Psychologizm - Pod koniec XIX wieku opozycja psychologizmu i socjologizmu - spór o psychiczny bądź też rzeczowy charakter zjawisk społecznych pomiędzy Tarde'em i Durheimem - zdominowała dyskusje teoretyczne w socjologii - Psychologizm orientacja teoretyczna w socjologii, która bierze za punkt wyjścia psychiczne cechy jednostek, czyni z nich zmienne, po czym stara się zinterpretować zjawiska społeczne, jaki ich przejawy lub zjawiska pochodne.
1. Pojęcie psychologizmu - Psychologizm nie był jednolitą teorią (wielkie zróżnicowanie koncepcji teoretycznych) - Nazwa powstała ex post by podkreślić narastające w środowisku naukowym przekonanie, że to psychologia może i powinna stać się podstawową nauką o człowieku. - Podstaw psychologizmu można się dopatrywać w koncepcjach natury ludzkiej przypisującym człowiekowi trwałe dyspozycje psychiczne, które w ostatecznym rozrachunku miałyby tłumaczyć zarówno postępowanie poszczególnych jednostek jak i działania zbiorowe. W tym sensie psychologistami byli Hobbes, Hume, Helwecjusz i Bentham. - Znamiennym faktem było powstanie tzw. ewolucjonizmu psychologicznego (Lester Frank Ward, Beniamin Kidd - przesunęli ośrodek zainteresowania z „przemian organizmu społecznego” jako takiego na rozwój jego aspektu duchowego, który odróżnia go od organizmów zwierzęcych.) - Podobną tendencję wykazywał Alfred Fouillée - koncepcja idees-forces umożliwiająca uwzględnienie w deterministycznym schemacie ewolucji społecznej ludzkiej jaźni i wolności wyboru. - W Rosji powstała tzw. metoda subiektywna (Piotr Ł. Ławrow, Mikołaj K. Michajłowski) a w Polsce w stronę psychologii zwrócili się Zygmunt Balicki i Edward Abramowski. - „Nothing is social which is not psychical” - skoro uczestnikami procesów społecznych są jednostki ludzkie, wyjaśnienie tych procesów będzie możliwe tylko wtedy, gdy poznamy trwałą naturę tych jednostek - skłonności, motywy, reakcje, instynkty, itd. - Przewrót naukowy w psychologii:
Powstanie dzięki Wilhelmowi Wundtowi oraz innym uczonym psychologii eksperymentalnej obserwacji, której spodziewano się nadać ścisłość obserwacji przyrodniczych.
Potraktowanie faktów psychicznych jako jedynej rzeczywistości bezpośrednio danej uczonemu; doświadczenie to podstawowe pojęcie psychologii jako punkt wyjścia poznania wszelkich humanistycznych.
Człowiek ma wolę i rozum a nie tylko zdolność odbierania i kojarzenia wrażeń (przejście od percepcji do apercepcji).
Wyjście poza psychologię świadomości i odkrycie psychologii nieświadomości
- Cechy psychologizmu:
Pozostał w naukach społecznych na gruncie pozytywistycznej filozofii nauki. To, że sprowadzono fakty humanistyczne do psychicznych nie oznaczało, że są one odmienne od faktów badanych przez nauki przyrodnicze (wyj. Wundt)
(…)
… ciągłym zmianom i nie można o nich niczego jednoznacznie orzec.
- Człowiek to maszyna kierowana przez energię instynktów, szukającą dla siebie ujścia a jednostka kieruje się jedynie zasadą przyjemności ( zaspokajanie odczuwanych potrzeb).
- Teoria ta nie została zapomniana wraz z innymi teoriami instynktywistycznymi, gdyż Freud zaczął coraz częściej zauważać wpływ na jednostkę czynników społecznych.
- Talcott Parsons twierdzi, że to właśnie w dziele Freuda: „ społeczeństwo staje się częścią jednostki, tak samo jak jednostka działa w społeczeństwie”.
- Punktem przełomowym była rozprawa „Poza zasadą przyjemności”.
- Doszedł on do wniosku, że wyjaśnienie całości ludzkich zachowań za pomocą zasady przyjemności jest niemożliwe.
- Zostaje ona zastąpiona przez zasadę rzeczywistości - powoduje, że jednostka…
…, hipnozę, nieświadomość, libido, osady psychiczne (rezydua) itp.
2. Psychologia ludów
- Był to jeden z pierwszych przejawów zainteresowania się problemami psychosocjologicznymi. Pojawiła się ona w Niemczech - Moritz Lazarus (1824-1903), Heymann Steinthal (1823-1899). - Ich celem było ustanowienie obok psychologii indywidualnej psychologii człowieka uspołecznionego, czyli społeczeństwa ludzkiego
- Idea…
…, jak i zbiorem przeszkód, na jakie napotyka zaspokojenie tych pożądań.
- Początkowo nie rozporządzał żadną teorią kształtowania się osobowości pod wpływem zderzania się popędów z warunkami życia.
- Wyróżnił 3 warstwy osobowości:
„id”
„ego” (rozjemca między roszczeniami id a rzeczywistością)
„superego” (reprezentujący wymogi środowiska społecznego, z którymi jednostka musi się liczyć)
- Wg. Clary Thompson…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)