Przedstaw podstawowe założenia stoicyzmu. Wyjaśnij znaczenie pojęcia agnostycyzm, wskaż na przykłady w myśli filozoficznej koncepcji agnostycznych.
Stoicyzm swe poglądy wywodził w kwestii etyki i logiki z poglądów cyników, natomiast w kwestiach fizyki odnawiał tradycję jońską, w szczególności rozważania Heraklita. Stoicyzm łączył racjonalizm i materializm. System poglądów stoików na temat świata był systemem monistycznym. Stoicyzm prezentował obraz świata o budowie jednolitej: jest on cały materialny, cały ożywiony i doskonały na miarę boską. Stoicy nie wierzyli w istnienie niematerialnych bytów, wszystko co jest, musi być materią. Jeśli coś jest niematerialne, jest niebytem- dla stoików czas, przestrzeń i próżnia były właśnie niebytem. Bytem jest tylko to, co czuje i działa, czyli ciało. Ruch uważali za nieodłączny dla materii. Twierdzili, że ciała składające się na świat zawierają dwa pierwiastki: bierny (materię) i czynny (pneuma). Pneuma była odpowiednikiem formy i duszy znanej z filozofii Arystotelesa i Platona, ale materialnym (materią subtelną). Wyobrażano sobie ją na podobieństwo połączenia ognia i powietrza, ciepłego powietrza, tchnienia. Pneuma przenika wszelkie istnienie i jest odpowiedzialna za jego kształt i rozwój. Ma ją w sobie wszelka materia: ożywiona, nieożywiona, ciało, dusza itp. Kształt rzeczy zależy od ruchu pneumy, zwanego ruchem tonicznym (polega on na tzw. napięciu materii), wewnętrznym ruchem rzeczy. Ruch ten jest najmniej intensywny w ciałach martwych, a najbardziej w istotach rozumnych. Naturalną właściwością pneumy jest także rozum, nie jest ona siłą mechaniczną i przypadkową, lecz racjonalną, kształtującą świat celowo. Siłę tą nazywano więc logos (rozum jako siłą kosmiczna). Logos tożsamy jest z Bogiem- pierwotną siłą sprawczą. Z tego wynika stoicki panteizm - świat ma boską naturę, bo przenika go boska pneuma/logos i nadaje ona boskość i doskonałość każdemu jego elementowi. Jako element pierwotny świata stoicy widzieli boski, pneumatyczny ogień, z którego powstały pozostałe żywioły. Wyróżniali okres różnicowania się pramaterii (kształtowania się świata) i jej ponownego ujednolicenia (pożar świata) - co w ogniu powstało, to w ogniu ginie. Występuje tu cykliczność- świat rodzi się z ognia, rozwija się, w ogniu ginie, ponownie się rodzi i tak w koło Macieju. Przemiany świata związane z celowym działaniem logosu i wypełnianiem jego planu, zwane są przeznaczeniem i są nieuchronne, nie można ich zmienić. Celem tych przemian są istnienia w których pneuma dochodzi do najwyższego napięcia, do doskonałości: istoty rozumne, ludzie i bogowie. Z tych poglądów na temat bytu wyprowadzona została stoicka etyka. Skoro światem "rządzi" pneuma, która jest wszechmocna i nieubłaganie dąży do swojego celu, nie ma sensu jej się przeciwstawiać. Przeciwstawianie się prawom natury jest możliwe na krótką metę, lecz nie jest w stanie zmienić na dłuższą metę ogólnego biegu wydarzeń. Przeciwstawianie się to jednak ma zwykle opłakane skutki. Dlatego jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest zaakceptowanie praw natury i przystosowanie się do nich. Przystosowanie to jednak wymaga osiągnięcia stanu cnoty. Było to dla nich pełne zrozumienie praw natury, nie tylko na poziomie intelektualnym, ale przede wszystkim emocjonalnym. Cnotę można tylko posiąść całą, albo w ogóle jej nie mieć. Kto raz osiągnął prawdziwą cnotę, był już "bezpieczny" w tym sensie, że nie groziła mu nigdy jej utrata. Cnota stoicka jest równoważna dobru i szczęściu. Kto jest prawdziwie cnotliwy, staje się automatycznie dobry, a jego szczęście nie zależy od czynników zewnętrznych. Wszystko poza cnotą jest moralnie obojętne lub złe. Cnota jest bowiem dobrem jedynym. Nie ma więc złych i dobrych zdarzeń- wszystkie są bowiem zdarzeniami naturalnymi, którym nie ma sensu przypisywać znaczenia moralnego. Prowadzi to do tego, że człowiek powinien być obojętnym na zdarzenia: nie smucić się ze złych i nie cieszyć z dobrych. Jednak rzeczy obojętne są materiałem naszych czynów i można z nich zrobić dobry bądź zły użytek. Dlatego rozum zgonie z naturą rozdziela je na rzeczy „godne wyboru” i „niegodne wyboru”. Wartość rzeczy godnych wyboru jest jednak względna. Cnota była zdaniem stoików naturalnym stanem człowieka, jednak w jej osiągnięciu przeszkadzały większości ludzi afekty (złe popędy), czyli bezrozumne poruszenia duszy przeciwne naturze człowieka - zawiść, pożądliwość, smutek i obawa. Zadaniem cnoty jest więc trzymanie na wodzy popędów i wygaszanie ich. Prawdziwie cnotliwy człowiek to ten, co osiągnął stan pełnej obojętności do świata - niczego nie pragnie i niczego się nie lęka. Stoicy nazywali ten stan
(…)
… religijny to pogląd religijny, który w odróżnieniu od ateizmu nie twierdzi, że Boga nie ma. Twierdzi tylko, że nie wiadomo czy jest i w związku z tym jest to kwestia wiary, a nie poznania. Agnostycyzm religijny odrzuca wszystkie treści religijne, zawarte w tradycji i świętych księgach uważając, że ich wartość poznawcza jest zbliżona do baśni czy legend. Agnostycyzm poznawczy to pogląd filozoficzny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)