To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Krzysztof Zieliński gr. VI
K. Kubiak „Nordyckie terytoria autonomiczne”,
Sprawy Międzynarodowe 4/2002
Obecnie dwa państwa skandynawskie posiadają terytoria autonomiczne: Należące do Finlandii Wyspy Alandzkie
Podległe Danii Wyspy Owcze i Grenlandia
Autonomię kulturalną posiadają także Lapończycy, (czyli Samowie), zamieszkali w płn. Finlandii, Szwecji i Norwegii. Ze względu na ich rozproszenie, nie ma możliwości nadania im autonomii terytorialnej. Szczególny status posiada także Spitsbergen.
Obszar nordycki
Na początku XX w. nastąpiło przebudzenie świadomości narodowej na Islandii i Wyspach Owczych. Dania zmuszona była nadać w 1923 r. większe uprawnienia lokalnemu parlamentowi Wysp Owczych. W 1918 Islandia stała się niepodległym państwem, połączonym unią personalną z Danią.
W 1917 r. niepodległość uzyskała Finlandia (wcześniej pod władzą Rosji). Finlandia traktowała Wyspy Alandzkie jako swoje terytorium, a jedynym sposobem poszanowania praw ludności szwedzkojęzycznej było nadanie im autonomii w 1921 r. W czasie II wojny światowej doszło do zerwania kontaktu między niemiecką Danią a duńskimi posiadłościami na Atlantyku: Wyspami Owczymi, Islandią i Grenlandią. W 1940 r. Wyspy Owcze zostały opanowane przez Anglię, a Grenlandia przez Amerykanów, którzy później zastąpili Amerykanów na Islandii. Umowy między Amerykanami a Islandią, dotyczące stacjonowania na wyspie wojsk amerykańskich, uczyniły z Islandii niezależny podmiot stosunków międzynarodowych. Kraj przekształcono w republikę, co oznaczało zerwanie więzów z Danią. Wyspy Owcze, gdzie występował też ruch separatystyczny, zadowoliły się autonomią, nadaną im w 1946 roku. Wyspy Alandzkie
Jest to archipelag leżący u wylotu Zatoki Botnickiej, między wybrzeżem Finlandii i Szwecji. Obejmuje on ok. 60 zamieszkałych wysp i 6400 bezludnych wysepek. Łączna powierzchnia wysp to 1527 km2. Mieszka tu 26 tys. osób. Językiem urzędowym jest szwedzki, ponad 90% mieszkańców to luteranie, należący do narodowego kościoła szwedzkiego. Status Alandów w UE reguluje protokół do fińskiego traktatu akcesyjnego, na mocy którego wyspy pozostają poza wspólnotową unią celną i unijnymi regulacjami podatkowymi. Głównym źródłem przychodów mieszkańców Alandów są usługi transportowe, głównie żegluga - stanowi to 45% narodowego PKB. Zgodnie z postanowieniami Aktu Autonomii Wysp Alandzkich (zatwierdzonego w 1951 roku, ostatnie poprawki w 1993) w gestii Finlandii pozostają sprawy zagraniczne i obronne, sądownictwo, polityka celna, monetarna i podatkowa. Władze alandzkie decydują o edukacji, kulturze, ochronie zabytków, ochronie zdrowia, rozwoju przemysłu i ochronie środowiska, lokalnej administracji.
(…)
…. USA oświadczyło jednak, że w razie braku zgody na rozbudowę baza zostanie zamknięta, co byłoby wielkim problemem, jako że stanowi ona największe źródło pracy na Grenlandii oraz zasila finanse wyspy 100 milionami koron duńskich rocznie.
Spitsbergen
Spitsbergen to archipelag o powierzchni 61 200 km2. Ma 3 tys. mieszkańców. Na mocy traktatu paryskiego z 1920 r. archipelag przyznano Norwegii, zakazano…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)