Problematyka periodyzacji dotyczyła porządkowania literatury. Pokolenie literackie jest kategorią w porządkowaniu dziejów literatury (zrodziło się w XIX wieku, wiązało socjologię z historią literatury). W II poł. XIX w. zaczęto mówić o pokoleniach literackich. Charakterystyczne było założenie, że można formułować wnioski, na kształt teorii Darwina. Rodzaje i gatunki to próba przeniesienia terminologii z nauk przyrodniczych. Używano takich pojęć jak starość, młodość, ewolucja, rodzaj, gatunek, itd. Początkowo pokolenie funkcjonowało w badaniach historyczno - literackich. Dopiero na początku XX wieku pojęcie „pokolenie” nabrało charakteru kulturowego.
Jest w refleksji literaturoznawczej sporo pojęć myślenia o literaturze. W 1928 roku - Karol Manhein odnosi je do kultury społeczeństwa. To pojęcie zatraca swój związek z biologią i jej kierunkami. Tak też jest obecnie w literaturze. Jest wiele pojęć i terminów zaczerpniętych z dziedzin biologicznych, np. w kwiecie wieku, jesień średniowiecza. Te pojęcia noszą w sobie ukryty sposób wartościowania. Stanisław Pigoń, historyk, stosował odwołania biologiczne, przyrodnicze. Metafory biotyczne często odwołują się do ciała człowieka w wieku rozwoju.
Kazimierz Wyka napisał w 1938 roku Pokolenia literackie , książka istniała tylko w rękopisie (wzbudzała kontrowersje), który uległ zniszczeniu (spłonął - myślano, że myśli Wyki przepadły). W latach 70-tych odnaleziono jednak maszynopis. Książka ukazała się po śmierci Wyki w 1975 roku i do dzisiaj jest ważną publikacją. Opowiada on historię literatury XIX w, wykorzystując kategorię pokolenia jako klucza porządkowego. W odniesieniu do literatury romantyzmu podzielił ją na dwie generacje.
XVIII / XIX → PIERWSZA GENERACJA Jest to generacja Mickiewicza. Istotne jest wspólne doświadczenie historyczne (powstanie listopadowe) i towarzysząca atmosfera spisku, tajnych związków (koła filomatów, filaretów na Uniwersytecie Wileńskim). Istotne dla pojęcia pokolenia jest fakt podlegania tym samym doświadczeniem historycznym (Mickiewicz - 1798, Goszczyński - 1801, Mochnacki - 1804, Słowacki -1809, Krasiński - 1811). Formy preferowane przez pierwsze pokolenie:
- ballada,
- utwór liryczny: elegia, pieśń, dumanie, wspomnienie,
- powieść poetycka nawiązująca do Byrona.
Są tu poeci emigracyjni, rozwijają epopeję romantyczną, dramat romantyczny, poemat dygresyjny.
XIX → DRUGA GENERACJA (PÓŹNIEJSI ROMANTYCY) Generacja Norwida (urodzeni około 1820 roku), należeli do niej: Norwid - 1821, Żmichowska - 1819, Edward Dembowski - 1822, Teofil Lenartowicz - 1822, Kornel Ujejski - 1823, J. I. Kraszewski - 1812. Zaczęła się kształtować w latach 40-tych. Dla tej generacji ważnym wydarzeniem historycznym jest Wiosna Ludów, noc Paskiewiczowska.
(…)
… żadnej szkoły, choć wiele zaczął, praktycznie całe życie był samoukiem. W 1841 roku powstaje oda, przez którą Norwid neguje Mickiewiczowski utwór „Oda do młodości”.
Rozwijają się w tym czasie formy charakterystyczne dla romantyzmu. Dla II generacji charakterystyczna jest powieść (Narcyza Żmichowska, Józef Ignacy Kraszewski).
Poezja Norwida, Lenartowicza stawiała na oryginalne formy przekazu. Inni…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)