Problem irlandzki w XX wieku
Irlandzkim problemem można nazwać relacje pomiędzy Wielką Brytanią i Irlandią - integralną częścią Korony Brytyjskiej, która dążyła do niepodległości. Wybuch I wojny światowej zaktywizował irlandzkie ruchy niepodległościowe. Niezadowolenie ze sposobu sprawowania rządów i narastająca nędza doprowadziły do zorganizowanego oporu przeciw panowaniu brytyjskiemu. Powstanie Wielkanocne z 1916 doprowadziło do uzyskania niepodległości w 1919. Proklamowanie Republiki Irlandii wywołało sprzeciw mieszkańców Irlandii Północnej zwanej Ulsterem, którzy opowiadali się za zachowaniem związków z Wielką Brytanią. W konsekwencji doszło do wybuchu wojny domowej, w której rozejm zapadł dopiero w 1921, kiedy brytyjski premier D. Lloyd George doprowadził do konferencji pokojowej. Na mocy traktatu londyńskiego z 1922 powstało Wolne Państwo Irlandzkie o statusie dominium brytyjskiego, w obrębie Korony Brytyjskiej pozostała Irlandia Północna. Pełna niezależność Irlandii osiągnięta została dopiero w 1949, kiedy oficjalnie proklamowano Republikę Irlandii nie będącą częścią brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Nie doprowadziło to jednak do zakończenia krwawego konfliktu, którego celem było dążenie do zjednoczenia wyspy.
Ulster, ze stolicą w Belfaście zamieszkują protestanci (56%) i katolicy (43%). Ekstremiści katoliccy nie pogodzili się z utratą jedności i ich organizacja IRA(Irlandzka Armia Republikańska) podjęła walkę o zjednoczenie kraju. W latach 60. kryzys się zaostrzył, walki uliczne przerodziły się w wojnę domową, w której po drugiej stronie znalazły się bojówki ekstremistów protestanckich. Niezbędne stało się wprowadzenie do Ulsteru wojskowych sił brytyjskich i stała kontrola sytuacji. To jednak tylko wzmocniło nienawiść i wzmogło walki oraz akcje terrorystyczne. Rząd brytyjski z jednej strony demonstrował dążenie do pokojowych rozstrzygnięć, a z drugiej prowadził politykę rozwiązań militarnych. Ich symbolem stały się wydarzenia z 30 stycznia 1972, kiedy które zyskały nazwę "Krwawej niedzieli''. Od salw brytyjskich spadochroniarzy zginęło wówczas 13 osób.
W 1972 rząd brytyjski zawiesił prace parlamentu północnoirlandzkiego i wprowadził w Ulsterze rządy bezpośrednie. IRA przeniosła też akcje terrorystyczne na grunt rdzennej Wielkiej Brytanii. Od lat 80. sytuacja w Irlandii Północnej zaczęła zmierzać w kierunku normalizacji poprzez podjęcie pierwszych kroków mających na celu przywrócenie pokoju w Irlandii Północnej oraz możliwość przywrócenia jakiejś formy samorządu w Ulsterze. 1985 toczyły się poufne rozmowy na temat zawarcia porozumienia między Wielką Brytanią a Republiką Irlandzką w celu zacieśnienia współpracy dla znalezienia skutecznego rozwiązania problemu ulsterskiego.
Do rozmów powrócono w 1994, kiedy IRA ogłosiła rozejm, został on zerwany w 1996, a IRA dokonała kolejnego zamachu w Londynie. W lipcu 1997 rozpoczęła się kolejna faza rozmów inicjowanych przez nowego premiera T. Blaira. Po raz pierwszy do rokowań zasiedli obok premierów Wielkiej Brytanii i Irlandii przeciwnicy z Sinn Fein - politycznego skrzydła IRA - G. Adams i D. Trimble z ramienia unionistów protestanckich, którzy uzgodnili porozumienie podpisane w kwietniu 1998.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)