Przekład literatury na film. Co odbiorca zyskuje a co traci w takim przekładzie.
Czym właściwie jest adaptacja? David Wark Griffith, jeden z pierwszych adaptatorów powiedział, że dla niego „adaptacja tekstu, to twórcze przystosowanie dzieła literackiego na potrzeby reguł widowiska filmowego”. Zatem zgodnie z etymologią tego słowa znaczy ono dopasowanie się do nowych warunków. Nie można więc nazwać adaptacji statycznym układem zależności między filmem a utworem literackim, trafniej byłoby zdefiniować ją jako ponowne wykonanie projektu dzieła literackiego w tworzywie i języku filmu, w wyniku którego dzieło jest coraz mniej reprodukcją swego pierwowzoru. Adaptator staje się nie tyle tłumaczem co artystą, który wychodząc od jednego dzieła tworzy drugie, odrębne. Adaptacja polega na znalezieniu złotego środka, nie kopiowaniu treści powieści, ale także nie pozostawieniu z całego utworu literackiego jedynie tytułu. Niewątpliwie sztuką jest taka umiejętność.
W odbiorze czytelniczym każdy indywidualnie, pod wpływem użytych przez autora środków językowych, kształtuje sobie w wyobraźni sceny, wygląd postaci, nastrój sytuacji. Adaptacja filmowa książki narzuca nam wizję scenarzysty i reżysera. Jest gotowym przesłaniem. Przystępując do oglądania adaptacji, należy mieć świadomość, jakim tworzywem posługuje się film i przyjąć proponowaną interpretację, jako jedną z wielu możliwych.
Zgodnie z definicją Maryli Hopfinger - „Adaptacja utworu literackiego jako przekład intersemiotyczny jest zawsze swoistym odczytaniem, interpretacją literackiego pierwowzoru” i Alicji Helman - „Przekład intersemiotyczny jest zawsze niepełny, częściowy, ponieważ nie ma odpowiedniości między znakiem jednego i drugiego systemu”.
Przykłady (opisy z Internetu, nie moje własne):
1. Historię „Romea i Julii” przeniósł na ekran kinowy Baz Luhrmann, akcję dramatu umieścił w latach 90-tych XX wieku. Miejscem akcji nie jest Werona, a Verona Beach. Wszystko rozgrywa się we współczesności, pełnej wieżowców i nowoczesnych samochodów, skórzanych kurtek i tatuaży. Nowoczesna muzyka, zawrotne tempo akcji. W Verona Beach rządzą dwie zwaśnione rodziny i związane z nimi gangi. Romeo, członek rodu Montekich, trafia w przebraniu na bal, wydany przez głowę wrogiego klanu Capulettich. Tam poznaje Julię Capuletti. Młodzi zakochują się w sobie od pierwszego wejrzenia, nie wiedząc, że na przeszkodzie ich miłości stanie konflikt ich bliskich. Sprawy się coraz bardziej komplikują... Fabuła filmu ma więc bardzo podobną treść do literackiej, umieszczona jest jednak w scenerii współczesnej. Dawniej młodych różniła ich sytuacja majątkowa, społeczna, religijna czy też nienawiść między ich rodzinami, dziś - porachunki między gangami. Bohaterowie utworu w czasie trwania akcji filmu posługują się językiem wprost z dramatu. Dialogi zostały oczywiście poddane skróceniu, odpowiedniej weryfikacji. Dzisiejsza publiczność zanudziłaby się, gdyby każdy z bohaterów miał powiedzieć wszystko to, co miał do powiedzenia w książce, a Luhrmannowi zabrakłoby pomysłów inscenizacyjnych na uatrakcyjnianie długich wywodów padających z ust bohaterów.
(…)
…, kostiumy i rekwizyty. Zamiast na placu w Veronie, rzecz działa się na stacji benzynowej, postacie były ubrane jak młodzież amerykańska, a zamiast szpad, posługiwano się bronią palną. Był z tym z całą pewnością nie lada problem, bo każda scena z użyciem mieczy, musiała zostać odpowiednio rozpisana, aby bohaterowie zamiast walczyć na szable, mogli do siebie strzelać. Kolejna innowacja to zastąpienie powozów…
… się z Tybaltem. U Luhrmanna akcja jest znacznie bardziej dramatyczna. W nocnym mroku Tybalt wraz z Abrą uciekają samochodem, Romeo dogania ich swoim autem, powoduje wypadek (w którym prawdopodobnie ginie na miejscu Abra) i dogania utykającego, zakrwawionego Tybalta, któremu po chwili wypada broń. Romeo w ślepej furii chwyta ów pistolet i strzela do Tybalta, który śmiertelnie raniony wpada do wielkiej fontanny…
… i - co najważniejsze - gdy Julia jeszcze spała. Wreszcie nastaje cisza, Romeo umiera, płacząca Julia bierze do ręki jego pistolet i strzela sobie w głowę... martwa opada na pierś ukochanego. U Szekspira śmierć kochanków doprowadza do zgody zwaśnionych rodów. Luhrmann rezygnuje z naciąganego wątku podania sobie rąk przez Montekiego i Kapuleta - który to wątek, w obliczu śmierci jedynych dzieci wyglądałby nieco…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)