PRZYMUS Okoliczności zastosowania : w sytuacji otwartego przeciwstawienia dwóch podmiotów o nietożsamej woli, z których jeden ma uprawnienia lub roszczenia do wymagania posłuchu i środki wystarczające do jego zapewnienia. Istota przymusu : skłanianie do zachowania zgodnego z naszą wolą przez zagrożenie rozmaitymi dolegliwościami = wymuszenie posłuszeństwa - w postaci: * podporządkowania się nakazom * respektowania zakazów. Przesłanka możliwości przymuszenia: Posiadanie dwojakiej przewagi: (1) albo takiej, że opór wobec wymagań, odmowa posłuchu dla czyjejś woli (zrealizowania czyjegoś żądania) lub naruszanie usankcjonowanych i egzekwowanych przez taki czy inny podmiot (organ) norm społecznych (prawnych, moralnych, obyczajowych nie może być skuteczny, skuteczne natomiast jest egzekwowanie wymagań; (2) albo też takiej, że o ile nawet nieprzestrzeganie norm narzucanych byłoby możliwe, musiałoby to podmiot oporny czy wyłamujący się zbyt wiele kosztować, aby zdecydował się na opór, przekorę, upór. Efektywność oddziaływania przymusowego wiąże się więc nie tyle z samą w sobie siłą użytą lub możliwą do użycia, ile z rozważną kalkulacją podmiotu opornego “co mam do stracenia” oraz “ile kosztowałoby mnie zdecydowanie się nie na posłuch, lecz na nieuniknione sankcje”. Rodzaje przymusu Przymus prawowity i bezprawny Przymus prawowity - stosowany “z mandatu społecznego” (czyli ze społecznego upoważnienia i zobowiązania, a co najmniej niewątpliwego przyzwolenia) przez podmioty formalnie do tego powołane (wybrane) lub działające samorzutnie, lecz uznawane za reprezentatywne i uprawnione, co do których działania przyjęte jest domniemanie, że służy obronie interesów ogółu, przyjętych w danej społeczności zasad. Stosowany w okolicznościach przewidzianych takimi czy innymi powszechnie uznawanymi i obowiązującymi normami, w odpowiedzi na naruszenia tych norm lub w celu zapobieżenia takim naruszeniom. Przymus bezprawny - stosowany samowolnie przez rozmaite podmioty w interesach partykularnych. Objawia się np. jako zamach na wolność innych, ich prawa, godzenie w ich interesy, narażanie ich na straty, cierpienia. Okoliczności użycia przymusu bezprawnego : Ma to miejsce: * w działaniach przestępczych (szantaż, porwanie dla okupu, napad rabunkowy itd.),
(…)
… zwolnieniami zbiorowymi lub ogłoszeniem upadłości jako odpowiedź na strajk i rewindykacje strajkujących itd. itp. międzynarodowe sankcje gospodarcze (np. wobec RPA), bojkot handlowy, blokada gospodarcza (np. USA wobec Kuby). Przymus psychiczny Przymus psychiczny lub moralno-psychiczny: zastosowanie środków psychologicznych związanych z dolegliwościami emocjonalnymi, zakłóceniami w procesach poznawczych…
… partykularny, własna korzyść i wygoda) oraz skorelowane z tym nastawienie na przestrzeganie i egzekwowanie od innych lub na naruszanie norm tworzących określony porządek społeczny, należy rozróżniać przymus porządkowy oraz odpowiednio przymus anarchiczny. Przymus porządkowy: związany z tzw. władzą dyscyplinarną (w rozumieniu jak u Michela Foucault), stojącą na straży równowagi społecznej ładu, porządku i bezpieczeństwa, ograniczającą lub tłumiącą partykularyzm i samowolę uczestników współżycia w imię dobra wspólnego. Polega więc na narzucaniu i praktycznym egzekwowaniu określonych ograniczeń, w postaci nakazów i zakazów oraz odpowiadających im sankcji (kar), zapewniających równowagę społeczną za cenę dostosowania się podmiotów partykularnych do wymagań podyktowanych interesem społecznym, kosztem rezygnacji…
…, że opierający się ma zbyt wiele do stracenia; (3) Wreszcie, dokonuje się osobliwa transakcja, oscylująca między umową a dyktatem. Przymus bezpośredni Nazwa `przymus bezpośredni': użycie siły bez niczyjego pośrednictwa (dlatego oczywiste jest np., że przymus bezpośredni stosuje policja, a nie prokuratura czy sąd) i bez żadnego stadium pośredniego - wtedy więc nadawca wymagań nie oczekuje na reakcję…
… wymuszenia W działaniach politycznych występują następujące odmiany przymusu: bezpośredni lub pośredni przymus fizyczny, przymus ekonomiczny - zwykle mający charakter pośredni
przymus psychiczny lub moralno-psychiczny. Przymus fizyczny Przymus fizyczny: zadawanie bólu fizycznego, który ma zniechęcić do oporu (przykładem może “kontrolowane” bicie pałką lub stosowanie środków medycznych wymuszających zeznania…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)