Psychologiczne koncepcje człowieka według J. Kozieleckiego
Józef Kozielecki , obok Tadeusza Tomaszewskiego i Janusza Rejkowskiego należy współtwórców nurtu psychologii poznania, która zaczęła się rozwijać w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Psychologowie tego kierunku rozwinęli myśl,
że ludzkie zachowanie nie zależy tylko od samego bodźca, ale też od jego zrozumienia przez jednostkę. Człowiek jest układem transgresyjnym, samodzielnym, ekspansyjnym
i twórczym. Transgresja to intencjonalne wychodzenie człowieka poza siebie,
poza to co człowiek posiada i czym jest. Wyróżnili cztery rodzaje transgresji: ku rzeczom, ku innym, ku symbolom, ku sobie. Transgresja ku rzeczom to ekspansja materialna. Polega na docenieniu, dowartościowaniu dóbr materialnych. Zgodnie z nią człowiek uważa, że jest na tyle człowiekiem, na ile posiada, na ile ma. Transgresja ku innym ma podwójną postać: dominacji nad innymi, nad grupą i zdobycie władzy absolutnej, albo dotyczy działań altruistycznych i afiliacyjnych (emocjonalna przynależność do kogoś). Transgresja
ku symbolom ma na celu zdobywanie wiedzy o świecie fizycznym, o kulturze i o samym sobie. Transgresja ku sobie to działanie autokreacyjne, zwane inaczej samorozwojem tub tworzeniem siebie według określonego projektu.
"Koncepcje psychologiczne człowieka" to książka, w której Kozielecki przedstawił różne koncepcje człowieka w świetle psychologii i pedagogiki (opisując ich zastosowanie w szkolnictwie). Kozielecki opisał cztery koncepcje człowieka. Pierwsza z nich
to koncepcja behawiorystyczna.
Behawioryzm akcentuje wpływ środowiska zewnętrznego na człowieka i podkreśla możliwości manipulowania, sterowania człowiekiem. Zachowanie człowieka całkowicie zależy od bodźców zewnętrznych, jest reakcją na bodźce. Rozwój człowieka to proces wytwarzania (uczenia się)poszczególnych nawyków. Behawioryzm jest skoncentrowany
na nagrodach i karach, jakich dostarcza człowiekowi środowisko (programowanie człowieka). Innymi słowy mówiąc, istnieją dwa rodzaje wzmocnień, które modyfikują zachowania człowieka: wzmocnienia pozytywne i negatywne. Sterują one postępowanie człowieka z zewnątrz. W podejściu behawioralnym wolność jest zatem brakiem negatywnych wzmocnień w środowisku zewnętrznym, a godność jest budowana
na podstawie pozytywnych wzmocnień, które staja się bodźcami moralnymi.
Koncepcja psychodynamiczna, która w psychologii ogólnej przybiera nazwę psychoanalizy. Mamy tu do czynienia z nieuświadomionymi wewnętrznymi siłami człowieka, które sterują ludzkim zachowaniem. Siły te pochodzą z trzech źródeł:
z popędów, potrzeb oraz dążeń ludzkich. Ogromna energia psychiczna, która rodzi się
z tych nieświadomych dążeń, popędów i potrzeb często spożytkowana zostaje
(…)
… jest niezwykle pomocna w leczeniu zaburzeń emocjonalnych, a właśnie rozwój emocjonalny jest w dzisiejszej szkole zaniedbany na rzecz rozwoju intelektualnego.
Koncepcja poznawcza. Według tej koncepcji człowiek jest twórczym, samodzielnym podmiotem, który potrafi decydować o swoim losie i ma na niego wpływ. Ludzkie działanie jest świadome i intencjonalne. Jest nie tylko reakcją na bodziec,
jak twierdzili…
… własnego zachowania. Wyrażenie "procesy" natomiast odnosi się do procesualnego, dynamicznego charakteru opisywanych tutaj zagadnień.
Psychologia poznawcza i podejście poznawcze postulują, że wiedzę o rzeczywistości umysł nie tworzy po przez bierne sumowanie danych otrzymywanych z narządów zmysłu i ich magazynowanie, lecz w sposób aktywny, jako pewnego rodzaju model, odwzorowując czy też reprezentując…
… stosowano określenia w stylu "wyższe czynności psychiczne", czy "wyższe czynności nerwowe", które wprowadzono w nauce radzieckiej i przez pewien czas powszechnie stosowano także i w Polsce, kiedy psychologia poznawcza nie istniała, względnie nie stanowiła jeszcze rozwiniętej dziedziny nauk psychologicznych (można spotkać taką terminologię w starych podręcznikach). Co prawda wiodącą rolę w tworzeniu…
… odrębnej kategorii bodźców)
orientacja (ang. orientation): - percepcja czasu, miejsca i własnej osoby. Pojęcie orientacji zastosowane w naukach medycznych - w języku polskim - w zakresie czasu i miejsca określane jest jako orientacja allopsychiczna, zaś orientacja co do osoby - jako autopsychiczna.
- orientacja przestrzenna (ang. spatial orientation), percepcja relacji przestrzennych - niekoniecznie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)