsiębiorstwa. Ich podstawowym celem pozostaje zwykle maksymalizacja zysku właściciela. Rzadko chcą zwiększać skalę działalności i zdobywać większy udział w rynku, czy to krajowym, czy zagranicznym. Poza tym, możliwości te są i tak ograniczone ze względu na ich niewielkie możliwości produkcyjne, marketingowe, itp.
(…)
… jest ten sam krąg kulturowy, znajomość języków obcych, stosunkowo niskie koszty pracy.
Przenoszenie produkcji usług za granicę przyjmuje niejednokrotnie postać bezpośrednich inwestycji zagranicznych, dokonywanych przez korporacje transnarodowe. Działalność taka ma ten pozytywny skutek dla handlu usługami, że za korporacjami podążają inni usługodawcy. Korporacje są przeważnie ważnymi klientami mniejszych…
… państwowe niż systemy regulacji. Na początku lat osiemdziesiątych przedsiębiorstwa państwowe miały ok. 10% udział w PKB większości europejskich krajów OECD, pod koniec lat dziewięćdziesiątych udział ten szacowano na ok. 5%. W wielu krajach własność państwowa występowała w dużej liczbie branż, zaczynając od przedsiębiorstw użyteczności publicznej, poprzez telekomunikację, większość gałęzi transportu, aż po banki, towarzystwa ubezpieczeniowe oraz niektóre gałęzie przemysłu przetwórczego. Do początku lat dziewięćdziesiątych prywatyzacja objęła przede wszystkim przedsiębiorstwa działająca w otoczeniu konkurencyjnym (tj. banki, ubezpieczenia, przemysł), natomiast później stopniowo zaczęto prywatyzować pozostałe branże (telekomunikacja, transport, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej…
… gospodarki. Różnice są wyższe w tych branżach, które wymagają wykształcenia na wyższym poziomie (np. finansowe, edukacyjne) oraz/lub gdzie pracownicy organizują się w związki zawodowe (przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, administracja). Oczywiście, nie zawsze praca w sektorze usług gwarantuje wyższe wynagrodzenia, czego przykładem są chociażby usługi handlowe i hotelowe - pracownicy zwykle legitymują…
… przedsiębiorstwami. Usługi stają się więc bardziej „podatne do handlu”.
Tabela 3
Globalizacja usług (case studies)
Firma
Liczba pracowników i kraj
Rodzaj zlecanej pracy
ACCENTURE
5 tys. na Filipinach do 2004 r.
księgowość, oprogramowanie, prace biurowe
CONSECO
1,7 tys. w Indiach, planowane są trzy nowe ośrodki
sporządzanie dokumentacji dotyczącej wniosków o odszkodowania
DELTA AIRLINES
6 tys. kontraktowych…
… właściwie zlikwidowały granice między państwami. Spadły także koszty świadczenia wielu usług, dzięki czemu handel nimi staje się opłacalny na skalę międzynarodową. Gwałtowny rozwój Internetu stanowi przełom na drodze umiędzynarodowienia usług. Z jednej strony stymuluje on pojawienie się całkiem nowych, wcześniej nie znanych usług, jak np. telemedycyna, e-learning, z drugiej zaś pozwala na usunięcie barier…
… do jednej z dwóch grup: towarów lub usług). 3.3. Zmiany polityczno-prawne
Od połowy lat osiemdziesiątych XX wieku następuje zwrot większości państw w kierunku większej swobody handlu i prowadzenia interesów m.in. w sektorze usługowym. Są to intensywne procesy deregulacji, prywatyzacji i liberalizacji. Deregulacja oznacza zmniejszenie stopnia ingerencji państwa w wybranych branżach, dzięki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)